Της Λυδίας Τσώνη,
Για πολλά χρόνια, το εκλογικό δικαίωμα αποτελούσε ένα πλεονέκτημα που ελάχιστοι απολάμβαναν. Με τις διακρίσεις και τους αποκλεισμούς να κυριαρχούν, έμενε περιορισμένο σε μια κατεστημένη αριστοκρατική τάξη και ένα δεδομένο αποτέλεσμα. Ωστόσο, στη σημερινή εποχή, η κατάσταση έχει εξελιχθεί σημαντικά, βάσει του άρθρου 4 §2 «οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις». Το 1934, μάλιστα, καθιερώθηκε το δικαίωμα ψηφοφορίας για τις γυναίκες. Έτσι, το σύνολο του Ελληνικού λαού, καλείται πλέον να λάβει τη ριζική αυτή απόφαση για το μέλλον της χώρας.
Με πρόσφατη νομοθεσία, το δικαίωμα επεκτάθηκε και σε άτομα νεαρής ηλικίας, με την ηλικία των 17 να αποτελεί το κατώτατο όριο εξάπλωσής του. Αυτή η ηλικιακή μερίδα, είναι άλλωστε και η πιο ευάλωτη, καθώς τις περισσότερες φορές, αποτελεί το επίκεντρο του πολιτικού ενδιαφέροντος. Συχνά, ακούγονται διαμαρτυρίες για την επιρροή που οι πολιτικοί επιδιώκουν να ασκήσουν στους νέους, είτε προσεγγίζοντάς τους άμεσα στο πλαίσιο προεκλογικών εκστρατειών, είτε έμμεσα με την διάδοση ιδεολογιών και απόψεων, τόσο μέσω των social media, όσο και στην καθημερινή τριβή. Τι σημαίνει όμως αυτό; Μήπως δεν έχουν δική τους γνώμη και χρειάζονται κάποιον να τη διαμορφώσει για αυτούς; Μήπως δεν έχουν «φωνή»;
Παρ’ ότι η ταραχώδης ιστορία της χώρας μας έχει επανειλημμένα αποδείξει το αντίθετο, είναι αδύνατο να μην παρατηρήσουμε την διστακτικότητα και την δυσαρέσκεια που παρουσιάζουν οι νέοι όταν καλούνται να ασκήσουν το εκλογικό τους δικαίωμα. Πολλοί, μάλιστα, περισσότερο υποχρέωση, παρά δικαίωμα το θεωρούν! Η στάση αυτή, που διαρκώς χαρακτηρίζεται ως «αδιαφορία» ή «αμάθεια» από τους μεγαλύτερους σε ηλικία, κατά την γνώμη μου σχετίζεται με τα διαφορετικά ερείσματα. Θα ήταν εξάλλου αρκετά αντιφατικό να κρίνουμε ως αδιάφορη μια ηλικιακή μερίδα που συχνά αγωνίζεται για το μέλλον της και αποτελεί έμπνευση και για τις υπόλοιπες. Σε καμία περίπτωση δεν υποστηρίζω ότι δεν υπάρχουν οι αδιάφοροι. Αυτοί πάντα υπήρχαν και πάντα θα υπάρχουν σε κάθε ηλικία, ωστόσο, η αδιαφορία αποτελεί θεωρώ ένα μικρό μόνο ποσοστό των λόγων που οδηγούν τους νέους σε απάθεια ή αποχή από την ψήφο.
