Της Φωτεινής Παπαγιαννοπούλου,
Ο Μεγάλος Πόλεμος, όπως είχε ονομαστεί, αρχικά, ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, διήρκεσε από το 1914 μέχρι το 1918 και κόστισε 8.000.000 ανθρώπινες ζωές και αμέτρητες υλικές καταστροφές, γεγονός που δημιούργησε την εντύπωση του καταστροφικότερου πολέμου, που είχε καταγραφεί ως τότε. Είναι γνωστό ότι η δολοφονία του αρχιδούκα της Αυστρίας, Φραγκίσκου Φερδινάνδου, πυροδότησε ένα «ντόμινο» εξελίξεων, οι οποίες θα οδηγήσουν στη γενίκευση των συρράξεων και του ολέθρου. Ήδη πριν από τον πόλεμο, είχαν δημιουργηθεί δύο αντίπαλες δυνάμεις-συμμαχίες. Η μία ονομαζόταν «Αντάντ» ή «Εγκάρδια Συνεννόηση» και αποτελείτο από τις χώρες Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία, Σερβία, Ρουμανία, Μαυροβούνιο, Βέλγιο, Πορτογαλία, Ιταλία (μετά το 1915), ενώ το τελευταίο έτος (1917) προσχώρησαν η Ελλάδα και οι ΗΠΑ. Το αντίπαλο στρατόπεδο αποτελούσαν οι «Κεντρικές Δυνάμεις» ή «Τριπλή Συμμαχία» και σε αυτό μάχονταν κατά κύριο λόγο οι χώρες Γερμανία, Αυστροουγγαρία, Βουλγαρία, Οθωμανική Αυτοκρατορία, Πολωνία και, τέλος, η Ιταλία (μέχρι το 1915), κατόπιν πρότασης του Βίσμαρκ για ένταξή της στις «Κεντρικές Δυνάμεις».
Οι απώλειες στη μάχη του Σομ, το 1916, που επιβάρυναν το μέτωπο της «Αντάντ», έκαναν τον George Lloyd διστακτικό για το κατά πόσο ήταν έξυπνο στρατηγικά να συνεχιστούν οι επιθέσεις στο Δυτικό Μέτωπο και συνεχώς προέτρεπε το Γενικό Επιτελείο να ψάξει για πιο κατάλληλες τοποθεσίες. Στο επίκεντρο της προσοχής ήταν δύο: η Ιταλία και η Μέση Ανατολή.
Καθ’ όλη τη διάρκεια του 1916, η ιταλική παράταξη βρισκόταν εν ενεργεία. Για τους Αυστριακούς, η Ιταλία ήταν πάντα η «προτιμώμενη αντίπαλος». Τον Μάιο, και παρ’ όλες τις αντιρρήσεις των Γερμανών συμμάχων της, οι οποίοι δεν εντόπιζαν κανένα στρατηγικό κέρδος σε εκείνη την απόφαση, ο Konrad εξαπέλυσε μεγάλη επίθεση στα βουνά του Τρεντίνο. Κατόπιν μιας επιτυχίας, τα πράγματα έχασαν τον έλεγχο. Ήταν εμφανές ότι ο Konrad μπορούσε να πετύχει σημαντική νίκη (οι Ιταλοί έχασαν 280.000 άνδρες, εκ των οποίων οι 45.000 ήταν αιχμάλωτοι πολέμου). Παράλληλα, ο βασικός όγκος των ιταλικών στρατευμάτων, υπό τον στρατηγό Luigi Cadorna, εξαπέλυε επιθέσεις κατά της ισχυρής αυστριακής άμυνας 40 μίλια ανατολικότερα, στον ποταμό Isonzo. Αυτό διήρκεσε ως τον Νοέμβριο στο βραχώδες υψίπεδο του Carso, βόρεια της Τεργέστης. Την επόμενη άνοιξη, διεξήχθη εκ νέου μάχη σε εκείνο το μέρος. Τον Αύγουστο του 1917, ο Cadorna έχασε πάνω από 200.000 άνδρες σε αυτό το καθημαγμένο πεδίο μάχης, όπου και οι δύο στρατοί, ο ιταλικός και ο αυστριακός, είχαν φτάσει στο ναδίρ τους.
