Της Ευριδίκης Παπαβαρνάβα,
Η EUROPOL κάθε χρόνο, γνωστοποιεί την αναφορά της, σχετικά με την τρομοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά την αναφορά, στην ΕΕ το 2019, πραγματοποιήθηκαν περίπου 119 τρομοκρατικές επιθέσεις που είτε εκτελέστηκαν με επιτυχία, είτε απέτυχαν, είτε εξουδετερώθηκαν. Η EUROPOL κατηγοριοποιεί τις τρομοκρατικές επιθέσεις, με βάση την πηγή των κίνητρων τους. Οι κατηγορίες είναι: τζιχαντιστικές, δεξιές, αριστερές, ethno-nationalist και separatist, single-issue και τις απροσδιόριστες.
Τζιχαντιστική Τρομοκρατία
Το 2019 η EUROPOL αναφέρει 21 τζιχαντιστικές τρομοκρατικές επιθέσεις (3 λιγότερες από το 2018) σε οκτώ κράτη μέλη της ΕΕ. Από τις 21 μόνο 3 εκτελέστηκαν με επιτυχία, 4 απέτυχαν και 14 εξουδετερώθηκαν. Δυστυχώς, δέκα άτομα έχασαν την ζωή τους από τις 3 πετυχημένες επιθέσεις: 4 θάνατοι στις 18 Μαΐου από πυροβολισμούς μέσα σε τραμ στην Ουτρέχτη, 4 θάνατοι στις 3 Οκτωβρίου από επίθεση με μαχαίρι σε κτήριο αστυνομίας στο Παρίσι, και δυο στις 29 Νοέμβριου από επίθεση με μαχαίρι στο London Bridge του Λονδίνου. Από τις επιθέσεις 26 είχαν τραυματιστεί.
Σχετικά με το φύλο, περίπου 85% των τζιχαντιστών τρομοκρατών ήταν άντρες, με την προετοιμασία και το σχεδιασμό της επίθεσης να ασχολούνται σχεδόν μόνο άντρες. Σχετικά με την ιθαγένεια, περίπου 60% των επιτιθέμενων ήταν πολίτες της χώρας που έγινε η επίθεση ή η πλοκή για επίθεση. Επίσης, η αναφορά δηλώνει πως η σύνδεση των τζιχαντιστών στην Ευρώπη διενεργείται μέσω χαλαρών δικτύων, ενσωματωμένων σε ένα ευρύτερο μουσουλμανικό εξτρεμιστικό περιβάλλον και πως τα δίκτυα είναι σε μεγάλο βαθμό home-grown, χωρίς οργανωτικούς δεσμούς με τρομοκρατικές ομάδες (όπως Αλ Κάιντα ή το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος). Ωστόσο, σημειώνει πως σε μερικές περιπτώσεις οι ύποπτοι που συνελήφθησαν για τρομοκρατική προπαγάνδα στην Ευρώπη είχαν μακρά συμμετοχή σε τζιχαντιστικές δραστηριότητες και πως ορισμένοι από αυτούς ήταν γνωστοί για προηγούμενες τρομοκρατικές καταδίκες. Η αναφορά δηλώνει, πως πολλά άτομα ή μικρές ομάδες δεν αποτελούν μέρος μεγαλύτερων δικτύων, αλλά αυτό-ριζοσπαστικοποιούνται, κυρίως μέσο του Διαδικτύου.
Δεξιά Τρομοκρατία
Το 2019 η EUROPOL αναφέρει 6 δεξιές τρομοκρατικές επιθέσεις σε αντίθεση με το 2018, που υπήρχε μόνο μια. Η τρομοκρατική επίθεση που εκτελέστηκε με επιτυχία ήταν στις 16 Μαρτίου 2019 στο Ηνωμένο Βασίλειο, την μέρα μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Christchurch (Νέα Ζηλανδία). Στη συγκεκριμένη περίπτωση, ο 50χρονος μαχαίρωσε και τραυμάτισε ένα 19χρονο Βούλγαρο άντρα στο Surrey. Ο δικαστής αποφάσισε πως η συμπεριφορά του 50χρονου αποτελούσε τρομοκρατική πράξη, αφού είχε και απόσπασμα σε βίντεο από τις επιθέσεις στο Christchurch στο τηλέφωνο του. Αντιθέτως, δύο επιθέσεις από δεξιούς εξτρεμιστές στη Γερμανία και δύο στη Γαλλία δεν θεωρήθηκαν τρομοκρατικές. Μια από αυτές, έγινε στις 2 Ιουνίου 2019 από ένα 45χρονο Γερμανό με ιστορικό ακροδεξιών εξτρεμιστικών αδικημάτων. Ο 45χρονος πυροβόλησε και σκότωσε τον Επαρχιακό Πρόεδρο της Kassel στο σπίτι του και κατηγορήθηκε για δολοφονία. Σε άλλη περίπτωση, στις 27 Ιουνίου 2019 στη Γαλλία, ένας άντρας με σοβαρά προβλήματα ψυχικής υγείας πυροβόλησε ανθρώπους στο Ισλαμικό κέντρο στο Brest, πριν αυτοκτονήσει. Τα παραδείγματα δείχνουν τη διαφορά σε τι θεώρει το εθνικό δίκαιο της κάθε χώρας τρομοκρατική επίθεση και τι όχι.
