Της Εμιλένα Πούπα,
Ο μύθος του Φιλήμονα και της Βαυκίδας αποτελεί τον χαρακτηριστικό αρχαίο ελληνικό μύθο ενός αγαπημένου ζευγαριού, που έγινε το διαχρονικό σύμβολο της ανιδιοτελούς αγάπης. Πρόκειται για μια τρυφερή ιστορία σχετιζόμενη με την φιλοξενία των ξένων. Ήδη από την αρχαιότητα, οι Έλληνες είχαν καταστήσει πολύ σημαντικό τον θεσμό της φιλοξενίας, άλλωστε μην ξεχνάμε ότι ο θεός Δίας ήταν ο «Ξένιος Ζευς», δηλαδή ο προστάτης των προσκεκλημένων και αυτών που ζητούσαν φιλοξενία. Στον παρατιθέμενο μύθο το ζευγάρι των φτωχών γερόντων ήταν αυτό που φιλοξένησε τους θεούς Δία και Ερμή, όταν κανείς άλλος δεν ήθελε να τους φιλοξενήσει. Έτσι, οι δύο θεοί οι οποίοι είχαν μεταμορφωθεί σε οδοιπόροι, εμφανίστηκαν μπροστά στο ζευγάρι..
Πιο αναλυτικά, οι δύο θεοί είχαν γυρίσει όλο τον κόσμο και είχαν επισκεφτεί διάφορα μέρη μακρινά, συναντώντας όμως ανθρώπους αγενείς και αφιλόξενους. Φτάνοντας στην Φρυγία κανείς από τους κατοίκους της πόλης δεν δεχόταν να τους φιλοξενήσει. Το ευσεβές ζευγάρι, ο Φιλήμων και η γυναίκα του η Βαυκίς, ήταν το μόνο που με μεγάλη χαρά πήρε την απόφαση να φιλοξενήσει τους δύο ταξιδιώτες. Αξίζει να σημειωθεί ότι βρίσκονταν σε πλήρη άγνοια για την ταυτότητα των ανθρώπων που αποφάσισαν να φιλοξενήσουν. Χάρη στην μεγάλη τους γενναιοδωρία και καλοσύνη οι δύο γέροντες, αν και φτωχοί, φρόντισαν τους δύο ξένους νομίζοντας ότι πρόκειται για δύο κοινούς θνητούς ανθρώπους, που είχαν ταλαιπωρηθεί από τα ταξίδια τους.
Ο Δίας και ο Ερμής, ύστερα από την εμπειρία που είχαν με τους ανθρώπους της πόλης και αντιμέτωποι με την μεγάλη εχθρότητα που τους έδειξαν, αποφάσισαν να τους τιμωρήσουν και να σπείρουν στην γη της Φρυγίας μια καταστροφική πλημμύρα. Με αυτόν τον τρόπο, αποκάλυψαν την πραγματική τους ταυτότητα στον Φιλήμονα και την Βαυκίδα και τους ανακοίνωσαν ότι οι υπόλοιποι κάτοικοι της Φρυγίας έπρεπε να τιμωρηθούν για την ασέβειά τους. Βέβαια, όπως γίνεται κατανοητό από τα προαναφερθέντα, οι μόνοι που σώθηκαν ήταν οι δύο γέροντες που σεβάστηκαν τους ξένους και τους περιποιήθηκαν. Ήταν οι μόνοι, που η φτώχια δεν τους εμπόδισε να υποδεχτούν τους ξένους και να δώσουν τον καλύτερό τους εαυτό για να τους φροντίσουν. Άλλωστε, η «Ξενία», δηλαδή η έννοια της αρχαίας ελληνικής φιλοξενίας, αποτελούσε θεμελιώδες ελληνικό έθιμο ήδη από τα αρχαία χρόνια.
Αξιοσημείωτο είναι ότι όχι μόνο σώθηκαν από την πλημμύρα, που έστειλαν οι ολύμπιοι θεοί, αλλά το σπίτι τους μετατράπηκε από μια ταπεινή φτωχή καλύβα, σε ένα μεγαλοπρεπές μαρμάρινό ιερό και το φιλόξενο αυτό ζευγάρι έλαβε ιερατικά καθήκοντα στο ναό. Επιπρόσθετα, το ηλικιωμένο ζευγάρι ζήτησε από τους θεούς να πεθάνουν ενωμένοι την ίδια στιγμή, δείχνοντας με αυτόν τον τρόπο την ομοψυχία τους όχι μόνο στην ζωή, αλλά και στον θάνατο. Ακούγοντας αυτήν τους τη παράκληση, όταν ήρθε η ώρα τους μεταμόρφωσαν σε δέντρα, έγιναν δηλαδή ένα με την φύση που τους περιέλαβε. Από την μια πλευρά, ο Φιλήμων μεταμορφώθηκε σε δρυς και από την άλλη πλευρά, η Βαυκίς μεταμορφώθηκε σε φιλύρα. Το αγαπημένο αυτό φιλόξενο ζευγάρι έμελλε να είναι για πάντα μαζί ενωμένο, αφού μεταμορφωθήκαν σε στοιχεία της φύσης.
Η φιλοξενία που επέδειξαν το αντρόγυνο απέναντι σε δύο ξένους, σε δύο ανθρώπους που είχαν γυρίσει τον κόσμο και απλά έψαχναν καταφύγιο, δείχνει την μεγαλοψυχία τους, την ανιδιοτελή τους αγάπη και την ευγένειά τους. Αποτελεί το τρανό παράδειγμα, ότι ακόμα και όταν οι άνθρωποι δείχνουν τον χειρότερό τους εαυτό, πάντα υπάρχει η ελπίδα για κάτι καλύτερο. Γι’ αυτόν τον λόγο, μάλιστα, ο συγκεκριμένος μύθος έχει στοιχεία διαχρονικότητας. Ακόμα και σήμερα δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε έναν κόσμο που επικρατεί η ασχήμια και η κακία των ανθρώπων υπάρχουν οι εξαιρέσεις αυτών που βοηθάνε τον συνάνθρωπο χωρίς κάποιο αντάλλαγμα. Βέβαια, αξίζει να τονιστεί ότι η τιμωρία που επέβαλλαν οι θεοί προς τους υπόλοιπους θα μπορούσε να παραμεριστεί, όμως έτσι τονίζεται ακόμα περισσότερο η αντίθεση στην συμπεριφορά των δύο ομάδων ανθρώπων που αναφέρονται στον μύθο, στο ηλικιωμένο ευσεβές ζευγάρι και τους υπολοίπους ασεβείς κατοίκους της Φρυγίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- britannica.com, Philemon and Baucis, Διαθέσιμο εδώ
- Leeming, David (1937), The Oxford Companion of world mythology, Oxford university press
