Του Κωνσταντίνου Ι. Γιαρέντη,
Το να χτίσεις μια αυτοκρατορία δεν είναι εύκολη υπόθεση. Χρειάζεται στρατηγική, τακτική και συνεργασία για να το επιτύχεις. Περισσότερο, όμως, από όλα χρειάζεται να νικήσεις τον μεγάλο σου εχθρό και να γίνεις εσύ το μεγαλύτερο ψάρι στον ωκεανό. Το ενθάδε κείμενο που πραγματεύεται μια σειρά από πολέμους είναι το πρώτο της δεύτερης σειράς άρθρων που ως κοινό σημείο αναφοράς θα έχει την ρωμαϊκή εποχή.
Ας μπούμε, όμως, στο θέμα μας: Οι Καρχηδονιακοί Πόλεμοι! Καρχηδονιακούς, ονομάζουμε τους πολέμους μεταξύ της ρωμαϊκής δημοκρατίας με την Καρχηδόνα που διήρκεσαν – εν συνόλω – από το 264 π.Χ. μέχρι το 146 π.Χ. Συνολικά, οι καρχηδονιακοί πόλεμοι ήταν τρεις, και το τέλος τους θα έβλεπε την πτώση της Καρχηδόνας, τον εμπρησμό της ομώνυμης πόλης και την ανεπανάληπτη πράξη των Ρωμαίων μετά τη νίκη τους.
Ο πρώτος Καρχηδονιακός πόλεμος έλαβε χώρα στην Σικελία (και μερικώς στη Σαρδηνία). Ξεκίνησε – με έναν λίαν κωμικό τρόπο – όταν μια ομάδα Μερμετίνων (από την Καμπανία) μισθοφόρων, βαρέθηκαν (κυριολεκτικά) και άρχισαν να λεηλατούν την πόλη της Μεσσήνης. Υπό την απειλή των κατοίκων ζήτησαν την προστασία των Καρχηδονίων, οι οποίοι με χαρά τούς την παραχώρησαν. Δεν πέρασε, όμως, πολύς καιρός, μέχρι να ξαναβαρεθούν και να αρχίσουν να λεηλατούν περιοχές – των ίδιων των Καρχηδονίων αυτή τη φορά –, ζητώντας, πλέον την βοήθεια των Ρωμαίων. Οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την Μεσσήνη και άρχισαν αν προελαύνουν στο νησί, επιχείρηση που, όπως απεδείχθη, ήταν πολύ χρονοβόρα και δύσκολη, χωρίς έναν ικανό στόλο. Έτσι, λοιπόν, άρχισαν να κατασκευάζουν πλοία. Σύμφωνα με τον μύθο μάλιστα, το πρότυπο για τα πλοία τους ήταν ένα καρχηδονιακό που το είχε ξεβράσει η θάλασσα. Η πιο σημαντική μάχη δόθηκε το 256 π.Χ. στο ακρωτήρι του Εκνόμου όπου έλαβαν μέρος (σύμφωνα με τον Πολύβιο) 680 πλοία και 290.000 ναύτες (σημ.: θα έπρεπε να περάσουν 2.200 χρόνια, κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, για να λάβουν μέρος σε ναυμαχία 200.000 άντρες). Η ναυμαχία του ακρωτηρίου του Εκνόμου ήταν η πιο αποφασιστική νίκη των Ρωμαίων. Ο πόλεμος, βέβαια, συνεχίστηκε μέχρι το 241 π.Χ. Τελευταία μάχη έλαβε χώρα στο Λιλύβαιο, ενώ πρωταγωνιστές του πολέμου αποτέλεσαν ο Αμίλκας Βάρκας από μέρους των Καρχηδονίων και ο Μάρκος Ρήγουλος από μέρους των Ρωμαίων. Οι Ρωμαίοι είχαν επικρατήσει, πετυχαίνοντας πλήρως τους στόχους τους: την κατάληψη της Σικελίας και την απομάκρυνση της Καρχηδονιακής απειλής. Αυτό που δεν γνώριζαν εκείνη την στιγμή ήταν ότι 25 χρόνια αργότερα θα πλήρωναν βαρύ τίμημα για τη σκληρότητα και την αδιαλλαξία που επέδειξαν.
