Της Δανάης Χιόνου,
Τα περισσότερα κράτη της Ευρώπης δημιουργήθηκαν μέσα από μετακινήσεις πληθυσμών, συγκρούσεις και πολέμους. Η Δανία δεν αποτελεί εξαίρεση. Σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθούμε στη δημιουργία του Βασιλείου της Δανίας, όπως αυτό διαμορφώθηκε από τους Βίκινγκς στα μεσαιωνικά χρόνια.
Η Σκανδιναβική Χερσόνησος δεν ήταν χωρισμένη όπως είναι σήμερα. Από τους αρχαίους χρόνους βρίσκονταν εκεί τρία φύλα: οι Γιούτοι (ή Ιούτοι), οι Γότθοι και οι Δανοί. Οι τελευταίοι φέρεται να πήραν το όνομά τους από τον Βασιλιά τους, Νταν, οπότε θεωρούμε πως οι Σκανδιναβοί στο σύνολό τους ήταν Γότθοι, οι οποίοι έγιναν Βίκινγκ. Δεν αποτελούσαν οργανωμένα έθνη, αλλά είχαν μεταξύ τους κοινά χαρακτηριστικά, όπως η γλώσσα, η μυθολογία, η επεκτατική τάση και η συνείδηση ότι είχαν κοινή καταγωγή. Από τον 8ο μέχρι και τον 11ο αιώνα μιλάμε για την αποκαλούμενη «Εποχή των Βίκινγκ», στην οποία αυτές οι ομάδες δραστηριοποιήθηκαν ως πειρατές, μισθοφόροι, έμποροι και εξερευνητές από τη Βόρεια Αμερική μέχρι και τις ακτές της Μεσογείου. Είχαν προηγμένη ναυσιπλοΐα και επεκτάθηκαν ιδρύοντας αποικίες στα νησιά Σέτλαντ, στις Ορκάδες και Φερόες, στην Ισλανδία, στη Γροιλανδία, στον Καναδά, στην Ισλανδία, στη Γαλλία, στη Σικελία, στην Εσθονία, στην Ευρωπαϊκή Ρωσία και στην Αγγλία. Αυτές οι κοινότητες και κυβερνήσεις των Βίκινγκ ήταν εξαιρετικά σημαντικές για τη διαμόρφωση της Δανίας όπως την γνωρίζουμε σήμερα, καθώς, πέρα από την οικονομική άνθιση που επέφεραν οι λεηλατήσεις, η επιρροή από τις περιοχές αυτές ήταν αξιοσημείωτη.
Το 777 εμφανίζονται Δανοί Βασιλιάδες, αλλά η πρώτη φορά που ένας Βασιλιάς ενώνει τις διαφορετικές κοινότητες της Σκανδιναβίας είναι τον 10ο αιώνα. όταν ο Χάραλντ A΄ ανήγγειλε ότι ήταν ο Βασιλιάς όλης της Νορβηγίας και της Δανίας. Σε εκείνον αποδίδεται η στροφή προς τον χριστιανισμό, ο οποίος ρίζωσε στη Δανία και τη Νορβηγία, με επισκοπές να ιδρύονται στην πρώτη από τον 11ο αιώνα. Οι κληρικοί και η ελίτ υποστήριζαν αυτήν την πρωτοβουλία και προώθησαν τα συμφέροντα του χριστιανισμού, με αποτέλεσμα να αλλάξει ο τρόπος ζωής και η νοοτροπία. Για παράδειγμα, απαγορεύτηκε το εμπόριο σκλάβων. Το να έχει κάποιος σκλάβους ήταν ενάντια στις διδαχές τους χριστιανισμού, όμως ήταν, ταυτόχρονα, και μια από τις βασικές πηγές εσόδων των Βίκινγκ. Συνεχίστηκε αποσπασματικά, βέβαια, στον 11ο αιώνα, αλλά η ορμή του είχε διακοπεί. Αυτός θεωρείται και από μερικούς ιστορικούς ο λόγος που οι Βίκινγκ σταματούν τις λεηλασίες και τις επεκτάσεις και στρέφουν τις προσπάθειές τους σε διαφορετικού είδους στρατιωτικές επιχειρήσεις, όπως οι Βαλτικές Σταυροφορίες τον 12ο και 13ο αιώνα.
