Του Άγγελου Μεταλλίδη,
Η υπόθεση Ντρέιφους αποτέλεσε ένα συνταρακτικό σκάνδαλο, που ενέπλεξε τους τομείς της πολιτικής, του στρατού και της κατασκοπείας, και, ταυτόχρονα, μία από τις μεγαλύτερες διεθνώς δικαστικές απάτες, που ταλαιπώρησε τη Γαλλία για δώδεκα χρόνια, στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ου αιώνα. Πριν από το ξέσπασμα του σκανδάλου, η Γ΄ Γαλλική Δημοκρατία, αν και αρχικά είχε κάνει τα πρώτα της βήματα με πολλές αμφιβολίες, είχε πλέον εδραιωθεί και μάλλον είχε εισέλθει σε ένα στάδιο ευημερίας.
Έγινε όμως γνωστό ότι το 1892 γαλλικά κρατικά μυστικά που αφορούσαν την εθνική άμυνα της χώρας είχαν διαρρεύσει στους Γερμανούς. Οι γαλλικές υπηρεσίες διέθεταν πλέον στοιχεία για την δράση κάποιου προδότη. Εκείνο το διάστημα ο νεαρός αξιωματικός του πυροβολικού Άλφρεντ Ντρέιφους προσέφερε τις υπηρεσίες του στο Γενικό Επιτελείο. Στις 15 Οκτωβρίου 1894 ο Ντρέιφους συνελήφθη με την κατηγορία της προδοσίας, η οποία βασίστηκε σε απλές εικασίες και ιδιαίτερα στην εβραϊκή καταγωγή του. Οδηγήθηκε στο στρατοδικείο και καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, συγκεκριμένα, σε πλήρη απομόνωση στο Νησί του Διαβόλου, στη Γαλλική Γουινέα.
Η υπόθεση πήρε γρήγορα μεγάλες διαστάσεις με σαφή ιδεολογικοπολιτικό χαρακτήρα. Αποτέλεσε αιτία διχασμού και κλόνισε συθέμελα τη Γαλλική Δημοκρατία. Η γραφολογική εξέταση του ντοκουμέντου από τον κάδο του Φον Σβαρτσκόπεν και του δείγματος γραφής του Ντρέιφους επέτρεψε στους ειδικούς να διακρίνουν τη διαφορά μεταξύ των δύο γραφικών χαρακτήρων και να συμπεράνουν ότι είναι «δυνατόν να είναι διαφορετικό το άτομο που συνέταξε το ανώνυμο γράμμα» προς τον Γερμανό ακόλουθο. Ωστόσο, οι Γάλλοι επέλεξαν να εκλάβουν το πόρισμα ως «ουδέτερο» και προχώρησαν στη σύλληψη του Ντρέιφους.
Ο γραφολόγος Μπερτιγιόν, τελικά, παρά την απουσία ομοιοτήτων υποστήριξε στο τελικό πόρισμά του ότι ο Άλφρεντ Ντρέιφους «αυτοπλαστογράφησε» τον ίδιο του τον γραφικό χαρακτήρα και ότι «ήταν ένοχος χωρίς καμία επιφύλαξη». Τον Ντρέιφους υποστήριξαν προοδευτικοί πολιτικοί, σοσιαλιστές και διανοούμενοι, όπως ο Εμίλ Ζολά, ο οποίος στις 13 Ιανουαρίου του 1898 δημοσίευσε στην εφημερίδα “L’ Aurore” μια ανοιχτή επιστολή που απευθυνόταν στον πρόεδρο της χώρας και έφερε τον τίτλο «Κατηγορώ».
Τον Αύγουστο του 1898 ένα νέο στοιχείο ήρθε στο φως και ανέτρεψε τα δεδομένα. Ο συνταγματάρχης Ζοζέφ Ανρί, ο οποίος είχε ανακαλύψει την επιστολή που αποτέλεσε την αιτία καταδίκης του Ντρέιφους, ήταν στην πραγματικότητα ο ίδιος που έγραψε την επιστολή, η οποία φυσικά και αποδείχθηκε, μετά από αυτό το γεγονός, πλαστή. Ο Ανρί αποδέχτηκε το πόρισμα και μετά από λίγο καιρό έβαλε ο ίδιος τέλος στη ζωή του, ενώ ο έτερος ένοχος, ο Εστερχάζι, κατέφυγε στη βρετανική πρωτεύουσα.
Η κυβέρνηση μετά από αυτά τα γεγονότα στράφηκε προς το εφετείο, για να εξετάσει το ενδεχόμενο αναθεώρησης της δίκης, παρά την αντίρρηση του Υπουργείου Στρατιωτικών. Το 1899 το εφετείο έδωσε εντολή να οδηγηθεί ο Ντρέιφους στο Πολεμικό Συμβούλιο, ενώ οι ταραχές που ξέσπασαν ανάμεσα στους υποστηρικτές και τους εχθρούς του προκάλεσαν την πτώση της κυβέρνησης. Τελικά, το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της Γαλλίας έκρινε τον Ντρέιφους αθώο το 1906.
Από τα παραπάνω έγινε αντιληπτό ότι ο διχασμός που προκλήθηκε από αυτή τη διαμάχη ήταν απερίγραπτος, με πολλούς πολίτες και λογοτέχνες να λαμβάνουν θέση υπέρ του νεαρού λοχαγού, απαιτώντας τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όπως αξίωνε η Γαλλική Επανάσταση. Στις 22 Ιουλίου του δόθηκε το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής. Έπειτα από την έκτιση στρατιωτικής θητείας μικρής διάρκειας, κατά τη διάρκεια της οποίας έλαβε το αξίωμα του ταγματάρχη, αποστρατεύθηκε. Υπηρέτησε ξανά κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και ως αντισυνταγματάρχης διοίκησε μια φάλαγγα πυρομαχικών. Άφησε την τελευταία του πνοή στη γαλλική πρωτεύουσα στις 12 Ιουλίου 1935 σε ηλικία 76 ετών.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Burns, E. (1980). Ευρωπαϊκή ιστορία (2η εκδ. συμπλ. και αναθ.). Θεσσαλονίκη: Παρατηρητής.
- Τσακαλογιάννης, Π. (2000). Σύγχρονη Ευρωπαϊκή ιστορία (2η εκδ.). Αθήνα: Εστία.
- Lindemann, A. S., & Μιχαηλίδης, Ι. Δ. (2014). Ιστορία της νεότερης Ευρώπης από το 1815 μέχρι σήμερα. Αθήνα: Κριτική.
