Της Ιωάννας Μέγα,
Στις μέρες μας, οι ερευνητές ορίζουν τις διαταραχές προσωπικότητας ως χρόνιες δυσπροσαρμοστικές μορφές συμπεριφοράς που καθιστούν το άτομο άκαμπτο, οδηγώντας το σε κοινωνική δυσλειτουργία και δυσφορία. Αν και οι ασθενείς με διαταραχές προσωπικότητας έχουν, γενικά, υψηλότερο κίνδυνο αυτοκτονίας, κατάχρησης ουσιών και κατάθλιψης, οι ασθενείς με Σχιζοειδή Διαταραχή Προσωπικότητας (SPD) υποφέρουν, κυρίως, από έλλειψη κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.
Ο όρος «σχιζοειδής» επινοήθηκε, αρχικά, για να περιγράψει την πρόδρομη απομόνωση που παρατηρείται σε ασθενείς με σχιζοφρένεια. Ο σχιζοειδής τύπος προσωπικότητας έγινε επίσημος στο DSM III το 1980, για να περιγράψει άτομα που βιώνουν σημαντική ανικανότητα στη διαμόρφωση ουσιαστικών κοινωνικών σχέσεων. Η SPD είναι μια κατάσταση που περιλαμβάνει έλλειψη ενδιαφέροντος για τη δημιουργία στενών σχέσεων με άλλους. Όσοι έχουν SPD μπορεί να φαίνονται ψυχροί, απόμακροι ή αποκομμένοι από τους άλλους ανθρώπους. Αυτή η έλλειψη επιθυμίας για στενή προσωπική σύνδεση δεν οφείλεται σε άλλες καταστάσεις, όπως η κατάθλιψη, ούτε είναι απλώς μια ατομική προτίμηση. Είναι μια δια βίου τάση που ξεκινά από την παιδική ηλικία και επηρεάζει όλες τις πτυχές της ζωής ενός ατόμου.
Τι μπορεί, όμως, να προκαλέσει μία διαταραχή προσωπικότητας;
Οι ερευνητές δεν έχουν κατανοήσει ακόμη πλήρως τις ακριβείς αιτίες των διαταραχών προσωπικότητας. Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι οι αιτίες είναι γενετικές. Πιο συγκεκριμένα, η προσωπικότητα είναι ένα «μείγμα» σκέψεων, συναισθημάτων και συμπεριφορών. Με άλλα λόγια, είναι ο τρόπος που βλέπουμε και αντιλαμβανόμαστε τόσο τον εαυτό μας όσο και τον κόσμο γύρω μας. Η προσωπικότητα διαμορφώνεται στην πρώιμη παιδική ηλικία και είναι αποτέλεσμα τόσο περιβαλλοντικών όσο και γονιδιακών παραγόντων.
Επί του παρόντος, μιλώντας για τη SPD, όπως προαναφέρθηκε, υπάρχει μια κληρονομική προδιάθεση όσον αφορά τη διαταραχή, αλλά δεν έχουν εντοπιστεί συγκεκριμένα γενετικά αίτια. Συγκεκριμένες ανατομικές και βιοχημικές ανωμαλίες (π.χ. ασθένειες που σχετίζονται με νευροδιαβιβαστές) προτείνονται στη βιβλιογραφία ότι παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη αυτής της διαταραχής. Παρόλα αυτά, οι ακριβείς μηχανισμοί πίσω από αυτήν την υπόθεση παραμένουν ακόμη ασαφείς.
Διαφορική Διάγνωση
Όπως συμβαίνει με τις περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας, τα διαγνωστικά χαρακτηριστικά της SPD επικαλύπτονται με άλλες διαταραχές προσωπικότητας όπως:
- Σχιζοτυπική διαταραχή προσωπικότητας
- Παρανοειδής διαταραχή προσωπικότητας
- Αποφευκτική διαταραχής προσωπικότητας
- Ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή προσωπικότητας
Συμπτωματολογία
Μερικά συμπτώματα της SPD είναι παρόμοια με τις διαταραχές του φάσματος του αυτισμού, με άλλες διαταραχές προσωπικότητας (π.χ. αποφευκτική διαταραχή προσωπικότητα), καθώς, επίσης, και με τα πρώιμα συμπτώματα της σχιζοφρένειας.