Οι δεξιές τρομοκρατικές ομάδες επιδιώκουν την αλλαγή ολόκληρου του πολιτικού, κοινωνικού και οικονομικού συστήματος προς ένα δεξιό εξτρεμιστικό μοντέλο, όπου η συγκεκριμένη ομάδα ανθρώπων που μοιράζονται ένα κοινό στοιχείο (ενδεχομένως έθνος ή φυλή) ,θεωρούν πως έχουν φυσικό δικαίωμα να κυριαρχούν από τον υπόλοιπο πληθυσμό. Η αναφορά δηλώνει, πως οι περισσότεροι δεξιοί εξτρεμιστές επικοινωνούν μέσω κλειστών διαδικτυακών ομάδων και πως η διαδικτυακή επικοινωνία ενίσχυσε τους διεθνείς δεσμούς μεταξύ τους. Ιστότοποι και διαδικτυακά φόρουμ χρησιμοποιούνται συνεχώς για να διαδώσουν την ιδεολογία τους, και παρά τις προσπάθειες των πλατφόρμων κοινωνικών μέσων να εντοπίσουν και να διαγράψουν υλικό, σημαντικοί φορείς για την εξάπλωση της ιδεολογίας παραμένουν άθικτοι.
Αριστερά Τρομοκρατία
Η EUROPOL ανέφερε πως το 2019 έχουν δηλωθεί 26 αριστερές τρομοκρατικές επιθέσεις, ενώ το 2018 δηλώθηκαν 19. Οι ακροαριστερές τρομοκρατικές ομάδες επιδιώκουν με βίαια μέσα την ολική αντικατάσταση του πολιτικού, κοινωνικού, και οικονομικού συστήματος, ενός κράτους σε μια κουμμουνιστική ή σοσιαλιστική δομή. Οι πιο συχνοί στόχοι των αριστερών τρομοκρατών και εξτρεμιστών είναι οι ιδιωτικές επιχειρήσεις, υποδομές και τα δημόσια/κυβερνητικά ιδρύματα. Ο αριθμός συλλήψεων σε αυτή την κατηγορία το 2019 υπερδιπλασιάστηκε σε σύγκριση με τα προηγούμενα χρόνια και το επίκεντρο των επιθέσεων είναι η Ελλάδα, η Ιταλία και η Ισπανία. Η πλειονότητα των συλλήψεων αφορούσε τρομοκρατικά αδικήματα, που διεπράχθησαν κατά τη διάρκεια βίαιων διαδηλώσεων και συγκρούσεων με την αστυνομία.
Συνήθως, αυτή η κατηγορία, κατά την αναφορά, δημιουργεί μη δομημένες και μη ιεραρχικές ομάδες, που λειτουργούν εντός και γύρω από συγκεκριμένες αστικές περιοχές. Οι ομάδες ξεκινούσαν βίαιες εκστρατείες ή συγκρούονταν με την αστυνομία κατά τη διάρκεια διαδηλώσεων που διοργάνωσαν ή εισέρχονταν σε μη βίαιες διαδηλώσεις. Επίσης, το Διαδίκτυο παρέμεινε το προτιμώμενο εργαλείο τους για προπαγάνδα.
Εthno-nationalist και Separatist Τρομοκρατία
Υπάρχει μεγάλη διαφορά στις ethno-nationalist και separatist τρομοκρατικές επιθέσεις με το 2018 να σημειώνει 83 και το 2019 να μειώνονται σε 57. Κατά την αναφορά, η κατηγορία έχει ως κίνητρο τον εθνικισμό, την εθνικότητα και/ή τη θρησκεία. Οι separatist επιδιώκουν την χάραξη κράτους για τον εαυτό τους από μια μεγαλύτερη χώρα. Συγκεκριμένα, το Ηνωμένο Βασίλειο ανέφερε 55 συμβάντα που συνδέονται με την ασφάλεια από ομάδες του Dissident Republican (DR) της Βόρειας Ιρλανδίας, τα οποία είχαν στόχο τις δημόσιες αρχές, την αστυνομία και τον στρατό. Σε αυτή την κατηγορία συμπεριλαμβάνεται και το «Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν» (PKK), το οποίο δεν πραγματοποίησε καμία τρομοκρατική επίθεση στο έδαφος της ΕΕ, αλλά εκτελεί προπαγάνδα, παρέχει υλικοτεχνική υποστήριξη στα μέλη του και οργανώνει συγκεντρώσεις και διαδηλώσεις σχετικά με κουρδικά θέματα, όπου οι περισσότερες είναι ειρηνικές.