Πώς μετατρέπεται το εκλογικό δικαίωμα σε εκλογικό βάρος; Αρχικά, η αμάθεια που αναφέρθηκε προηγουμένως αποτελεί ένα βασικό στοιχείο, για το οποίο όμως δεν ευθύνονται οι νέοι, όπως συχνά τους κατηγορούν. Εξαιτίας των ελλείψεων του εκπαιδευτικού μας συστήματος, της υποβάθμισης ορισμένων μαθημάτων (κυρίως των θεωρητικών) στην κοινή γνώμη και των λανθασμένων μεθόδων διδασκαλίας, είναι συχνό φαινόμενο εκατομμύρια μαθητές να μην μαθαίνουν ποτέ την ιστορία της χώρας μας, ούτε από κοινωνική, ούτε από πολιτική πλευρά, κάτι που σίγουρα θα τους βοηθούσε στη διαμόρφωση πολιτικής συνείδησης. Ακόμη, τόσο οι νέοι, όσο και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία, δεν γνωρίζουν πως λειτουργεί το πολιτικό σύστημα της χώρας μας και για ποια πράγματα καλούνται πράγματι να λάβουν αποφάσεις. Επιπρόσθετα, αρκετές φορές χειραγωγούνται, είτε από το οικογενειακό, είτε από το φιλικό περιβάλλον, ως προς το πού θα δώσουν την ψήφο τους, με την επιλογή να μην είναι ποτέ ουσιαστικά δική τους. Εξάλλου, ιδιαίτερα τα παιδιά 17 ετών που ακόμη δεν έχουν ολοκληρώσει τα μαθητικά τους χρόνια, είναι σχεδόν αδύνατο να έχουν διαμορφώσει ολοκληρωμένη και εμπεριστατωμένη αντίληψη.
Υπάρχει, ωστόσο, και ένα γενικότερο αίσθημα «απαισιοδοξίας» που ευδοκιμεί στον Ελληνικό λαό. Δεν είναι λίγες οι φωνές αποδοκιμασίας που ακούγονται και οι φόβοι όσων θεωρούν ότι η πολιτική της χώρας μας έχει φτάσει σε ένα οριστικό τέλμα, από το οποίο δεν μπορεί να ξεφύγει. Για πολλούς, η ψήφος είναι άσκοπη, γιατί πιστεύουν ότι πρόκειται για μια πολιτικά νεκρή χώρα, όπου καμία επιλογή δεν τους εκπροσωπεύει και κανένα κόμμα δεν δύναται να λάβει κατάλληλες αποφάσεις για αυτήν. Σε αυτήν την άποψη καταστάλαξαν λόγω πολιτικών του παρελθόντος, αλλά και του παρόντος, και των αποφάσεων τους που στιγμάτισαν, ή έφεραν σε τρομαχτικά δυσχερή θέση τη χώρα, αποτελώντας τροχοπέδη στην εξέλιξη και την ευθυγράμμισή της με τις υπόλοιπες Ευρωπαϊκές χώρες. Η άποψη αυτή έχει εδραιωθεί κυρίως μεταξύ των νέων, καθώς βρίσκονται ακόμη στο στάδιο διαμόρφωσης των πολιτικών τους θέσεων, και συνεπώς, δεν μπορούν να παραβλέψουν τα πολιτικά λάθη, λόγω κομματικής προσήλωσης. Από την άλλη πλευρά, καλούνται να αντιμετωπίσουν και το αντίθετο άκρο, αυτό του «φανατισμού» που πλήττει πολλούς συνομήλικούς τους, καθιστώντας τους υποχείρια αντί για άτομα με ουσιαστική κρίση και πολιτική συνείδηση.
Υπό αυτές τις συνθήκες καθίσταται εμφανές και απόλυτα λογικό το γιατί οι νέοι απέχουν από την ψηφοφορία ή προτιμούν το «λευκό» ψηφοδέλτιο. Οι παράγοντες που τους οδηγούν σε αυτή την επιλογή είναι πολλαπλοί και εκθέτουν σύγχρονα προβλήματα που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν. Ωστόσο, και οι ίδιοι οι νέοι οφείλουν να πάρουν την κατάσταση στα χέρια τους, διότι παρά την αμφιβολία που επικρατεί, η ψήφος εξακολουθεί να συνιστά εκλογικό δικαίωμα, που τους προσφέρει τη δυνατότητα έκφρασης της γνώμης τους και όχι υποχρέωση, που τους επιβαρύνει με κάτι που δεν τους αφορά. Οι αποφάσεις της χώρας μας μάς αφορούν όλους, και όσο εύκολη και αν είναι η κατάρριψη ευθυνών, οφείλουμε να θυμόμαστε ότι αυτές διαμορφώνονται και από εμάς. Γι’ αυτό άλλωστε είναι και τόσο σημαντικό η απόφαση να είναι πράγματι δική μας…