Η απομόνωση είναι ένα σημαντικό χαρακτηριστικό στο ιστορικό ενός σχιζοειδούς ασθενούς. Σπάνια τα άτομα με SPD διατηρούν στενές σχέσεις και συχνά επιλέγουν να συμμετέχουν σε επαγγέλματα που έχουν μοναχικό χαρακτήρα. Επιπλέον, σπάνια τα άτομα αυτά βιώνουν έντονα συναισθήματα. Συνήθως εκφράζουν ελάχιστη έως καθόλου επιθυμία για σεξουαλική δραστηριότητα με έναν σύντροφο και τείνουν να είναι αμφίθυμοι στην κριτική ή τον έπαινο. Το κυριότερο, όμως, χαρακτηριστικό της συγκεκριμένης διαταραχής είναι η αποκόλληση από τις κοινωνικές σχέσεις με περιορισμένο εύρος έκφρασης συναισθημάτων όταν βρίσκονται σε διαπροσωπικά περιβάλλοντα. Τα συμπτώματα αυτά ξεκινούν από την πρώιμη ενήλικη ζωή και παρουσιάζονται σε ποικίλα περιβάλλοντα.
Τα άτομα με SPD διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να εμφανίσουν:
- Σχιζότυπη διαταραχή προσωπικότητας ή Σχιζοφρένεια
- Μείζονα κατάθλιψη
- Αγχώδεις διαταραχές
- Άλλες διαταραχές προσωπικότητας
Συσχέτιση SPD με Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας και Σχιζοφρένεια
Η Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας (SPD), η Σχιζότυπη Διαταραχή Προσωπικότητας (STPD) και οι διαταραχές του φάσματος της Σχιζοφρένειας είναι όλα διαφορετικοί τύποι καταστάσεων ψυχικής υγείας. Η SPD και η STPD είναι διαταραχές προσωπικότητας που εμφανίζονται στο φάσμα της διαταραχής της σχιζοφρένειας. Οι επαγγελματίες υγείας ταξινομούν το SPD ως λιγότερο σοβαρό σε σχέση με το STPD, που είναι το πιο σοβαρό στο φάσμα. Κοινά σημεία και στις δύο διαταραχές είναι η ενασχόληση με μοναχικές δραστηριότητες, τα άτομα παρουσιάζονται αποκομμένα και αποστασιοποιημένα, έχουν λίγους ή καθόλου φίλους κ.λπ. Μία σημαντική διαφορά μεταξύ των δύο είναι πως τα άτομα με STPD, σε αντίθεση με την SPD, μπορεί να εμφανίσουν εκτός των παραπάνω και συμπτώματα όπως ασυνήθιστες πεποιθήσεις, όπως η πίστη στη μαγεία, το υπερφυσικό ή την τηλεπάθεια.
Σε αντίθεση, λοιπόν, με τη STPD και τη Σχιζοφρένεια, τα άτομα με SPD:
- Είναι σε επαφή με την πραγματικότητα
- Δεν παρουσιάζουν παραλήρημα, ψευδαισθήσεις ή παραισθήσεις
Θεραπευτικές Προσεγγίσεις
Δυστυχώς, η SPD έχει σχεδόν αγνοηθεί σε σύγκριση με άλλες διαταραχές προσωπικότητας και έτσι οι θεραπευτικές επιλογές είναι ελάχιστες και ανεπαρκώς μελετημένες.
Οι δύο πιο συχνά χρησιμοποιούμενες Θεραπευτικές Προσεγγίσεις είναι οι ακόλουθες:
Συμπεριφορική θεραπεία: Μέσω αυτής της μεθόδου οι επαγγελματίες ψυχικής υγείας βοηθούν το άτομο να επαναπροσδιορίσει τις πεποιθήσεις και τις συμπεριφορές που το οδηγούν σε προβλήματα στις διαπροσωπικές του σχέσεις. Μέσω αυτής της θεραπείας το άτομο μαθαίνει να εξασκεί τις κοινωνικές του δεξιότητες.
Φαρμακευτική Αγωγή: Η φαρμακοθεραπεία μπορεί να είναι μια επιλογή για τη θεραπεία καταστάσεων συννοσηρότητας, όπως η κατάθλιψη. Για παράδειγμα, ορισμένα φάρμακα μπορούν να βοηθήσουν σε καταστάσεις όπως το άγχος ή η κατάθλιψη.
Συμπερασματικά, η Σχιζοειδής Διαταραχή Προσωπικότητας μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές ψυχιατρικές συνέπειες εάν αφεθεί χωρίς κάποιου είδους θεραπεία. Επομένως, είναι υψίστης σημασίας η λειτουργία της διεπιστημονικής ομάδας φροντίδας για τον καθορισμό του σωστού σχεδίου θεραπείας. Έτσι λοιπόν, με την κατάλληλη θεραπεία και έναν εξειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας, τα άτομα που εμφανίζουν SPD μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Schizoid Personality Disorder, National Library of Medicine, διαθέσιμο εδώ
- Schizoid personality disorder, Symptoms and Causes, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Schizoid personality disorder, Diagnosis and Treatment, Mayo Clinic, διαθέσιμο εδώ
- Schizoid vs. schizotypal personality disorder: How do they differ?, Medical News Today, διαθέσιμο εδώ