Με το πέρας του πολέμου, ο Αμίλκας ανέλαβε να επεκτείνει την καρχηδονιακή κυριαρχία στην Ισπανία. Όταν πέρασε τις Γάδες (σημ.: Γαδίθ) σταμάτησε για να θυσιάσει στους θεούς, και με την θυσία αυτή, έβαλε τον εννιάχρονο γιο του, Αννίβα, να ορκιστεί όρκο μίσους προς τους Ρωμαίους. Τα χρόνια πέρασαν και ύστερα από διαπραγματεύσεις τα σύνορα οριστικοποιήθηκαν στον ποταμό Iber (σημ.: Αυτή η πληροφορία δεν εξακριβώνεται από τους σύγχρονους ιστορικούς) Όταν, εν τέλει, ανέλαβε ο Αττίλας σε ηλικία 26 χρονών, δεν είχε ξεχάσει τον όρκο του. Κατέλαβε τότε το Saguntum και αρχισε να προελαύνει προς την Ιταλία (218 π.Χ.). Οι Ρωμαίοι βρίσκονταν σε ταραχή και η Σύγκλητος διαιρεμένη. «από που θα επιτεθεί;» «Θα περάσει από την θάλασσα!» «Θα επιτεθεί με τους Μακεδόνες!» αυτά ήταν λίγα από τα ερωτήματα των Πατρικίων. Όμως, ο Αννίβας όντας η στρατιωτική ιδιοφυΐα που ήταν, έκανε το απροσδόκητο. Alpes, quae Italiam ab Galliā seiungunt, cum elephantis transiit. (δηλ: Πέρασε τις Άλπεις, που χωρίζουν την Ιταλία από την Γαλατία, με ελέφαντες.) Στην Ιταλία νίκησε τους Ρωμαίους στον Τίκινο ποταμό, στον Τρεβία, στην λίμνη Τρασιμένη και, τελικά, στις Κάννες. Οι Ρωμαίοι ήταν συντετριμμένοι. Τρομοκρατημένοι οι κάτοικοι της Ρώμης άκουγαν για τις νίκες του Καρχηδόνιου, την μία μετά την άλλη. Η Σύγκλητος έβλεπε τον εχθρό και το τέλος της μαζί του να πλησιάζει.
Ο Αννίβας έμεινε 14 χρόνια στην Ιταλία, χωρίς ποτέ να πολιορκήσει την Ρώμη. Η γερουσία τον ανακάλεσε στην Καρχηδόνα και εκείνος υπάκουσε. Οι Ρωμαίοι, όμως δεν ξέχασαν, και κυρίως… δεν συγχώρεσαν. Με την πρώτη ευκαιρία σήκωσαν στρατό υπό την αρχηγία του Πόπλιου Κορνήλιου Σκιπίωνα και αποβιβάστηκαν στην Αφρική. Στην Ζάμα, το 202 π.Χ. οι Ρωμαίοι με την βοήθεια της Νουμίδιας εξολόθρευσαν τους Καρχηδόνιους, λήγοντας τον πόλεμο. Ο Σκιπίων επέστρεψε στην Ρώμη και διετελέσθη Θρίαμβος στο όνομά του, που πλέον, χάρη στη νίκη του κοσμείτο με την προσωνυμία Αφρικανός. Η υστεροφημία του είχε εξασφαλιστεί, ήταν αυτός που νίκησε τον Αννίβα. Οι Ρωμαίοι προσάρτησαν όλη την καρχηδονιακή Ιταλία, η Νουμιδία ανεξαρτητοποιήθηκε από τους Καρχηδόνιους και η ίδια η Καρχηδόνα έγινε υποτελής στην Ρώμη, αναγκαζόμενη να πληρώσει τεράστιες προσόδους (201 π.Χ.)
Πενήντα χρόνια σχεδόν πέρασαν από το τέλος του δεύτερου καρχηδονιακού. Οι Καρχηδόνιοι είχαν πληρώσει όλο το ποσό των χρεών τους, αλλά οι σχέσεις Καρχηδόνας & Ρώμης δεν βελτιώνονταν. Σύμφωνα με τον Αππιανό ο Κάτων ο Τιμητής, μεγάλος συγκλητικός και αντίπαλος του Αφρικανού, μη δεχόμενος την συνθήκη ειρήνης συνήθιζε να τελειώνει κάθε λόγο του με την εξής φράση: Carthago delenda est! (δηλ.: Η Καρχηδόνα πρέπει να καταστραφεί!). Όλα έδειχναν ότι μια σύγκρουση ήταν αναπόφευκτη. Και όταν η Νουμιδία επιτέθηκε και νίκησε την Καρχηδόνα και το status quo της περιοχής άρχισε πάλι να γέρνει υπέρ των Ρωμαίων, οι Καρχηδόνιοι κήρυξαν πόλεμο. Για δύο χρόνια οι ρωμαϊκές επιθέσεις αποτύγχαναν διαρκώς ωσότου ο Σκιπίων Αιμιλιανός, υιοθετημένος εγγονός του Αφρικανού αποβίβασε στρατό και απέκλεισε την πόλη οδηγώντας αρκετούς κατοίκους της στη λιμοκτονία, ενώ πολλοί άλλοι πέθαναν στην μάχη στα τείχη. Εν τέλει, η Καρχηδόνα έπεσε και οι Ρωμαίοι επιδόθηκαν σε μια σειρά από λεηλασίες και εμπρησμούς που διήρκεσαν 17 ημέρες, ενώ έριξαν αλάτι στα ερείπια της πόλης με έναν και μοναδικό συμβολισμό. Να μην ξαναφυτρώσει τίποτε ποτέ ξανά σε αυτά τα «ανίερα» εδάφη (146 π.Χ.)