Όμως ο Ludendorff, έχοντας «ξεφορτωθεί» τους Ρώσους, μπορούσε πια να στηρίξει τον Αυστριακό σύμμαχό του και, έτσι, έστειλε στον Isonzo εφτά μεραρχίες. Εκμεταλλευόμενοι όλες τις τακτικές πυροβολικού και πεζικού που είχαν εμπεδώσει στο Ανατολικό Μέτωπο, οι Γερμανοί κατακερμάτισαν την ιταλική άμυνα στο Caporetto στις 25 Οκτωβρίου, παίρνοντας 30.000 αιχμαλώτους. Όλο το ιταλικό μέτωπο κατέρρευσε και μόνο κατόπιν δύο εβδομάδων κατάφερε να ανασυγκροτηθεί 70 μίλια πιο πίσω, κατά μήκος του ποταμού Piave, με απώλειες 275.000 αιχμαλώτων, 2.500 πυροβόλων και υπέρογκων ποσοτήτων πυρομαχικών. Τελειωτικό χτύπημα αποτέλεσε η εξαφάνιση 500.000 Ιταλών λιποτακτών.
Η πανωλεθρία των Ιταλών ήταν για τον George Lloyd «θείο δώρο». Από το Δυτικό Μέτωπο στάλθηκαν πέντε μεραρχίες, οι οποίες, μαζί με έξι γαλλικές, επανέφεραν την ισορροπία και τη σταθερότητα στο ιταλικό πολεμικό θέατρο. Επιπλέον, ο Lloyd George εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία μιας διάσκεψης των Συμμάχων στις 5 Νοεμβρίου, για να συμπράξει με τον καινούργιο Γάλλο πρωθυπουργό, Georges Clemenceau, (τον οποίο θεωρούσε δικό του, έμπιστο άνθρωπο, μιας και ο Clemenceau δεν συμπαθούσε τους στρατηγούς περισσότερο απ’ ό,τι εκείνος) στη δημιουργία ενός Συμμαχικού Ανώτατου Συμβουλίου Πολέμου, αποτελούμενου από τους πολιτικούς αρχηγούς των Συμμάχων και τους στρατιωτικούς τους συμβούλους. Σκοπός του Συμβουλίου ήταν να καταστρώνει πολεμικά σχέδια, να κατανείμει δυνάμεις στα διάφορα πολεμικά θέατρα και, κυρίως, να οργανώνει και να μοιράζει τα στρατιωτικά εφόδια. Στη Γαλλία και τη Βρετανία, η διεξαγωγή του πολέμου ελεγχόταν πια ολοκληρωτικά από τους πολιτικούς. Στο διάστημα ενός μηνός από τη σύσταση του Ανώτατου Πολεμικού Συμβουλίου, ο Lloyd George ευχαριστήθηκε στο άκουσμα της είδησης ότι στις 11 Δεκεμβρίου ο βρετανικός στρατός μπήκε στην Ιερουσαλήμ.
Ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος λήγει αργότερα με την ήττα των Κεντρικών Δυνάμεων. Η Γερμανία, ταπεινωμένη, χρεοκοπημένη, δε σταματά να θεωρεί πως η έκβαση του Πολέμου αυτού αποτελεί για εκείνη κατάφορη αδικία. Η αγανάκτηση αυτή έμελλε να βρει τον απόλυτο εκφραστή της στο πρόσωπο του αιμοσταγούς Αδόλφου Χίτλερ.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Howard, Michael (2004), Ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος, μτφρ. Χρύσα Τσαλικίδου, Θεσσαλονίκη: Εκδ. Θύραθεν
- Κολιόπουλος, Ιωάννης (2001), Νεώτερη Ευρωπαϊκή Πολιτική Ιστορία (1789-1945), Από τη Γαλλική Επανάσταση μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Θεσσαλονίκη: Εκδ. Βάνιας
