Της Γεωργίας Καρυώτη,
Και έρχεται αυτή η περίοδος του χρόνου που ανήκει δικαιωματικά στις εισαγωγικές εξετάσεις, με το άγχος να μεταβιβάζεται από τους υποψήφιους μπερδεμένους φοιτητές στην επόμενη χαώδη «φουρνιά» μαθητών, που προσπαθούν να αντιληφθούν «τι εστί» πανελλαδικό διάβασμα, τι παίζει με το άγχος των εξετάσεων και μέσα σε όλα αυτά (και πολλά άλλα) τι θα θέλανε να σπουδάσουν. Ένας χρόνος – για κάποιους μπορεί και όλο το λύκειο ή και πιο πίσω – προσπάθειας εύρεσης ψυχικής ισορροπίας, ένας χρόνος με ημερομηνία λήξης για την επιλογή «αυτού που θέλουμε να γίνουμε». Υπάρχει, όμως, ημερομηνία λήξης σε «αυτό» που θέλουμε να γίνουμε; Και γιατί να αποτελεί ένα πράγμα και όχι πολλά;
Ένας έφηβος χαμένος στις δικές του σκέψεις βρίσκεται μέσα σε ένα αρκετά πιεστικό πλαίσιο προσδοκιών και στερεοτύπων, πασχίζοντας να βρει το τι θέλει να σπουδάσει. Φυσικά, υπάρχουν και αυτοί οι τυχεροί άνθρωποι που είναι καιρό συνειδητοποιημένοι για το τι τους ταιριάζει. Υπάρχουν, όμως, και εκείνοι που νομίζουν ότι έχουν βρει αυτό που θέλουν ή που πείστηκαν από άλλους ότι η συγκεκριμένη επιλογή αποτελεί «ιδανική» για εκείνους ή που θέλουν να αποδείξουν ότι είναι ικανοί για το καλύτερο και πολλές άλλες περιπτώσεις, όπως το να επιλέγεις μια σχολή από εναντίωση σε κάποια πίεση. Πέρα, όμως, από το κοινωνικό βάρος της επιλογής μιας σχολής με τις καλύτερες απολαβές και το μεγαλύτερο κύρος, έρχεται και η οικογένεια να παίξει τον πρωταγωνιστικό της ρόλο. Γονείς με ανασφάλειες και ανεκπλήρωτες επιθυμίες προβάλλουν στα παιδιά τους τις δικές τους ανάγκες με έναν τρόπο, που θα έλεγε κανείς, ότι μοιάζει περισσότερο με επιβολή παρά με συμβουλή. Ένας τρόπος που γίνεται φανερός καμιά φορά σε φράσεις του τύπου «Έχουμε Πανελλήνιες», «Τα καταφέραμε». Και σαν μην φθάνανε όλα αυτά έρχονται και οι συγγενείς που έχουν διαβάσει πολύ καλά στο ίντερνετ τα άρθρα με τίτλους «τα επαγγέλματα του μέλλοντος», για να σου δώσουν τη λύση του προβλήματος σου, αν και εσένα ποτέ δεν κατάφεραν να σε «μάθουν». Αλλά στην «πραγματικότητα» είναι δικό σου το λάθος που δε ξέρεις τις θες να επιλέξεις, άλλωστε είχες δεκαοχτώ ολόκληρα χρόνια να αποφασίσεις.
Φυσικά, η μόνιμη ασχολία ενός δεκαπεντάχρονου είναι να ενημερώνεται για τις ανάγκες της αγοράς εργασίας. Ο οικονομικός συντελεστής έχει λάβει την πρώτη θέση στα κριτήρια επιλογής -αν και όχι άδικα- με τόσο άγχος που υπάρχει στην κοινωνία για αυτό το θέμα. Είναι λογικό και αναμφισβήτητα σημαντικό να λαμβάνουμε υπόψη τον οικονομικό τομέα, αλλά να μην επιτρέπουμε στους εαυτούς μας να τρομοκρατούνται και να περιορίζονται από αυτήν την παράμετρο. Βομβαρδιζόμαστε από συντηρητικές και απαισιόδοξες εκτιμήσεις ατόμων που ποτέ δε θα συμβουλευόμασταν, αλλά ξαφνικά το περιεχόμενο των απόψεών τους φαντάζει ορθό. Και αυτό δεν είναι περίεργο. Όταν βρίσκεσαι σε ένα ρευστό και άγνωστο περιβάλλον, χρειάζεσαι από κάπου να κρατηθείς, θες να ακούσεις και να μάθεις από πολλές πηγές, γιατί πρόκειται για μια σημαντική επιλογή. Ένα άλλο ζήτημα αφορά την εικόνα των πανελληνίων, η οποία είναι πλαισιωμένη με λέξεις δύσκολες και αγχωτικές, με πανικούς και κρίσεις, με φράσεις καθοριστικές και άλλες αντίστοιχου πολυσήμαντου περιεχομένου. Πριν καν ξεκινήσεις την προετοιμασία, είναι προ τετελεσμένη η πορεία μέσα στο στρες. Αν δεν πάθεις «χίλιες» κρίσεις πανικού, δε ξενυχτήσεις βράδια και βράδια και δε βάλεις και κάνα κιλό, δε θα τα πας καλά. Έτσι λέει η γειτονιά, τουλάχιστον. Σαν να πρέπει να ακολουθήσεις κάποια βήματα ιεροτελεστίας. Έτσι είθισται, σου λένε.
Η συμπλήρωση του μηχανογραφικού, μοιάζει με μια ενδεικτική επιλογή σχολών με βάση τον τίτλο τους και όχι το περιεχόμενο. Ανύπαρκτος ο επαγγελματικός προσανατολισμός στα σχολεία και αν καμιά φορά στη Γ’ Λυκείου έρθει κάποιος ειδικός να μιλήσει στα παιδιά μέσα στην τάξη, στην πράξη δε μετράει και ας υπάρχει στα πρωτόκολλα και στα χαρτιά. Λες και έχουν όλοι το θάρρος να εκφράσουν τα θέλω τους μπροστά σε όλους τους συμμαθητές τους, ενώ δε γνωρίζουν οι ίδιοι ποια είναι ή δε μπορούν καλά καλά να τα παραδεχτούν στους εαυτούς τους. Τέτοιες συνεδρίες καλό θα ήταν να γίνονται συστηματικότερα.
Παρ’όλα αυτά, δεν είναι σίγουρο αν μπορεί κανείς να είναι απόλυτα ικανοποιημένος με την επιλογή του. Το ζητούμενο είναι να μπορεί να βλέπει προοπτικές σε αυτήν και γιατί όχι και τη δυνατότητα αλλαγής της. Ίσως το μόνο βέβαιο να είναι τελικά αυτό το αίσθημα απελευθέρωσης που μπορεί να νιώσει κάποιος, όταν παύει να εγκλωβίζεται σε προαποφασισμένες επιλογές που ταυτοποιούνται πλαστά στο όνομά του…
