Της Μαρίας Κουλούρη,
Ο κόσμος άλλαξε, ενοποιήθηκε και σημείωσε βήματα προόδου σε θέματα ασφαλείας ύστερα από την Πτώση του Τείχους του Βερολίνου, καθώς και τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, όπως υποστηρίζουν αρκετοί. Πράγματι, κάτι τέτοιο ίσχυε, όμως όχι πια. Άνοδος λαϊκιστικών κομμάτων που απειλούν τη Δημοκρατία, τρομοκρατικές επιθέσεις, διεθνείς οικονομικές κρίσεις και άλλες προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου αναλύονται στο βιβλίο Το τέλος των ψευδαισθήσεων του Andreas Reckwitz, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Αλεξάνδρεια.
Ο Andreas Reckwitz γεννήθηκε στις 18 Μαρτίου του 1970 στο Witten της Γερμανίας. Είναι Κοινωνιολόγος και Θεωρητικός του Πολιτισμού, ενώ σπούδασε Κοινωνιολογία, Πολιτική Επιστήμη και Φιλοσοφία στα Πανεπιστήμια της Βόννης, του Αμβούργου και του Cambridge. Υπήρξε καθηγητής Κοινωνιολογίας και Πολιτισμικής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντίας το 2010, καθώς και στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Viadrina (Φρανκφούρτη/Όντερ). Επίσης, είναι καθηγητής Γενικής Κοινωνιολογίας και Πολιτισμικής Κοινωνιολογίας στο Πανεπιστήμιο Humboldt του Βερολίνου από το 2020. Το συγγραφικό του έργο περιλαμβάνει βιβλία όπως: The Society of Singularities (2020), The Invention of Creativity. Modern Society and the Culture of the New (2017) και Die Transformation der Kulturtheorien. Zur Entwicklung eines Theorieprogramms. (2000). Τέλος, έχει τιμηθεί με το Βραβείο Gottfried Wilhelm Leibniz της Deutsche Forschungsgemeinschaft.
Το βιβλίο, λοιπόν, Το τέλος των ψευδαισθήσεων είναι χωρισμένο σε 5 αυτοτελή κεφάλαια, στα οποία ο συγγραφέας προσπαθεί να ανατρέψει τις «ψευδαισθήσεις» που διαμόρφωσαν τον κόσμο στα τέλη της προηγούμενης χιλιετίας, επιδιώκοντας μια ανάλυση της σύγχρονης πραγματικότητας. Αρχικά, στο πρώτο κεφάλαιο γίνεται λόγος για τις δύο αντίθετες αντιλήψεις σχετικά με το τι σημαίνει κουλτούρα και τις δύο αντίθετες μορφές οργάνωσης της κουλτούρας. Από τη μία είναι η πολιτισμικοποίηση Ι, δηλαδή η υπερκουλτούρα, που σημαίνει τον πλουραλισμό των πολιτισμικών αγαθών και από την άλλη είναι η πολιτισμικοποίηση ΙΙ, δηλαδή η πολιτισμική ουσιοκρατία, που συνεπάγεται αντιλήψεις όπως ο εθνικισμός, ο φονταμενταλισμός και ο λαϊκισμός. Επίσης, πραγματεύεται το ζήτημα συνύπαρξης ή σύγκρουσής τους. Στο δεύτερο κεφάλαιο, σημειώνεται η διάλυση που δέχθηκαν οι παλαιότερες κοινωνικές τάξεις και αναλύονται οι νέες στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα, οι οποίες έχουν ως κριτήριο διαχωρισμού τους τη μόρφωση.
Στο τρίτο κεφάλαιο, επισημαίνεται η εξέλιξη του χαρακτήρα της οικονομίας κατά τα τελευταία χρόνια. Συγκεκριμένα, επισημαίνεται πως η κλασική βιομηχανική κοινωνία παρήκμασε τη δεκαετία του 1970 με ταχείς ρυθμούς, μέσα από μόλις μία γενιά. Η οικονομία στη βάση της παρέμεινε καπιταλιστική, ωστόσο εξελίχθηκε ακόμα περισσότερο. Την «πραγματική οικονομία» συνιστά, πλέον, ένας πιο ακραίος καπιταλισμός, ο οποίος δημιουργεί αντιθέσεις μεταξύ νικητών και νικημένων, αντιθέσεις που αποτελούν πρόκληση για την κοινωνία του σήμερα. Στο τέταρτο κεφάλαιο, περιγράφεται ο άνθρωπος της ύστερης νεωτερικότητας και η διαδικασία αυτοπραγμάτωσης που ακολουθεί. Ειδικότερα, η ζωή του ανθρώπου, αν και θα έπρεπε να βρίθει από θετικά συναισθήματα, «κατακλύζεται» από άγχος, υπερκόπωση και απογοήτευση. Κρίνεται απαραίτητο το υποκείμενο να αποστασιοποιηθεί από τα συναισθήματα και να θέσει υπό τον έλεγχό του ό,τι τον επηρεάζει ανεξέλεγκτα. Στο πέμπτο και τελευταίο κεφάλαιο, θίγεται η κρίση του φιλελευθερισμού τα τελευταία χρόνια, αφού παρουσιάζεται «ανέτοιμος» να αντιμετωπίσει τα νέα προβλήματα που προκύπτουν στη σύγχρονη κοινωνία. Αδυναμία να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα, βέβαια, παρουσιάζουν και οι υπόλοιπες πολιτικές φιλοσοφίες.
Συμπεραίνοντας, πρόκειται για μια ιδιαίτερα σημαντική μελέτη, η οποία αναλύει με εξαιρετικό και κατανοητό τρόπο τους τομείς που θεμελιώνουν τη σημερινή πραγματικότητα, όπως η οικονομία, οι κοινωνικές τάξεις, η κουλτούρα, η αυτοπραγμάτωση και ο φιλελευθερισμός. Οι θέσεις του συγγραφέα τεκμηριώνονται με εύστοχα γεγονότα του παρόντος και οδηγούν σε συμπεράσματα που ανατρέπουν «σαθρές ψευδαισθήσεις» του πρόσφατου παρελθόντος. Τέλος, το βιβλίο περιλαμβάνει πρόλογο του Γιώργου Μπιθυμήτρη, ενώ τη μετάφραση υπογράφει η Ευαγγελία Τόμπορη.
