Του Άρη Γραμμενιάτη,
Γνωρίζατε ότι αυτή η μικρή δομή του σώματός μας, που ονομάζεται αχίλλειος τένοντας, είναι ικανή να αντέξει φορτίο περίπου 8-10 φορές μεγαλύτερο από ότι το βάρος μας; Το γεγονός αυτό καθιστά τον αχίλλειο τένοντα αν όχι τον σημαντικότερο, έναν από τους πιο σημαντικούς τένοντες στο ανθρώπινο σώμα, αλλά συγχρόνως αποτελεί μία θέση εξαιρετικά συχνών τραυματισμών μεταξύ των αθλητών, ιδίως όσον αφορά αθλήματα με τρέξιμο ή άλματα. Καθώς έχει υπολογιστεί ότι οι περισσότεροι αθλητές, ακόμα και οι ερασιτέχνες, στην ηλικία των 35-40 ετών έχουν τενοντοπάθεια (τενοντίτιδα) αχιλλείου, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ποια ακριβώς είναι αυτή η πάθηση και κυρίως τους τρόπους πρόληψης ή αντιμετώπισής της.
Οι τένοντες είναι σκληροί, ανθεκτικοί ιστοί που ενώνουν συγκεκριμένους μύες του σώματος με κάποιο οστό. Ο αχίλλειος τένοντας, ειδικότερα, συνδέει την πτέρνα με τους μύες που βρίσκονται πίσω από το οστό της κνήμης (οπίσθιοι κνημιαίοι), δηλαδή τον δικέφαλο γαστροκνήμιο και τον υποκνημίδιο μυ. Ο τένοντας είναι μία δομή που γενικότερα αντεπεξέρχεται στο μηχανικό στρες, δηλαδή προσαρμόζεται στις πιέσεις που του ασκούνται με τις καθημερινές δραστηριότητες και την άσκηση και κατά συνέπεια μπορεί, έως ένα σημείο, να θεραπεύει μικροτραυματισμούς που συμβαίνουν μέσα στη μάζα του. Όταν όμως οι μικροτραυματισμοί αυτοί αθροίζονται, ο τένοντας σταδιακά φθείρεται και τελικά υφίσταται βλάβες, όπως η τενοντίτιδα.
Παράγοντες που οδηγούν σε αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης τέτοιων μικροτραυματισμών είναι η έντονη άσκηση και χρήση του τένοντα (σε δρομείς μεγάλων αποστάσεων, άλτες, χορευτές, τενίστες, κωπηλάτες), ιδιαίτερα αν αυτή δεν συνοδεύεται από κατάλληλο ζέσταμα ή σωστή τεχνική, ενώ ιδιαίτερη σημασία έχει και το είδος των υποδημάτων που χρησιμοποιούνται στην προπόνηση. Παθήσεις όπως η κοιλοποδία (μεγαλύτερη του φυσιολογικού καμάρα στο πέλμα), ψωριασική αρθρίτιδα, αυξημένο σωματικό βάρος αλλά και η παρατεταμένη λήψη κορτιζόνης και συγκεκριμένων αντιβιοτικών (κινολόνες) μπορούν να αποδυναμώσουν και να δημιουργήσουν ευπάθεια στον αχίλλειο τένοντα.
Η Αχίλλεια τενοντίτιδα, λοιπόν, είναι η φλεγµονή, ο ερεθισµός και η εξόγκωση του αχίλλειου τένοντα. Διακρίνεται σε τυπική – μη καταφυτική τενοντοπάθεια, στην οποία η συμπτωματολογία αναπτύσσεται στη μάζα του τένοντα, περίπου 2-6 εκ. πιο ψηλά από το σημείο προσκόλλησής του στην πτέρνα, και στην καταφυτική τενοντοπάθεια (ενθεσοπάθεια), η οποία αφορά το περιφερικότερο άκρο του τένοντα, στο σημείο προσκόλλησης στην πτέρνα. Στη δεύτερη περίπτωση δημιουργείται ένα εξόγκωμα στο οστό της πτέρνας, το οποίο έρχεται σε επαφή με τον τένοντα, προκαλώντας φλεγμονή και πόνο. Οι δύο αυτές κατηγορίες διαφοροποιούν, συνεπώς, το σημείο εμφάνισης των συμπτωμάτων. Η συμπτωματολογία της τενοντίτιδας περιλαμβάνει πόνο στην περιοχή, που γίνεται πιο έντονος με τις κινήσεις, δυσκολία στην κίνηση, ευαισθησία κατά τη ψηλάφηση, πρήξιμο και ίσως τοπική ερυθρότητα. Συνήθως, ο πόνος σε συνδυασμό με το ιατρικό ιστορικό και την κλινική εξέταση επαρκούν για τη διάγνωση της πάθησης, η οποία μπορεί να ενισχυθεί με βοηθητικές εξετάσεις (ακτινογραφία, υπέρηχος, μαγνητική τομογραφία).