Ένα από τα κύρια προβλήματα που φαίνονται μέσα από την αναφορά της EUROPOL είναι πως ειδικά, στην τζιχαντιστική και δεξιά τρομοκρατία και τον βίαιο εξτρεμισμό, οι επιτιθέμενοι συνήθως, είναι μεμονωμένα άτομα ή μικρές ομάδες, χωρίς να διευθύνονται από μεγαλύτερες οργανώσεις. Απ’ ότι φαίνεται, από την αναφορά, είναι πιο πιθανό να αποτραπούν από τις αρχές τα τρομοκρατικά σχέδια που εμπλέκουν πολλούς ανθρώπους, παρά τα σχέδια που ετοιμάζουν άτομα μόνα τους. Δεύτερο, το Διαδίκτυο φαίνεται να είναι ο κύριος φορέας για την προπαγάνδα και την εξάπλωση διάφορων εξτρεμιστικών ιδεολογιών. Συγκεκριμένα, οι κρυπτογραφημένες εφαρμογές ανταλλαγής μηνυμάτων (encrypted messaging applications), έχουν καταστεί πλέον χώροι, όπου ενισχύουν τη ριζοσπαστικοποίηση και ετοιμάζουν επιθέσεις. Το συγκεκριμένο έχει καταστεί ένα σοβαρό πρόβλημα μεταξύ της προσπάθειας ανίχνευσης της ριζοσπαστικοποίησης, της ελευθερίας λόγου και της προστασίας της ιδιωτικής ζωής.
Επιπλέον, υπάρχει μια δυσκολία διαφοροποίησης μεταξύ τρομοκρατικών επιθέσεων και άλλες μορφές εξτρεμιστικής βίας. Η EUROPOL στη μεθοδολογία της δηλώνει, πως δεν υπάρχει ένας παγκοσμίως αναγνωρισμένος όρος για τον εξτρεμισμό, αλλά πως «γενικά οι εξτρεμιστές στοχεύουν στην αντικατάσταση της φιλελεύθερης δημοκρατικής τάξης και στην αλλαγή των θεμελιωδών συνταγματικών αρχών που συνδέονται με αυτή». Η οδηγία 2017/541/ΕΕ για την Καταπολέμηση της Τρομοκρατίας ορίζει ως τρομοκρατικά εγκλήματα, τις πράξεις που είναι δυνατόν, λόγω της φύσης ή του συναφούς πλαισίου τους, να πλήξουν σοβαρά μια χώρα ή διεθνή οργανισμό, και εκτελούνται με σκοπό (α) να εκφοβιστεί σοβαρά ένας πληθυσμός, (β) να εξαναγκαστούν αθέμιτα κυβέρνηση ή διεθνής οργανισμός, να εκτελέσουν ή να παραλείψουν οποιαδήποτε πράξη, (γ) να αποσταθεροποιηθούν σοβαρά ή να καταστραφούν οι θεμελιώδεις πολιτικές, συνταγματικές, οικονομικές ή κοινωνικές δομές μιας χώρας ή ενός διεθνούς οργανισμού. Με βάση την οριοθέτηση της οδηγίας και την από πάνω εξήγηση του εξτρεμισμού της EUROPOL, οι εξτρεμιστές που χρησιμοποιούν ένα σύνολο βίαιων τακτικών, μπορούν να θεωρηθούν ως τρομοκρατία. Ωστόσο, παραμένει το πρόβλημα του μη αναγνωρισμένου όρου που αφήνει ένα κενό, όπου το εθνικό δίκαιο της κάθε χώρας διαφοροποιείται, στο τι θεωρεί εξτρεμιστική βία και τι τρομοκρατική επίθεση.
Γεννήθηκε το 1996 στην Λευκωσία, Κύπρο. Έχει σπουδάσει στο University of Nottingham στην Νομική και είναι μεταπτυχιακή φοιτήτρια στο University of Bath στην Διεθνή Ασφάλεια. Μιλάει την αγγλική και τη ισπανική γλώσσα. Ενδιαφέρεται για τα διεθνή θέματα και λατρεύει τον εθελοντισμό και τον χορό. Αυτή την στιγμή βρίσκεται στο Βέλγιο.
