Της Αριάδνης – Παναγιώτας Φατσή,
Υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που μοιάζουν να βρέθηκαν τυχαία σε κομβικές στιγμές της Ιστορίας. Άνθρωποι που δεν επεδίωξαν ποτέ να γίνουν πολιτικοί ηγέτες ή να βρεθούν σε πρωτοσέλιδα, αλλά τελικά βρέθηκαν να παίζουν πρώτους ή και δεύτερους ρόλους σε ιστορικά γεγονότα. Αν οι εξιστορήσεις των κατορθωμάτων σπουδαίων ανθρώπων μας τέρπουν και μας κάνουν να θέλουμε να τις διαβάσουμε, τότε τι έχει, άραγε, να μας προσφέρει η ιστορία ενός σχετικά απλού ανθρώπου που βρέθηκε δίπλα στα γεγονότα; Ίσως και να έχει πάρα πολλά… Μια τέτοια ιστορία αφηγείται το βιβλίο που παρουσιάζουμε σήμερα.
Το βιβλίο Στον κήπο με τα θηρία του Erik Larson κυκλοφορεί στην Ελλάδα από τις Εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση του Ανδρέα Μιχαηλίδη. Πρόκειται για ένα αφήγημα με στοιχεία βιογραφίας, που βασίζεται στα ημερολόγια του William Dodd. Παρόλα αυτά, πριν γνωρίσουμε τον «κατά λάθος» πρωταγωνιστή μας, ας γνωρίσουμε τον καταξιωμένο συγγραφέα. Ο Erik Larson, γεννημένος το 1954, είναι ένας Αμερικανός συγγραφέας που ασχολείται κυρίως με βιβλία του τύπου non-fiction και έχει γράψει ως τώρα πολλά best seller, τα οποία αναφέρονται σε ιστορικά θέματα. Πολλοί θεωρούν ότι το Στον κήπο με τα θηρία είναι το καλύτερο έργο του μέχρι στιγμής.
Το έργο, που βασίζεται σε αληθινή ιστορία, παρουσιάζει κατά κύριο λόγο την εμπειρία του William Dodd, ενός ήπιου ακαδημαϊκού από το Σικάγο, ο οποίος προς έκπληξή του και όλων των άλλων διορίστηκε από τον Πρόεδρο Franklin Roosevelt ως διπλωμάτης των Η.Π.Α. στη ναζιστική Γερμανία. Σε αντίθεση με πολλούς από τους πλούσιους, κοινωνικά συνδεδεμένους συναδέλφους του διπλωμάτες, ο Dodd ήταν ένας σχετικά ενδεής ιστορικός, πρόεδρος του αντίστοιχου τμήματος στο Πανεπιστήμιο του Σικάγου, ο οποίος φοβόταν τις υποχρεώσεις που συνεπαγόταν μια πρεσβεία. Παρόλα αυτά, ήταν πια 64 ετών, ένιωθε ότι άρχιζε να γίνεται ηλικιωμένος και σκέφτηκε ότι η Γερμανία μπορεί να ήταν ένα ασφαλές, ήσυχο μέρος για να ολοκληρώσει το συγγραφικό του έργο.
Το βιβλίο του επρόκειτο να είναι μια μελέτη της Ιστορίας του αμερικανικού νότου. Ο Dodd δεν έφτασε στη Γερμανία με προδιάθεση να παρατηρήσει τον τρόπο με τον οποίο ένα καθεστώς θα μπορούσε να κακομεταχειριστεί ορισμένα τμήματα του πληθυσμού του. Πίστευε μάλλον ότι είχε μπροστά του ένα απλό έργο και θα απολάμβανε αρκετό ελεύθερο χρόνο, αλλά, όπως φαντάζεστε, δεν μπορούσε να έχει πέσει πιο έξω. Κεντρικό πρόσωπο στην αφήγηση είναι η κόρη του διπλωμάτη, Martha. Η νεαρή Martha δεν ενδιαφέρεται για την πολιτική ζωή, είναι απλά ένα κορίτσι που θέλει να αποκτήσει νέες εμπειρίες στο Βερολίνο και αργεί να αντιληφθεί την τρομερή ιδεολογία που συνδέει τη γερμανική νεολαία της εποχής.
Παρόλα αυτά, η Martha δεν είναι καθόλου η μόνη που επέδειξε τέτοιου είδους αφέλεια. Όπως εύστοχα σκιαγραφείται στο βιβλίο, το 1933 μόνο ορισμένοι ξένοι ανταποκριτές προειδοποιούσαν για την άνοδο των Ναζί, αλλά συχνότερα κατηγορούνταν ως Κασσάνδρες, παρά λαμβάνονταν στα σοβαρά για όσα προσπαθούσαν να προειδοποιήσουν τη διεθνή κοινότητα. Οι Dodd δεν είναι καθόλου αφελείς, αλλά φτάνουν στη νέα τους κατοικία θέλοντας να δώσουν στην άνοδο του γερμανικού εθνικισμού το πλεονέκτημα της αμφιβολίας. Πολλοί επιφανείς Αμερικανοί και Ευρωπαίοι της περιόδου, άλλωστε, θαυμάζουν τον Χίτλερ.
Η Martha μαγεύεται από τους όμορφους, ενθουσιώδεις νεαρούς Ναζί. Η προνομιακή της θέση και τα έντονα φλερτ την οδηγούν στους εσωτερικούς κύκλους της εξουσίας, που καταλήγει να πηγαίνει σε δεξιώσεις με τα πιο γνωστά στελέχη του Εθνικοσοσιαλιστικού κόμματος. Η παράνοια, τα χτυπήματα των τηλεφώνων και η εβραϊκή οικογένεια που κρύβεται στον τελευταίο όροφο της κατοικίας του πρέσβη των Η.Π.Α., όλα της φαίνονται σαν ένα μελοδραματικό παιχνίδι. Παρόλα αυτά, σύντομα η πραγματικότητα θα πείσει την οικογένεια ότι τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται.
Τόσο ο William όσο και η Martha Dodd άφησαν πίσω τους πλούσια ημερολόγια και σημειώσεις, από τα οποία ο Larson άντλησε την ιστορία τους, για να τη δώσει στο κοινό του με έναν λογοτεχνικό τρόπο. Πρόκειται για ένα βιβλίο που προτείνεται ιδιαίτερα για τους λάτρεις της Ιστορίας, αλλά και για όσους αγαπούν τις βιογραφίες και αρέσκονται να μαθαίνουν και να στοχάζονται για τα σύγχρονα πολιτικά φαινόμενα μέσα από τέτοιες αφηγήσεις.