Στις περισσότερες περιπτώσεις η θεραπευτική προσέγγιση είναι συντηρητική, δηλαδή χωρίς χειρουργική παρέμβαση. Είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα συμπτώματα ίσως παραμείνουν για κάποιους μήνες. Σε πρώτη φάση επιδιώκεται ο έλεγχος της φλεγμονής και του πόνου µε την εφαρμογή πάγου, αντι-φλεγµονωδών φαρμάκων, ξεκούραση, διόρθωση της στάσης, χρήση κατάλληλων υποδημάτων, καθώς και απώλεια σωματικού βάρους, αν αυτό κρίνεται απαραίτητο. Σε επόμενη φάση εφαρμόζονται επικουρικά διάφορες φυσιοθεραπευτικές τεχνικές (π.χ. υπέρηχοι, laser κλπ.), ενώ είναι πολύ σημαντική και η διάταση των γειτονικών στον τένοντα μυών, καθώς έχει αποδειχθεί ότι η ενδυνάμωση των οπίσθιων κνημιαίων µυών συνεπάγεται μικρότερο χρόνο αποκατάστασης. Σε περίπτωση που η συντηρητική θεραπεία δεν ευοδώσει με την πάροδο έξι περίπου μηνών, πιθανώς να πρέπει να εφαρμοστεί χειρουργική αντιμετώπιση. Το κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα είναι εξαιρετικά σημαντικό για την αποφυγή της μετάπτωσης μίας οξείας τενοντίτιδας σε χρόνια.
Η πρόληψη από μεριάς των αθλητών για την αποφυγή της αχιλλείου τενοντίτιδας είναι καθοριστικής σημασίας. Η σωστή προθέρμανση, η κατάλληλη τεχνική κατά την εκγύμναση με ενδιάμεσες διατάσεις, ακόμη και η χρήση σωστών παπουτσιών μειώνουν δραστικά τον κίνδυνο καταπόνησης και φθοράς του αχίλλειου τένοντα. Πέραν αυτού, το ουσιαστικότερο βήμα για την αποφυγή της κατάληξης σε αχίλλειο τενοντίτιδα είναι η αναγνώριση της υπερφόρτωσης του τένοντα σε πρώιμα στάδια. Συνήθως, πριν την εμφάνιση συμπτωμάτων, όπως ο πόνος στην περιοχή, προηγείται ένα διάστημα βδομάδων ή και μηνών ήπιων τοπικών ενοχλήσεων, τις οποίες όμως οι αθλητές αλλά και οι γιατροί συχνά αγνοούν. Κατά συνέπεια, είναι απαραίτητο να καταγράφονται τυχόν αλλαγές στις επιδόσεις των αθλητών σε τακτά χρονικά διαστήματα, ενώ οποιεσδήποτε δομικές αλλοιώσεις που μπορεί να εντοπιστούν στην περιοχή σε απεικονιστικές εξετάσεις – ακόμη και χωρίς την ύπαρξη συμπτωμάτων- θα πρέπει να αποτελούν ένδειξη για τον θεράποντα ιατρό να παρακολουθεί πιο στενά την πορεία του εκάστοτε αθλητή.
Συνοψίζοντας, η τενοντίτιδα αχίλλειου είναι μία πολύ συνήθης πάθηση μεταξύ αθλητών και αθλητριών, η οποία απαιτεί προσεκτικό χειρισμό κατά την αποκατάσταση και μήνες σταδιακής επαναφοράς του αθλητή. Για το λόγο αυτό, είναι σημαντικό οι αθλητές είτε ερασιτεχνικού είτε επαγγελματικού επιπέδου, να δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στην κατάλληλη προετοιμασία τους, πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την προπόνησή τους και να μην αμελούν τυχόν προειδοποιητικά σημάδια, ώστε να αποφεύγουν τραυματισμούς που τους παρεμποδίζουν, έστω προσωρινά, από το να εκπληρώσουν τους στόχους τους και τα όνειρά τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Τενοντίτιδα αχιλλείου, ostoun.gr. Διαθέσιμο εδώ
- Κακώσεις και σύνδρομα του αχιλλείου τένοντα: πρόληψη και φυσικοθεραπευτική αντιμετώπιση, Πτυχιακή Εργασία της Ζαβαλάνη Αλμπάνα Άννα, Τμήμα Φυσικοθεραπείας, Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο εδώ
- Current Clinical Concepts: Conservative Management of Achilles Tendinopathy, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Τραυματισμοί του Αχιλλείου Τένοντα, Πτυχιακή Εργασία της Κεβεζετίδου Στυλιανή, Τμήμα Φυσικοθεραπείας, Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονίκης. Διαθέσιμο εδώ
