17.2 C
Athens
Παρασκευή, 26 Απριλίου, 2024
ΑρχικήIn MemoriamIn Memoriam: Γιάννης Ψυχάρης

In Memoriam: Γιάννης Ψυχάρης


Του Πελοπίδα-Παναγιώτη Κολούρη, 

29η Σεπτεμβρίου 1929: Την τελευταία του πνοή, λόγω διαβήτη, αφήνει ο γλωσσολόγος, λογοτέχνης και υπέρμαχος της δημοτικής γλώσσας, Γιάννης Ψυχάρης. Εργάστηκε ως καθηγητής της ελληνικής γλώσσας στο Παρίσι και έμεινε γνωστός για το ρόλο του στο κίνημα του δημοτικισμού και τον αγώνα του για την καθιέρωση της δημοτικής, ως επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους.

Το σημαντικότερο έργο του είναι το πεζογράφημα «Το ταξίδι μου», το πρώτο ελληνικό πεζογράφημα, που γράφτηκε με όλους τους κανόνες της νεοελληνικής γραμματικής και το οποίο έλαβε ευρύτατη δημοσιότητα, αλλά και αρνητική κριτική από τους υποστηρικτές της καθαρεύουσας. Γεννημένος στην Οδησσό, στις 15 Μαΐου 1854, ο Γιάννης Ψυχάρης μεγάλωσε στην Κωνσταντινούπολη και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του στη Μασσαλία. Σπούδασε στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης φιλοσοφία, φιλολογία, γλωσσολογία, Λατινικά και γαλλική φιλολογία, ενώ στη Γερμανία, στο Πανεπιστήμιο της Βόννης, σπούδασε γερμανική φιλολογία, μεσαιωνική και νεοελληνική φιλολογία (1871–1872).

Δώδεκα χρόνια μετά, το 1884, ανέλαβε υφηγητής της Μεσαιωνικής και Νεοελληνικής Φιλολογίας στην Πρακτική Σχολή Ανωτέρων Σπουδών του Παρισιού. Δύο χρόνια αργότερα, το 1886, ταξίδεψε στην Ελλάδα και στην Ανατολή, ενώ το 1904 διορίστηκε καθηγητής Γλωσσολογίας στη Σχολή των Ανατολικών Γλωσσών, διαδεχόμενος τον Εμίλ Λεγκράν. Πραγματοποίησε διαλέξεις για την ελληνική γλώσσα στην Αθήνα, την Κρήτη και τη Μυτιλήνη, το 1925. Επιστρέφοντας στο Παρίσι, διορίστηκε καθηγητής της έδρας της νεοελληνικής γλώσσας στη Σχολή Ανώτερων Σπουδών. Κατείχε τον τίτλο του “Μεγάλου Χαρτοφύλακος” από το Πατριαρχείο, ενώ διετέλεσε και Πρόξενος της Τουρκίας στο Παλέρμο.

Ο Γιάννης Ψυχάρης συνέγραψε ποιήματα, διηγήματα, μυθιστορήματα, θεατρικά έργα και δοκίμια σχετικά με το γλωσσικό ζήτημα της νεοελληνικής γλώσσας, που υπήρξε και η σημαντικότερη προσφορά του στην ελληνική γλώσσα. Αγωνίστηκε με επιμονή για την καθιέρωση της τότε περιφρονημένης γλώσσας του λαού, της δημοτικής ως επίσημης γλώσσας του ελληνικού κράτους. Αν και από τις παραμονές της Επανάστασης του 1821, ο Βηλαράς, ο Καταρτζής, ο Χριστόπουλος και άλλοι προσπαθούσαν να καθιερώσουν τη δημοτική ως εθνική γλώσσα. Λίγα χρόνια αργότερα, το Μάιο του 1823, ο Διονύσιος Σολωμός έγραψε τον Ύμνο εις την Ελευθερίαν στη δημοτική, ο οποίος το 1865 έγινε ο εθνικός μας ύμνος. Ωστόσο, ο Γιάννης Ψυχάρης προσέφερε, αφενός την καθοδήγηση, που χρειαζόταν το κίνημα του δημοτικισμού και αφετέρου, τη δύναμη, που χρειαζόταν για να αντιταχθεί στους υποστηρικτές της καθαρεύουσας.

Ο Ψυχάρης υποστήριζε πως η καθαρεύουσα, ως “τεχνητή γλώσσα”, καταστρέφει και την αρχαία και τη δημοτική και κατέκρινε τους “δασκάλους”, που επέμεναν στη χρήση της. Επίσης, είχε έρθει σε ρήξη και με δημοτικιστές, που ήταν αντίθετοι με τη μορφή του δημοτικισμού, που υποστήριζε ο ίδιος. Μεταξύ εκείνων, με τους οποίους συγκρούστηκε, ήταν ο Εκπαιδευτικός Όμιλος, του οποίου οι επικεφαλής ήταν η Εκπαιδευτική Επιτροπή στην πρώτη κυβέρνηση Βενιζέλου (Τριανταφυλλίδης, Δελμούζος και Γληνός), ενώ διαφοροποιήθηκε και από τη φιλελεύθερη μερίδα των εκπαιδευτικών μεταρρυθμιστών. Όλα τα παραπάνω ανήκουν στη γενικότερη διαίρεση των δημοτικιστών σε ψυχαρικούς, φιλελεύθερους, σοσιαλιστές και εθνικιστές.


Πελοπίδας-Παναγιώτης Κουλούρης

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1996. Το 2014 ξεκίνησε τις σπουδές του, στο τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Πάντειου Πανεπιστημίου αποφοιτώντας το 2018. Τον Οκτώβριο ξεκίνησε τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο Νεαπόλεως Πάφου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Νεότερη και Σύγχρονη Ευρωπαϊκή και Ελληνική Ιστορία". Στο OffLine Post αρθρογραφεί για τις κατηγορίες Πολιτικού και Ιστορίας.

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Ραφαήλ-Νικόλαος Μπελενιώτης, Σύμβουλος Έκδοσης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1999. Είναι φοιτητής του Τμήματος Ιστορίας και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, με κατεύθυνση στην νεότερη και σύγχρονη ελληνική ιστορία.