Της Ρένας Δανατζή,
Δεν είναι λίγες οι φορές που, όταν η κοινωνία σοκάρεται από ένα αποτρόπαιο συμβάν (μία δολοφονία για παράδειγμα), αναζητά δικαίωση μέσα από την επιβολή της θανατικής ποινής. Πολλοί αναπολούν τις εποχές που ο νόμος προέβλεπε τον θάνατο ως τιμωρία στη χώρα και επιζητούν την επαναφορά του. Αυτό συμβαίνει, επειδή στην κοινωνία μας κυριαρχεί η άποψη πως η τιμωρία πρέπει να έχει πάντοτε επιθετικό και ποτέ σωφρονιστικό χαρακτήρα. Πόσο επικίνδυνο είναι άραγε να στρεφόμαστε σε εγκληματικές τακτικές, προσπαθώντας δήθεν να επιβάλλουμε την τάξη;
Πολλοί άνθρωποι καταβάλλονται από μία μεγάλη πλάνη, η οποία προστάζει πως «κάποια εγκλήματα είναι ασυγχώρητα, επομένως η μόνη τιμωρία που αρμόζει είναι η θανατική ποινή». Περιπτώσεις παιδόφιλων, βιαστών, ψυχρών δολοφόνων, εμπόρων λευκής σαρκός και πολλές ακόμα. Περιπτώσεις που μας προκαλούν ένταση, θυμό, αγανάκτηση. Πώς τιμωρείται, όμως, ένας άνθρωπος, εφόσον χάνει τη ζωή του; Πώς αντιλαμβάνεται το λάθος του; Με ποιες συνέπειες έρχεται αντιμέτωπος; Η θανατική ποινή αποτελεί τιμωρία για τους οικείους του, για όσους θα συνεχίσουν να ζουν με την απώλειά του.
Η θανατική ποινή δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένας σύντομος δρόμος για ένα κράτος που αντιμετωπίζει σοβαρά κενά στη δικαιοσύνη και πάσχει από έλλειμα δημοκρατίας. Είναι η «εύκολη λύση» για να αντιμετωπίσει εγκληματίες και να «ικανοποιήσει» το τεράστιο «εγώ» μίας μάζας απαίδευτων, ρηχών ανθρώπων που αδυνατούν να αντιληφθούν την έννοια της ελευθερίας, του σωφρονισμού, του νόμου.
Είναι σαφώς δυσβάσταχτο να έρχεσαι αντιμέτωπος με απάνθρωπα εγκλήματα και να οφείλεις να ακολουθήσεις το νόμο, χωρίς να χάσεις την ψυχραιμία σου, χωρίς να κυριευτείς από συναισθήματα, είναι όμως ένα τεράστιο βήμα για να θωρακίσεις τη δημοκρατία και να δημιουργήσεις σοβαρές προϋποθέσεις για ένα κράτος δικαίου. Διότι το μεγάλο στοίχημα που καλείται να κερδίσει κάθε κράτος, δεν είναι το πώς θα τιμωρήσει έναν εγκληματία, αλλά το πώς θα προλάβει το έγκλημα.
Ποτέ δεν μπόρεσα να αντιληφθώ τα ανόητα αντεπιχειρήματα, όπως για παράδειγμα: «αν σε βίαζαν θα έλεγες τα ίδια;». Πώς μπορούμε να τα βάζουμε με τις συνέπειες και όχι με τις αιτίες; Για ποιον λόγο προσπαθούμε να κουκουλώσουμε το πρόβλημα αντί να το κοιτάξουμε στα μάτια και να το λύσουμε; Η εγκληματικότητα φυτρώνει όπου λείπει η παιδεία. Και η δημοκρατία βάλλεται, όταν δεν προστατεύεται συλλογικά.
Το στοίχημα να δημιουργηθεί ένα κράτος που προστατεύει τους πολίτες από το έγκλημα και το καταστέλλει, δημιουργώντας αίσθημα ασφάλειας, είναι τεράστιο και απαιτεί δρόμο. Από την άλλη πλευρά, η επιβολή της θανατικής ποινής είναι ο εύκολος δρόμος, αλλά παράλληλα και ο επικίνδυνος. Αυτός που ικανοποιεί το συναίσθημα, όμως, σπρώχνει με μαθηματική ακρίβεια το κράτος προς την καταστροφή. Εμείς διαλέγουμε.