Η Νορβηγία και η Σουηδία δεν ήταν απλώς κομμάτια της Δανίας, ήταν Δανία. Η Σουηδία αποσπάστηκε το 1523 και η Ισλανδία ήταν υπό το Δανέζικο Στέμμα από το 1918 και έγινε αυτόνομη το 1944. Η Νορβηγία αποτελεί μια ιδιαίτερη περίπτωση. Από τον 10ο αιώνα είναι, επίσης, κομμάτι της Δανίας, ενώ το 1380 ο Όλαφ Β΄ της Δανίας κληρονομεί από τον πατέρα του το στέμμα της Νορβηγίας. Δεν μπορούμε να ισχυριστούμε ότι υπάρχει αδιάκοπη συνέχεια από τον Χάραλντ Α΄ μέχρι τον Όλαφ Β΄, όμως τον 14ο αιώνα πλέον είναι ένα βασίλειο εκείνο της Δανίας-Νορβηγίας. Η ένωση αυτή διήρκησε μέχρι το 1814, όταν με τη Συνθήκη του Κίελου και αφού οι Δανοί ηττήθηκαν από τους Σουηδούς, η Νορβηγία παραχωρήθηκε στην Σουηδία. Όμως, η παρακμή του Βασιλείου της Δανίας είχε ξεκινήσει από πολύ νωρίτερα. Ο Τριακονταετής πόλεμος τον 17ο αιώνα σήμανε την αρχή της κυριαρχίας των Σουηδών και την αρχή της πτώσης της Δανίας.
Οι Βίκινγκ εξαφανίζονται μετά τον 11ο αιώνα, ύστερα από τέσσερις αιώνες κυριαρχίας. Αποτελούν γερμανικά φύλα, όμως αυτό είναι κάτι που το Βασίλειο της Δανίας ήδη από τον 18ο αιώνα προσπαθούσε να αποβάλλει. Αυτός είναι και ο λόγος που η γλώσσα τους σε σχέση με εκείνη των Νορβηγών και των Σουηδών έχει λιγότερη ομοιότητα με τα γερμανικά, αφού προσπάθησαν να προσεγγίσουν περισσότερο την αγγλική γλώσσα. Η μυθολογία, ωστόσο, των Σκανδιναβών και των Γερμανών εξακολουθεί να είναι παρόμοια, αφού οι δεύτεροι την κληρονόμησαν από τους πρώτους με μικρές παραλλαγές. Η Δανία ως οργανωμένο κράτος αποτελεί ένα από τα παλαιότερα της Ευρώπης και η αρχική τους τάση ως πειρατικός λαός δεν ανταποκρίνεται στην πορεία που πήρε από τον 10ο αιώνα και ύστερα. Ωστόσο, υπάρχει ακόμα η αντίληψη ότι οι σημερινοί Σκανδιναβοί ταυτίζονται με τους Βίκινγκ, κάτι που από τον 11ο αιώνα και μετά δεν ισχύει πολλώ δε μάλλον σήμερα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Axboe, M. (1999), Towards the Kingdom of Denmark, Dickinson & Griffiths (Eds.): The Making of Kingdoms.
- Ραφαηλίδης, Β. (1996), Λαοί της Ευρώπης: Καταγωγή και Χαρακτηριστικά, Αθήνα: Εκδόσεις Εικοστού Πρώτου.
- Nicholas, D. (1999), Η Εξέλιξη του Μεσαιωνικού Κόσμου: Κοινωνία, διακυβέρνηση και σκέψη στην Ευρώπη 312-1500, Αθήνα: ΜΙΕΤ.
