Του Απόστολου Στάμενα,
Η εμπορική ναυτιλία είναι ένας κλάδος στον όποιο οι Έλληνες κυριαρχούν σε παγκόσμιο επίπεδο. Οι ελληνικές εταιρείες του κλάδου κατέχουν το 16% της συνολικής χωρητικότητας, ενώ η αξία του ελληνόκτητου στόλου ξεπερνάει τα 130 δις δολάρια. Ωστόσο, ο αντίκτυπος της εν λόγω επιτυχίας στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας εγχώρια είναι περιορισμένος. H δραστηριότητα των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών, ως επί το πλείστον, δεν αφορά την ελληνική οικονομία, η οποία αδυνατεί να κεφαλαιοποιήσει την ισχυρή παρουσία των Ελλήνων στον κλάδο. Ποια ακριβώς είναι η υπάρχουσα κατάσταση και πώς μπορεί να βελτιωθεί;
Η ναυτιλία αποτελεί μια κατεξοχήν εξωστρεφή δραστηριότητα, που ξεπερνά κατά πολύ τα ελληνικά σύνορα. Οι ελληνικές εταιρείες δραστηριοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο, εξυπηρετώντας μέσω των θαλασσιών οδών, τους βασικούς πόλους του διεθνούς εμπορίου. Ακόμα, η ναυτιλία είναι πολύπλευρη και σχετίζεται άμεσα με διάφορους κλάδους της οικονομίας. Εκτός από τις βασικές διεργασίες, που αφορούν κυρίως τη διαχείριση του στόλου, υφίσταται και μια σειρά παραναυτιλιακών δραστηριοτήτων, όπως οι χρηματοοικονομικές υπηρεσίες, η συμβουλευτική, οι ναυλώσεις, η ναυπηγική κλπ. Όλα τα παραπάνω, όταν βρίσκονται σε μια κοινή γεωγραφική περιοχή, αποτελούν ένα cluster. Τέτοια ναυτιλιακά κέντρα (clusters) συναντώνται, μεταξύ άλλων, στο Λονδίνο, τη Σιγκαπούρη, το Αμβούργο και λιγότερο στην Αθήνα. Δηλαδή, παρόλο που οι ελληνικές ναυτιλιακές κυριαρχούν στη βιομηχανία παγκοσμίως, η Ελλάδα δεν έχει καταφέρει να καταστεί ένα παγκόσμιο ναυτιλιακό κέντρο που θα εξυπηρετεί τις ανάγκες τους. Έτσι, η ναυτιλιακή δραστηριότητα εγχώρια περιορίζεται στην ύπαρξη μικρών γραφείων διαχείρισης του στόλου, ενώ θα μπορούσε να εκτείνεται σε πολλούς περισσότερους τομείς.
Η κατάσταση χρειάζεται να αλλάξει, και επιτέλους η χώρα να εκμεταλλευτεί την επιτυχία των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών, επιτυγχάνοντας στη διοχέτευση, πολλαπλάσιας της σημερινής, προστιθέμενης αξίας στην εγχώρια οικονομία και αυξάνοντας τη στάθμιση της εμπορικής ναυτιλίας στη συνολική οικονομική δραστηριότητα της χώρας. Ένα μέρος μόνο των επενδύσεων των ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών να κατευθύνονταν σε εγχώριο σχηματισμό πάγιου κεφαλαίου, θα συνεπάγονταν σημαντική οικονομική μεγέθυνση και δημιουργία θέσεων εργασίας. Για να επιτευχθεί το παραπάνω, αναγκαία κρίνεται η ανάληψη ουσιωδών πρωτοβουλιών από την πολιτεία, που σε συνεργασία με τους αρμόδιους φορείς θα δημιουργήσει ένα στρατηγικό σχέδιο αποτελούμενο από συγκεκριμένες ενέργειες. Το εν λόγω χρειάζεται να στηρίζεται στους εξής τομείς δράσης:
▪ Ανάπτυξη των εργασιών τραπεζικής χρηματοοικονομικής στην Ελλάδα. Προτείνεται η παροχή κινήτρων από πλευράς πολιτείας, για την εγκαθίδρυση ουσιώδους παρουσίας στη χώρα, παγκόσμιων τραπεζικών ομίλων με σημαντική έκθεση σε ελληνικά ναυτιλιακά δάνεια (BNP Paribas, Credit Swiss, HSBC). Ακόμα, προτείνεται η παροχή κινήτρων για την παροχή κεφαλαίων από εγχώριους μικροεπενδυτές. Στόχος είναι η δημιουργία ενός εγχώριου οικοσυστήματος χρηματοδότησης, ώστε οι ελληνικές ναυτιλιακές να έχουν άμεση πρόσβαση σε αναπτυξιακά κεφάλαια.
