Του Πάνου Ιορδανίδη,
Εν μέσω άνθισης της αντι-παγκοσμιοποίησης και του εθνολαϊκισμού σε ολόκληρο τον κόσμο τα τελευταία χρόνια, ανελίχθηκαν δύο ηγέτες με σκοπό να υπερασπιστούν την παγκόσμια φιλελεύθερη τάξη. Ο Τζάστν Τριντό, το 2015, και ο Εμμανουέλ Μακρόν, το 2017, κέρδισαν την εμπιστοσύνη του καναδικού και του γαλλικού λαού αντίστοιχα. Η εμπιστοσύνη αυτή σήμερα έχει κλονιστεί για διαφορετικούς λόγους σε κάθε περίπτωση.
Η συνέντευξη τύπου που κάλεσε ο Καναδός πρωθυπουργός είχε ως στόχο να αποκλιμακώσει την πολιτική κρίση που έχει ξεσπάσει στη χώρα μετά τις κατηγορίες που δέχθηκε η κυβέρνηση Τριντό για παρεμβάσεις στη δικαιοσύνη. Οι κατηγορίες που αντιμετωπίζουν οι κρατικοί αξιωματούχοι του φιλελεύθερου πρωθυπουργού σχετίζονται με πιέσεις που έχουν ασκηθεί προκειμένου η κατασκευαστική εταιρία SNC-Lavalin να αποφύγει δίκη για την κατηγορία της δωροδοκίας που της έχει απαγγελθεί. Η SNC-Lavalin Group Inc είναι μια ιδιαίτερα σημαντική εταιρία για το Καναδικό Φιλελεύθερο Κόμμα στην πολιτική μάχη για το Κεμπέκ, μέρος από όπου στηρίζει η κυβέρνηση την πλειοψηφία της στο κοινοβούλιο και που η εταιρία διαθέτει το 1/3 του εργατικού της δυναμικού.
Όπως είναι λογικό, το πολιτικό μέλλον ενός πρωθυπουργού που εξελέγη με σημαία τη διαφάνεια τίθεται σε κίνδυνο μετά από μια τέτοια υπόθεση. Με τις εκλογές στο τέλος του έτους να πλησιάζουν, όλη αυτή ιστορία έχει στιγματίσει το κυβερνών κόμμα. Η τετραετία του Τριντό θα ολοκληρωθεί με αυτήν την μαύρη κηλίδα και δυστυχώς δεν είναι η μοναδική για τον, πάλαι ποτέ, φιλόδοξο πρωθυπουργό. Τις υψηλές προσδοκίες τις έθεσε ο ίδιος για το πώς ο Καναδάς μπορεί να αποτελέσει πρότυπο φιλελεύθερων αξιών, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, μέσα σε ένα κόσμο που διολισθαίνει στην ανελευθερία και τον προστατευτισμό. Κάτι τέτοιο δεν επετεύχθη, και οι ενδεχόμενες παραβιάσεις των θεμελιωδών κανόνων δικαίου μιας φιλελεύθερης δημοκρατίας δίνουν το τελειωτικό χτύπημα για ένα αφήγημα που πνέει τα λοίσθια.
Από την άλλη, το πολιτικό μανιφέστο που εξέδωσε ο Εμμανουέλ Μακρόν για την «Ευρωπαϊκή Αναγέννηση», απευθυνόμενος στον «ευρωπαϊκό λαό», ήρθε ως απάντηση στον «καλπασμό» του Εθνικού Μετώπου της Λεπέν στις δημοσκοπήσεις. Το ευρωπαϊκό πολιτικό μανιφέστο του Γάλλου προέδρου περιέχει προτάσεις εμβάθυνσης της ενοποιητικής διαδικασίας, οι οποίες στηρίζονται από το Βερολίνο. Μεταξύ άλλων, η «Ευρωπαϊκή Αναγέννηση» περιλαμβάνει τομές στην ασφάλεια, στον κυβερνοχώρο, στην προστασία του περιβάλλοντος αλλά και στην οικονομία, χωρίς όμως ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις στην κοινή νομισματική πολιτική. Το πακέτο προτάσεων του Μακρόν απέχει πολύ από τις ενθουσιώδεις πρωταρχικές του φιλοδοξίες και ο σκεπτικισμός για την βιωσιμότητά του σε συνάρτηση με το πολιτικό κεφάλαιο που απαιτείται για να υλοποιηθεί είναι έντονος.
Η τάση του Γάλλου προέδρου να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στο εξωτερικό και στην ΕΕ απ’ ότι στο εσωτερικό της χώρας του τον έχει οδηγήσει σε ένα τέλμα. Δεν είναι μόνο τα «κίτρινα γιλέκα» και η Λεπέν που αναδύθηκαν ως απάντηση στις σπασμωδικές κινήσεις του προέδρου στην Γαλλία. Είναι επίσης και ένα αδρά μεταρρυθμιστικό όραμα που δεν συμμερίζεται στην πλειοψηφία του ο γαλλικός λαός. Και εξαιτίας αυτού, αποδίδονται οι περιβόητες κατηγορίες στο πρόσωπο του Μακρόν περί προσκόλλησης και απεύθυνσής του αποκλειστικά στις ελίτ. Για έναν ηγέτη που, κακά τα ψέματα, εξελέγη καλύπτοντας το κενό των Ρεπουμπλικάνων και εκμεταλλευόμενος την απέχθεια του αστικού κόσμου στην ακμάζουσα ακροδεξιά, οι μεγάλες φιλοδοξίες του δεν συνάδουν με το πολιτικό του εκτόπισμα. Ως αποτέλεσμα, η στήριξη στο πρόσωπό του έχει εκπέσει.
Ο μεσσιανισμός που διακατείχε την ανάδειξη του Τριντό και του Μακρόν στην εξουσία για την υπεράσπιση την παγκόσμιας φιλελεύθερης τάξης οδήγησαν σε εσφαλμένες προσδοκίες. Αυτή τη στιγμή, αμφότεροι οι δύο ηγέτες έρχονται αντιμέτωποι με μια πραγματικότητα που τους φέρνει κοντά στην πτώση τους εφόσον χάνουν την στήριξη στο εσωτερικό τους. Είναι ένα κλασσικό παράδειγμα για το πώς η υπεραισιοδοξία συνοδεύεται με μαθηματική ακρίβεια από μια διαφαινόμενη πρόσκρουση. Το ερώτημα όμως παραμένει: Αν τα μοντέλα διακυβέρνησης Τριντό και Μακρόν δεν είναι το φάρμακο για την αντι-παγκοσμιοποίηση και τον εθνολαϊκισμό, τότε ποιο είναι;
Απόφοιτος του Τμήματος Μεσογειακών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αιγαίου. Είναι λάτρης της διεθνούς πολιτικής τόσο σαν ακαδημαϊκό, όσο και σαν δημοσιογραφικό αντικείμενο. Έχει ασκηθεί σε πολιτικές διευθύνσεις του ΥΠΕΞ και δραστηριοποιείται ενεργά στον χώρο του εθελοντισμού σε ΜΚΟ, ακαδημαϊκά συνέδρια και εκπαιδευτικές προσομοιώσεις.
