Της Νικολέτας Χρυσικού,
Ιστορικά, ο θεσμός του Προέδρου της Δημοκρατίας εμφανίστηκε στην Ελλάδα το 1924 με το Σύνταγμα της Αβασίλευτης Ελληνικής Δημοκρατίας. Ως πρώτος Πρόεδρος αναγνωρίστηκε προσωρινά ο αντιβασιλέας Παύλος Κουντουριώτης, με περιορισμούς ως προς τον ρόλο του, σε ό,τι αφορά την άσκηση της εκτελεστικής εξουσίας. Τον Παύλο Κουντουριώτη διαδέχτηκε ο Αλέξανδρος Ζαΐμης, έπειτα από την παραίτησή του, έως την κατάργηση του θεσμού, λόγω πολιτειακών μεταβολών. Ο ρόλος του Προέδρου διαφοροποιήθηκε στη συνέχεια των χρόνων. Το χουντικό «Σύνταγμα» του 1973, παραχωρούσε στον Πρόεδρο αυξημένες αρμοδιότητες. Με την οριστική καθιέρωση του πολιτεύματος της χώρας, ως αβασίλευτη – Προεδρευομένη Δημοκρατία, εξελέγη από τη Βουλή ως -προσωρινός-Πρόεδρος της Δημοκρατίας ο νομικός, Μιχαήλ Στασινόπουλος. Η θητεία του ολοκληρώθηκε λίγους μήνες αργότερα, το 1975, έτος καθιέρωσης του νέου πολιτεύματος, με την ψήφιση του νέου Συντάγματος.
Νέος Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξελέγη ο Κωνσταντίνος Τσάτσος, τον οποίο διαδέχτηκε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, το 1980. Το 1985, εκλέγεται μετά από την πρόταση του κυβερνώντος κόμματος -ΠΑΣΟΚ- και με την ψήφο από τα κόμματα της Αριστεράς ο δικαστικός, Χρήστος Σαρτζετάκης, ενώ με την αναθεώρηση του Συντάγματος (1986) ο θεσμός του Πρόεδρου απώλεσε τις λίγες ουσιαστικές αρμοδιότητες που υπήρχαν στο αρχικό Σύνταγμα του ΄75 και κατέστη απόλυτα ρυθμιστικός. Με την ολοκλήρωση της θητείας του Χρήστου Σαρτζετάκη, δεν ανανεώθηκε η θητεία του και η νέα κυβέρνηση του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη (1990) ψήφισε ως Πρόεδρο για δεύτερη φορά τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Το έργο του τελευταίου ήταν αρκετά σημαντικό, αφού ως Πρόεδρος κατάφερε να κατοχυρώσει την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος, συνέβαλε στην ενίσχυση της εθνικής ομοψυχίας και εξύψωσε το κύρος της Ελλάδας στον διεθνή χώρο, για ακόμη μία φορά.
Το 1995, Πρόεδρος εξελέγη ο Κωνσταντίνος Στεφανόπουλος, πρώην υπουργός, μετά από πρόταση της Πολιτικής Άνοιξης και ψήφιση του ΠΑΣΟΚ, ο οποίος μάλιστα επανεξελέγη το 2000 με την υπερψήφισε στο πρόσωπο του και από τα δύο μεγάλα κόμματα. Τον διαδέχτηκε, το 2005, ο Κάρολος Παπούλιας, επί σειρά ετών Υπουργός Εξωτερικών των κυβερνήσεων του ΠΑΣΟΚ, που επανεξελέγη το 2010, με 266 ψήφους-ρεκόρ εκλογής/επανεκλογής αρχηγού του κράτους και την στήριξη στο πρόσωπο του τριών κομμάτων. Το αξίωμα του Πρόεδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας ανέλαβε, το 2015, ο Προκόπης Παυλόπουλος, με 233 ψήφους.
Όπως έχει ήδη αναφερθεί, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας ως θεσμός εξελίχτηκε μέσω των Συνταγμάτων. Αυτά, άλλοτε του παραχωρούσαν αρμοδιότητες, άλλοτε τις καταργούσαν. Με το Σύνταγμα του 1975, ο Πρόεδρος δεν έλαβε σημαντικές αρμοδιότητες εκτελεστικής εξουσίας, όμως έφερε ουσιαστικότερες συγκριτικά με τις μετέπειτα αναθεωρήσεις. Το ίδιο το Σύνταγμα, προβλέπει τις αρμοδιότητες, τη διαδικασία (άρθρο 32 παρ. 3κ’4Σ) εκλογής, καθώς και τη θητεία (άρθρο 30Σ, 5ετή) του συγκεκριμένου θεσμού-ρυθμιστή του πολιτεύματος της χώρας μας (άρθρο 30 παρ.1Σ), ο οποίος παρ’ όλα αυτά περιορίζεται ως προς τις πράξεις του, αφού αυτές δεν μπορούν να ισχύουν χωρίς την προσυπογραφή του αρμοδίου Υπουργού (άρθρο 35 παρ.1Σ), εκτός από τις προβλεπόμενες εξαιρέσεις (άρθρο 35 παρ.2Σ).