▪ Διασύνδεση της εγχώριας κεφαλαιαγοράς με την ελληνική ναυτιλία. Εδώ, προτείνεται η παροχή κινήτρων για την παράλληλη διαπραγμάτευση στην ελληνική αγορά, εισηγμένων σε διεθνή χρηματιστήρια ναυτιλιακών ομίλων (Danaos, Tsakos, Capital Product Partners κλπ.). Η πρόσφατη τάση έκδοσης ομολόγων στην ελληνική αγορά χρεογράφων από ελληνικές ναυτιλιακές, μπορεί να αξιοποιηθεί και να επιταχυνθεί. Στόχος είναι η εγκαθίδρυση του Χρηματιστηρίου της Αθήνας διεθνώς, ως μηχανισμού άντλησης κεφαλαίων για ναυτιλιακά εγχειρήματα.
▪ Εκσυγχρονισμός και ευθυγράμμιση με τις διεθνείς πρακτικές του θεσμικού πλαισίου που αφορά τη ναυτιλιακή διαιτησία και διαμεσολάβηση. Στόχος είναι η δημιουργία δομών ναυτιλιακής διαιτησίας στην Αθήνα, ανταγωνιστικών εκείνων του Λονδίνου.
▪ Ιδιωτικοποίηση και εξυγίανση των μεγάλων ναυπηγείων της χώρας, έτσι ώστε να κατευθύνεται προς τα ίδια ένα μέρος των επενδύσεων ελληνικών ναυτιλιακών εταιρειών για συντήρηση και επισκευή στου στόλου και σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα για κατασκευή νέων πλοίων. Η πρόσφατη επιτυχημένη διαδικασία εξορθολογισμού του ναυπηγείου της Σύρου, χρειάζεται να ακολουθηθεί και στα υπόλοιπα μεγάλα ναυπηγία της χώρας (Σκαραμαγκάς και Ελευσίνα).
▪ Ιδιωτικοποίηση και ανασύνταξη (μέσω πραγματοποίησης επενδύσεων) μεγάλων λιμένων της χώρας, με σκοπό τον επαναπροσδιορισμό του ρόλου τους στις παγκόσμιες εμπορικές διαδρομές. Στόχος είναι η Ελλάδα να καταστεί περιφερειακό κέντρο εφοδιαστικής αλυσίδας, με τις ελληνικές ναυτιλιακές να διαδραματίζουν ουσιώδη ρόλο στην εν λόγω προσπάθεια. Η πρόσφατη επένδυση κοινοπραξίας ελληνικών ναυτιλιακών στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, αποτελεί ενδεικτικό παράδειγμα.
▪ Αναβάθμιση και εμπλουτισμός της ναυτιλιακής εκπαίδευσης, ώστε να δημιουργείται άρτια καταρτισμένο προσωπικό που θα επανδρώνει τόσο onshore, όσο και offshore θέσεις. Εδώ, προτείνεται η δημιουργία περισσότερων τμημάτων ναυτιλιακών σπουδών στα ελληνικά πανεπιστήμια. Επίσης, η πολιτεία και οι εμπλεκόμενοι φορείς χρειάζεται να προωθούν περισσότερες δράσεις σωστής επικοινωνίας του επαγγέλματος και των πλεονεκτημάτων του, για την αύξηση της ζήτησής του από τους υποψήφιους φοιτητές.
Συμπερασματικά, τα παραπάνω μέτρα αποτελούν ένα καλό ξεκίνημα για την αύξηση της επίδρασης της ελληνικής ποντοπόρου ναυτιλίας στην εγχώρια οικονομία. Φιλοδοξία είναι η μετατροπή της Αθήνας και της Ελλάδας εν γένει, σε ένα σύνθετο ναυτιλιακό κέντρο, με πληθώρα παρεχόμενων ναυτιλιακών και παραναυτιλιακών δραστηριοτήτων, που θα αποτελεί έναν ακόμα πυλώνα ουσιώδους και μακροπρόθεσμης μεγέθυνσης της ελληνικής οικονομίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Διεθνές Ναυτιλιακό Κέντρο ο Πειραιάς γράφει ο Κώστας Κατσαφάδος, Τα Νέα. Διαθέσιμο εδώ.
- Examining Greece’s potential as an international freight center – now, next and beyond, EY. Διαθέσιμο εδώ.
