Του Γιώργου Σαλπιγγίδη,
Κατά την μακραίωνη ιστορία της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, οι πολεμικές συγκρούσεις που σημειώθηκαν ήταν το δίχως άλλο εκατοντάδες, ή θα μπορούσαμε να πούμε καλύτερα χιλιάδες. Άλλες από αυτές ήταν νικηφόρες, ενώ άλλες δεν είχαν επιθυμητή έκβαση, οδηγώντας ακόμα και στην πτώση του Αυτοκράτορα. Μια από αυτές ήταν και η μάχη της Βερσινικίας το 813, με τα βυζαντινά στρατεύματα να αντιμάχονται τα βουλγαρικά, στα βόρεια σύνορα κοντά στην Αδριανούπολη.
Οι Βούλγαροι που έκαναν αισθητή την παρουσία τους μετά από τον 7ο αιώνα, προσβλέποντας στα Βαλκανικά εδάφη του Βυζαντίου, ώστε να έχουν διέξοδο προς την Μεσόγειο, είχαν έρθει σε συχνές συγκρούσεις προκειμένου να επιτύχουν τον σκοπό τους. Στα τέλη του 8ου και στις αρχές του 9ου αιώνα, οι διαμάχες αρχίζουν να πληθαίνουν προκαλώντας σοβαρά προβλήματα στην λειτουργία της κραταιάς αυτοκρατορίας.
Αυτό αντανακλάται και στην κορυφή της διοίκησης με τους αυτοκράτορες Νικηφόρο Α΄ και Σταυράκιο (γιος και διάδοχος του θρόνου) να πεθαίνουν άμεσα ή έμμεσα στο πεδίο των μαχών. Ο μεν πρώτος κατά τη διάρκεια της μάχης της Πλίσκας το 811, ο δε δεύτερος τραυματίστηκε στην εν λόγω μάχη, αλλά μπόρεσε να ανέλθει στο θρόνο, ωστόσο δεν βασίλεψε για μεγάλο χρονικό διάστημα, παρά για λίγους μήνες, καθώς οι πληγές του από την μάχη ήταν σοβαρές, δημιουργώντας ανησυχία και αστάθεια στην διοίκηση του κράτους. Έτσι, ο γαμπρός του, Μιχαήλ Ραγκαβές, βρήκε την ευκαιρία να τον απομακρύνει από τη θέση του, μαζί με την βοήθεια του στρατού, κλείνοντας τον σε μοναστήρι όπου και πέθανε στις αρχές του 812.
Ο νέος Αυτοκράτορας, λοιπόν, Μιχαήλ Α΄, έμελλε να είναι αυτός που θα διαχειριστεί πλέον τις επιθετικές βλέψεις των Βουλγάρων. Για τον σκοπό αυτό διέταξε τη συγκέντρωση από την Μικρά Ασία ένας σημαντικού αριθμού δυνάμεων και σε συνδυασμό με τα στρατεύματα που βρίσκονταν στις ευρωπαϊκές κτήσεις οργανώθηκαν κατά του εκ βορά εχθρού. Ο Μιχαήλ, όμως, είχε αρχίσει να πέφτει σε δυσμένεια, διότι δεν είχε καταφέρει να ανακόψει έως τότε τις επιθετικές ενέργειες των Βουλγάρων, αλλά παράλληλα είχε ταλαιπωρήσει και τα στρατεύματα, διότι οι μεν που βρίσκονταν στις ευρωπαϊκές επαρχίες είχαν φτάσει νωρίτερα στο προκαθορισμένο σημείο συνάντησης και είχαν κουραστεί από την αναμονή και την έλλειψη τροφίμων, ενώ οι δε είχαν εξουθενωθεί από την μεγάλη διαδρομή.
Τελικά, στα τέλη Μαΐου οι δυνάμεις μπόρεσαν να ενωθούν και στρατοπέδευσαν στα περίχωρα της Βερσινικίας σε αμυντική θέση. Στις 7 Ιουνίου έφτασαν στην περιοχή, 40 χιλιόμετρα μακρύτερα, και οι Βούλγαροι υπό την ηγεσία του Κρούμου. Στην αρχή και οι δύο τήρησαν στάση αναμονής, για περίπου δύο εβδομάδες, περιμένοντας από την άλλη πλευρά να κάνει την πρώτη κίνηση, με μόνο μερικές μικρές αψιμαχίες να σημειώνονται. Οι υψηλές θερμοκρασίες και οι κακουχίες είχαν αρχίσει να επηρεάζουν το αξιόμαχο των ανδρών.
Τέλος, στην μακρά αναμονή επιχείρησε να θέσει ένας από τους Βυζαντινούς στρατηγούς, ο Ιωάννης Απλάκης, αναφέροντας στον Αυτοκράτορα Μιχαήλ, που ήταν παρόν καθ’ όλη τη διάρκεια της εκστρατείας, ότι θα κινηθεί μόνος του με όσες δυνάμεις είχε κατά των Βουλγάρων. Αξίζει να αναφέρουμε σε αυτό το σημείο και την αριθμητική υπεροχή των Βυζαντινών, καθώς με βάση τις πηγές μαθαίνουμε πως ήταν μεταξύ 20.000-30.000, ενώ ο Κρούμος πρέπει να διέθετε περίπου 12.000.
Γνωρίζοντας πως υπερείχε αριθμητικά και πως η θέση που βρίσκονταν οι στρατιώτες του ήταν ευνοϊκή (είχαν στρατοπεδεύσει σε λόφο και έτσι μπορούσαν να κινηθούν με ορμή προς τους Βουλγάρους που εγκαταστάθηκαν σε πεδιάδα), επιτέθηκε δίχως να περιμένει άλλο με περίπου 8.000 άνδρες. Στην αρχή κατόρθωσε να οδηγήσει σε υποχώρηση τους αντιπάλους, αλλά όχι για πολύ. Ο Κρούμος βλέποντας πως δεν έρχονταν άλλες ενισχύσεις από την πλευρά των Βυζαντινών, αφού ο Μιχαήλ δεν έδωσε εντολή για γενικευμένη επίθεση, ανασύνταξε τις δυνάμεις του και αντιστάθηκε. Αντικρίζοντας την επιθετικότητα και τη δυναμική των Βουλγάρων τμήματα των Βυζαντινών άρχισαν να υποχωρούν, με τον ίδιο τον Αυτοκράτορα να εγκαταλείπει τη θέση του και να κινείται προς την πρωτεύουσα.
Αρχικά ο Κρούμος νόμιζε πως η διάσπαση και η φυγή αυτή ήταν ένα σχέδιο των αντιπάλων για να τους παρασύρουν, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν ίσχυε. Στην μάχη έπεσε με αρκετούς άντρες του ο Ιωάννης Απλάκης και περίπου στα μέσα Ιουλίου οι Βούλγαροι έφτασαν έξω από την Κωνσταντινούπολη, πιστεύοντας πως θα την κατακτήσουν, δίχως κάποιο αποτέλεσμα.
Ο Μιχαήλ βρέθηκε αντιμέτωπος με την οργή του λαού του και του στρατεύματος και έτσι αναγκάστηκε σε παραίτηση, με τον στρατηγό του, Λέοντα Αρμένιο, να κηρύσσεται αυτοκράτορας, ως Λέων Β΄.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Haldon, J. (2001), Οι πόλεμοι του Βυζαντίου, Αθήνα: Εκδόσεις Κωνσταντίνου Τουρίκη.
- Battle of Versinikia, byzantium.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Michael I Rhangabe, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
