Της Ευφροσύνης Γεωργιάδου,
Στην ερώτηση, τι κοινό έχουν το επάγγελμα του εμπόρου, του γιατρού και του δικηγόρου, η απάντηση θα διέφερε αν την τοποθετούσαμε σε άλλη χρονική περίοδο. Τη σήμερον εποχή, όμως, με την ευρεία διάδοση και χρήση του διαδικτύου, η απάντηση δεν είναι άλλη, από το ότι ο καθένας από αυτούς υπόκειται σε αξιολόγηση από χρήστες του διαδικτύου -επώνυμα και ανώνυμα- με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Έτσι, λοιπόν, διανύουμε πλέον την εποχή, όπου οι επαγγελματίες διάφορων κλάδων αξιολογούνται με τα λεγόμενα αστέρια της Google, από το 1 ως το 5 και με σχόλια που έχουν αναρτηθεί για αυτούς, τα οποία ουκ ολίγες φορές είναι αμφιβόλου γνησιότητας και αντικειμενικότητας.
Πώς φτάσαμε, όμως, σ’ αυτό το σημείο; Όλα ξεκίνησαν το 1994, όταν άρχισε να ανθίζει το ηλεκτρονικό εμπόριο παγκοσμίως και, ως αποτέλεσμα αυτού, δημιουργήθηκαν πολλές ηλεκτρονικές επιχειρήσεις και ιστοσελίδες (π.χ. AMAZON), με στόχο να αφουγκραστούν τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των καταναλωτών, ενώ λειτουργούσαν, παράλληλα, και ως μέσο βελτίωσης της ποιότητας των εμπορευμάτων της ίδιας της επιχείρησης, μέσω του feedback που λάμβαναν από τους πελάτες. Στη συνέχεια, η συγκεκριμένη πρακτική κριτικής των προϊόντων, άρχισε να επεκτείνεται και στις παρεχόμενες υπηρεσίες κι έτσι έκαναν, σιγά – σιγά, την εμφάνισή τους και ιστοσελίδες που εστιάζουν στη συλλογή πληροφοριών, σχολίων και κριτικών, αναφορικά με εστιατόρια και καταλύματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αμερικανική ιστοσελίδα Tripadvisor, με 490 εκατομμύρια επισκέπτες το μήνα και 760 εκατομμύρια κριτικές παγκοσμίως, ενώ άλλες, παρεμφερείς ιστοσελίδες – εξίσου διαδεδομένες – είναι, ενδεικτικά, η Airbnb και η Uber.
Βασισμένες, λοιπόν, σ’ αυτή τη λογική της αξιολόγησης των υπηρεσιών, εκατοντάδες ιστοσελίδες έχουν δει το φως της δημοσιότητας από το 2014 εως σήμερα, βρίσκοντας μεγάλη απήχηση στους χρήστες του διαδικτύου και επηρεάζοντας ποικιλοτρόπως τη φήμη και τη σταδιοδρομία ενός επαγγελματία. Όμως, σ’ αυτό το σημείο, θα ήθελα να θέσω τον εξής προβληματισμό: θα έπρεπε η αξιολόγηση ενός επαγγελματία, να γίνεται με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και η αξιολόγηση ενός προϊόντος;
Είναι δόκιμο να παρομοιάζουμε τις ιδιότητες ενός άψυχου αντικειμένου με τις υπηρεσίες ενός ανθρώπου, μίας σύνθετης , δηλαδή, προσωπικότητας; Μήπως, και εμείς οι ίδιοι, θα έπρεπε να μην καταφεύγουμε ελαφρά τη καρδία σε επιπόλαιες κριτικές, αλλά να συμμεριζόμαστε την επιρροή που θα έχει η δημοσίευση της γνώμης μας, ιδίως όταν η τελευταία έχει σχηματιστεί επιφανειακά κι επιδρά άμεσα στη φήμη ενός επαγγελματία; Βέβαια, καθώς τυχαίνει να ζούμε σ’ έναν κόσμο όπου τα social media έχουν εισβάλει, για τα καλά, στη ζωή μας και με την αξία και τη δημοτικότητα ενός ατόμου να μετριέται σε likes, γεγονός που αποτελεί μία μορφή κοινωνικής αξιολόγησης, είναι αρκετά δύσκολο και, ιδίως για τη νέα γενιά, να αντιληφθεί τη σημασία και την εμβέλεια της διατύπωσης μιας γνώμης στο διαδίκτυο.
Έπειτα, δεδομένου του συνταγματικά κατοχυρωμένου δικαιώματος της ελευθερίας έκφρασης και γνώμης, και της αναγνώρισης του στον κυβερνοχώρο, παρέχεται σε κάθε χρήστη η δυνατότητα να εκφέρει την άποψή του, είτε αυτή αφορά μία υπηρεσία, είτε ένα προϊόν. Και, ενώ αυτό φαίνεται συνταγματικό και επιδοκιμαστέο, τα πράγματα περιπλέκονται όταν μπαίνει στη μέση η ανωνυμία. Πιο συγκεκριμένα, κάποιες εφαρμογές και ιστοσελίδες, προκειμένου να ενισχύσουν την επιθυμία των χρηστών να εκφέρουν την άποψή τους δημόσια, αλλά και για την προστασία της διαφάνειας, επιτρέπουν στους χρήστες να την υποβάλλουν ανώνυμα. Δεν είναι λίγες οι φορές, ωστόσο, που οι χρήστες καταχρώνται αυτή τη δυνατότητα και μετατρέπουν το λόγο τους σε προσβλητικό και ψευδή, με σκοπό τη δυσφήμιση και την υπονόμευση ενός επαγγελματία, ο οποίος εκτείθεται στην κακοβουλία τους, αδυνατώντας, μάλιστα, να προστατευθεί νομικά, διότι ο εντοπισμός τους είναι αδύνατος. Αξίζει να σημειωθεί ότι, σχετικά με το τελευταίο ζήτημα, υπάρχει έντονη ευαισθητοποίηση και κινητοποίηση σε διεθνές επίπεδο, που μεταφράζεται σε μία προσπάθεια δημιουργίας ενός αλγόριθμου ο οποίος θα ανιχνεύει και θα διαγράφει τις αναληθείς και παραπλανητικές γνώμες, αλλά, μέχρι την υλοποίηση του, απαιτείται χρόνος και κόπος.
Ως τότε, λοιπόν, το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε ως ώριμοι και υπεύθυνοι πολίτες, είναι να συμμεριζόμαστε τον αντίκτυπο που θα έχει το περιεχόμενο της γνώμης μας ή, αν θέλετε, η επιλογή 3 ή 5 αστεριών, όταν αξιολογούμε έναν γιατρό, έναν δικηγόρο και ούτω καθεξής. Πρέπει να έχουμε κατά νου ότι από τη γνώμη μας ενδέχεται να εξαρτηθεί η πορεία και το μέλλον του, οπότε, να είμαστε όσο το δυνατό πιο αντικειμενικοί γίνεται, αποφεύγοντας αυθαίρετα συμπεράσματα και εμπάθειες.
Γεννήθηκε το 1998 στη Θεσσαλονίκη, αλλά μεγάλωσε σε μία κωμόπολη του νομού Θεσσαλονίκης. Φοιτά στο τμήμα Νομικής του ΑΠΘ και μεταξύ των ενδιαφερόντων της συγκαταλέγεται η ενασχόληση με κοινωνικά και πολιτισμικά ζητήματα.