Οι αρμοδιότητες του Προέδρου της Δημοκρατίας περιγράφονται στο Σύνταγμα σε μία σειρά άρθρων (36 έως 47) και καθίστανται απαραίτητες για την ομαλή λειτουργία του κράτους
δικαίου. Χαρακτηριστικές είναι αυτές, που αναφέρονται αρχικά στο άρθρο 36: «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκπροσωπεί διεθνώς το κράτος, κηρύσσει πόλεμο, συνομολογεί συνθήκες ειρήνης, συμμαχίας, οικονομικής συνεργασίας και συμμετοχής σε διεθνείς οργανισμούς ή ενώσεις και τις ανακοινώνει στη Βουλή όταν το συμφέρον και η ασφάλεια του Κράτους το επιτρέπουν», και αυτές του άρθρου 47 παρ.1, όπου «παρεμβαίνει στη δικαστική λειτουργία με την αρμοδιότητα της απονομής χάριτος, ύστερα από πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης και απλή γνώμη του Συμβουλίου Χαρίτων».
Με βάσει τα παραπάνω, είναι φανερό ότι η λειτουργία του θεσμού του Προέδρου της Δημοκρατίας πρέπει να είναι συνεχής, γεγονός που προϋποθέτει την εκλογή και ανάδειξη του νέου Προέδρου πριν τη λήξη θητείας του προηγούμενου. Με βάσει το άρθρο 31Σ, οι προϋποθέσεις εκλογιμότητας αφορούν την ελληνική καταγωγή, την ιδιότητα του Έλληνα πολίτη για τουλάχιστον 5 έτη, την συμπλήρωση 40ου έτους ηλικίας και τη δυνατότητα του εκλέγειν. Με σκοπό την ανάδειξη του νέου Προέδρου της Δημοκρατίας, ο Πρόεδρος της Βουλής συγκαλεί συνεδρίαση της Βουλής, η οποία θα αποφασίσει την εκλογή του.
Η στιγμή της διαδοχής πλησιάζει, αφού η θητεία του απερχόμενου Προέδρου, Προκόπη Παυλόπουλου, φτάνει στο τέλος της. Με αφορμή, λοιπόν, την ολοκλήρωση της θητείας του παρόντος Προέδρου, ο Πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, με διάγγελμα ενώπιον του Ελληνικού λαού, στις 15 Ιανουαρίου, ανακοίνωσε την πρόταση της κυβερνητικής πλειοψηφίας για την θέση του Προέδρου της Ελληνικής Δημοκρατίας, ενώ στη συνέχεια εξήγησε τους λόγους επιλογής. Η επιλογή της κυβέρνησης αφορούσε την τέως Πρόεδρο του Συμβουλίου της Επικρατείας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, νομικού με διεθνή καριέρα και αναγνώριση. Ο Πρωθυπουργός την χαρακτήρισε ως την απολύτως κατάλληλη για τη θέση αυτή, στηριζόμενος στην εξελικτική πορεία της.
Στο διάγγελμά του, ο Πρωθυπουργός υποστήριξε πως με την τοποθέτηση μίας ανωτάτου δικαστού στο ύπατο αξίωμα της χώρας, φανερώνεται η προσήλωση της πολιτείας στη Δικαιοσύνη, η διάθεση της κοινωνίας να αρθεί πάνω από διχασμούς και κομματισμούς και να ζήσει με κανόνες, ασφάλεια και ευημερία, ενώ σε ότι αφορά τη διεθνή σκηνή τονίστηκε η θέληση επίλυσης ζητημάτων με γνώμονα το Δίκαιο. Είναι σημαντικό επίσης, πως με την εκλογή μίας γυναίκας Προέδρου καταρρίπτονται σε κάποιον βαθμό οι διακρίσεις εναντίον των γυναικών, που εξακολουθούν να υφίστανται, αφού αυτή «θα λάβει τη θέση που της αξίζει», όπως χαρακτηριστικά υποστήριξε ο Πρωθυπουργός. Μίλησε, επίσης, για μία πρόταση υπερκομματική, ενωτική και προοδευτική, που ενσωματώνεται στο πρόσωπο της Ελληνίδας δικαστού, Αικατερίνης Σακελλαροπούλου.
Και έτσι, πράγματι, στις 22 Ιανουαρίου 2020 υπερψηφίστηκε, με πανηγυρική και συντριπτική πλειοψηφία 261/300 ψήφων, η νέα Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, η πρώτη γυναίκα «ρυθμιστής του πολιτεύματος» στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Η μέλλουσα Πρόεδρος απευθύνθηκε στον Ελληνικό λαό αναφέροντας ότι: «έχω πλήρη συνείδηση του βάρους που επωμίζομαι και του χρέους που αναλαμβάνω», ενώ έπειτα τόνισε πως: «η χώρα μας αποτελεί παράγοντα σταθερότητας στην ευρύτερη περιοχή και απαραίτητη προϋπόθεση για τη διατήρηση της θέσης αυτής αποτελεί η διασφάλιση της κυριαρχίας της και των εδαφικών της δικαιωμάτων».
Ας ευχηθούμε, λοιπόν, καλή θητεία, με πίστη στο Σύνταγμα, στη νέα Πρόεδρο της Δημοκρατίας μας.
Γεννημένη στην Αθήνα το 1999, με καταγωγή από τη πανέμορφη Πελοπόννησο. Είναι φοιτήτρια 3ου έτους της Νομικής Σχολής του Γαλλικού Κολλεγίου IdEF, παραρτήματος του Γαλλικού Δημοσίου Πανεπιστημίου Université Paris 13, που εδρεύει στην Αθήνα. Ενδιαφέρεται κυρίως για το Δημόσιο Δίκαιο και τα Ανθρώπινα δικαιώματα. Ενδιαφέρον μπορούμε να θεωρήσουμε επίσης, τη συμμετοχή της σε εθελοντικές δραστηριότητες και την αγάπη της για τα παιδιά.
