Της Φένιας Γιαννακοπούλου,
Η τάση που επικρατεί εδώ και πολλά χρόνια στην αγορά εργασίας είναι μία: αντικατάσταση εργαζομένων ηλικιακής ομάδας 55-64 ετών με νεότερο, φθηνότερο και αποδοτικότερο εργατικό δυναμικό. Τα πολλά έτη προϋπηρεσίας και η συνακόλουθη επαγγελματική εμπειρία αποτελούν, τις περισσότερες φορές, τροχοπέδη για τους εργοδότες, καθώς τους υποχρεώνουν σε καταβολή αυξημένων αποδοχών και επιδομάτων. Επιπλέον, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι θεωρούνται συχνά υπεύθυνοι της μη εισόδου των επιχειρήσεων στη νέα εποχή. Αφενός η απροθυμία τους να εργασθούν υπό νέα ευέλικτα καθεστώτα εργασίας, τα οποία θα περιλαμβάνουν εξ αποστάσεως εργασία και χρήση ηλεκτρονικών μέσων και αφετέρου η απαίτησή τους για πλήρη απασχόληση τους, καθιστούν θύματα του ίδιου τους του εαυτού. Ίσως η μη προσαρμοστικότητά τους να μην αποτελεί, ωστόσο, την αιτία, αλλά μόνο την αφορμή της απόλυσης, καθώς όπως σημειώνουν ειδικοί αναλυτές, ο τύπος ανεργίας που πλήττει την εν λόγω ηλικιακή ομάδα είναι αυτός της ανεργίας ύφεσης, με άλλα λόγια της ακούσιας ανεργίας.
Εύλογα, η γενιά των γκριζομάλληδων απορροφά δυσχερέστερα τις συνέπειες της αναγκαστικής παραμονής κατ’ οίκον. Εξαίφνης καλούνται να πάρουν άκρως καθοριστικές για την πορεία της ζωής τους αποφάσεις. Η πρώτη επιλογή τους είναι να βγουν σε σύνταξη πολύ νωρίτερα από την προβλεπόμενη στο νόμο ηλικία, εξαγοράζοντας πλασματικά έτη απασχόλησης. Η δεύτερη επιλογή είναι να εξασφαλίσουν ένα πλουσιοπάροχο πρόγραμμα ιδιωτικής ασφάλειας και συνταξιοδότησης, κάτι το οποίο είναι σχεδόν αδύνατο, καθώς οι ασφαλιστικές εταιρίες πολύ δύσκολα υπογράφουν συμβόλαια με άτομα άνω των 50 ετών. Η τρίτη λύση είναι να αναζητήσουν κάποια προσωρινή απασχόληση με μηδαμινά εχέγγυα ασφάλισης και ικανοποιητικών αποδοχών. Η θέση τους καθίσταται αντικειμενικά δυσμενέστερη από το γεγονός ότι στην πλειονότητά τους, οι εργαζόμενοι της ομάδας 45-64 ετών είναι χαμηλών τυπικών προσόντων. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόλις το 3,2% διαθέτει μεταπτυχιακό τίτλο καθώς και ότι μόνο το 30% κατέχει απολυτήριο από τη μέση εκπαίδευση.
Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία εργαζόμενοι όχι μόνο διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο να τεθούν εκτός εργασίας, αλλά και όταν αυτό συμβαίνει είναι καταδικασμένοι να μείνουν για μεγάλο χρονικό διάστημα παροπλισμένοι. Σχεδόν το 77% των εργαζόμενων ηλικίας 45-64 ετών είναι μακροχρόνια άνεργοι, υπό την έννοια ότι βρίσκονται εκτός εργασίας για 12 τουλάχιστον μήνες και το 94% αυτών παραμένει στα κατάστιχα των ανέργων επί μακρόν. Ακόμη και αν ορισμένοι κατορθώσουν να εισέλθουν εκ νέου στην αγορά εργασίας, θα αντιμετωπίσουν σημαντικά εμπόδια, δεδομένου ότι το προσωπικό και οι ανάγκες θα έχουν ανανεωθεί και θα αδυνατούν να συμβαδίσουν δίχως μετεκπαίδευση και εξειδίκευση.
Για τους αρμόδιους φορείς η εν λόγω ηλικιακή ομάδα μοιάζει αόρατη. Πάντοτε εγκύπτουν στο ζήτημα της ανεργίας των νέων, θεωρώντας ότι το μέλλον τους ανήκει δικαιωματικά και ότι οι γηραιότεροι εργαζόμενοι είναι ως εκ των πραγμάτων πιο κοντά στην έξοδο. Οι ιδιαίτερες ανάγκες και τα προβλήματα των 50 και άνω απορροφώνται σε γενικές και οριζόντιες εργασιακές μεταρρυθμίσεις. Τί δέον γενέσθαι; Αρχικά, είναι απαραίτητος ο σαφής προσδιορισμός των χαρακτηριστικών της συγκεκριμένης εργασιακής ομάδας (αντιστοιχία στο συνολικό ποσοστό ανέργων, κατανομή ανά φύλο, επίπεδο εκπαίδευσης, οικογενειακή κατάσταση και γεωγραφική περιοχή). Επί τη βάση των ανωτέρω δεδομένων, θα πρέπει εν συνεχεία να καταρτισθεί ένα ολοκληρωμένο φάσμα πολιτικών, οι οποίες μεταξύ άλλων θα παρέχουν δυνατότητες σύντομης επανακατάρτισης και θα αναδείξουν τη σημασία των προγραμμάτων παροχής κοινωφελούς εργασίας στον ιδιωτικό και τον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Υψηλή ανεργία και μερική απασχόληση πλήττουν τη «γενιά των γκριζομάλληδων», kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η διάκριση στην ανεργία, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Υπάρχει πρόβλεψη στην Ελλάδα για τους ανέργους άνω των 50 ετών;, fortunegreece.com, διαθέσιμο εδώ
