Της Μαρίας Μπαλαούρα,
Ηλεία… ένας νομός γνωστός κατά την αρχαιότερη, μεσαιωνική αλλά και σύγχρονη Ιστορία, με πλούσια υλική κληρονομιά, αλλά και φυσική ομορφιά. Οι ταξιδιωτικές επιλογές πολλές και ξεχωριστές! Ας γνωρίσουμε καλύτερα αυτόν τον ξακουστό νομό της Πελοποννήσου!
Πρωτεύουσα του νομού είναι ο Πύργος, ο οποίος απέχει 308 χιλιόμετρα από την Αθήνα μέσω Πάτρας και 293 χιλιόμετρα μέσω Τριπόλεως. Το όνομα της πόλης προέρχεται από έναν πύργο που χτίστηκε εκεί το 1512 από τον Γιώργο Τσερνωντά. Ο Πύργος διαδραμάτισε σπουδαίο ρόλο κατά την ελληνική επανάσταση, ενώ κατά τον 19ο αιώνα έως και το 1930 αποτέλεσε σημαντική πηγή της εμπορικότατης τότε σταφίδας.
Αρχαία Ολυμπία
Οι ταξιδιωτικοί προορισμοί στον νομό είναι γνωστοί και αξιομνημόνευτοι. Ξεκινάμε, φυσικά, από πού αλλού; Από το σημαντικότερο αθλητικό και πνευματικό κέντρο της αρχαιότητας… την Αρχαία Ολυμπία! Ένας τόπος που μας μαρτυρά τον ένδοξο αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Στην Αρχαία Ολυμπία έλαβαν χώρα οι πρώτοι Ολυμπιακοί Αγώνες, οι οποίοι καθιερώθηκε να γίνονται κάθε τέσσερα χρόνια προς τιμήν του πατέρα όλων των Θεών και των ανθρώπων, του Δία, για τον οποίο είχε χτιστεί εκεί ένας επιβλητικός ναός, ο μεγαλύτερος αρχαίος ναός της Πελοποννήσου. Η Αρχαία Ολυμπία είναι τοποθετημένη στην εύφορη κοιλάδα του ποταμού Αλφειού, στο κέντρο του ιερού δάσους της Άλτεως, νότια της οποίας βρισκόταν το στάδιο που γίνονταν οι αγώνες. Παρά την απομονωμένη της θέση στη δυτική ακτή του νομού, αποτελούσε την καρδιά της αρχαιοελληνικής τέχνης, του αθλητισμού, της πνευματικής καλλιέργειας, της θρησκευτικής ευλάβειας και της πολιτισμικής δημιουργίας που μας έχει αφήσει τόσα κατάλοιπα, όπως ναούς, ευρήματα από γυμνάσια, παλαίστρες και άλλα κτίρια αθλητικού ή διοικητικού ενδιαφέροντος. Εκεί μάλιστα, ήταν και το εργαστήρι του γνωστού γλύπτη της αρχαιότητας, Φειδία. Ένα από τα πιο δημοφιλή αγάλματα είναι η Νίκη του Παιωνίου, την οποία μπορεί να θαυμάσει κανείς στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Ολυμπίας.
Λίμνη Καϊάφα
Πλούσια χλωρίδα περίγυρα, απόλυτη ηρεμία και γαλήνη και μια αποτρεπτική μυρωδιά χαρακτηρίζουν αυτόν τον τόπο. Κι όμως, αυτά ήταν που έκαναν αυτήν την περιοχή αφορμή δημιουργίας τόσων μύθων. Πιο συγκεκριμένα, οι αρχαίοι Έλληνες είχαν αποδώσει αυτή τη δυσωδία στον Κένταυρο Χείρωνα, ο οποίος ξέπλυνε εκεί την πληγή του από βέλος του Ηρακλή ποτισμένο με το δηλητήριο της Λερναίας Ύδρας. Επιπλέον, η περιοχή έχει μείνει γνωστή ως η γενέτειρα των Ατλαντίδων. Ακόμα, λέγεται πως στη λίμνη Καϊάφα κατέφυγε και ο Ξενοφών για να θεραπευτεί από μια δερματική πάθηση και αποτέλεσε ο τόπος εγγραφής του έργου του, Ελληνικά. Τα ιαματικά λουτρά εκμεταλλεύτηκαν και οι Ρωμαίοι μετέπειτα, όμως κατά τη Φραγκοκρατία παρήκμασαν. Στις αρχές του 20ου αιώνα, η περιοχή, άρχισε να εξελίσσεται σε σύγχρονος λουτρότοπος, γεγονός στο οποίο συνέβαλε η λειτουργία της σιδηροδρομικής γραμμής Κυπαρισσίας- Πύργου. Η λίμνη βρίσκεται, δίπλα από τη θάλασσα, 5 χιλιόμετρα μακριά από τη Ζαχάρω και δημιουργήθηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. έπειτα από ισχυρό σεισμό.
Καταρράκτες Νέδας
Μιας και καταπιαστήκαμε με το φυσικό κάλλος, πώς θα μπορούσαν να εξαιρεθούν οι καταρράκτες του Νέδα; Διασχίζουν ένα φαράγγι 32 χιλιομέτρων, όπου στα μικρά στενά περάσματα δημιουργούνται μικρές, φυσικές λίμνες από τα ορμητικά νερά. Η περιοχή οριοθετεί τα σύνορα του Νομού Ηλείας με τον Νομό Μεσσηνίας, όμως όποιος δρόμος και να επιλεχθεί, στολίζεται από συκιές, αγριοβελανιδιές, πουρνάρια, πλατάνια και ελιές. Οι καταρράκτες του Νέδα είναι προσπελάσιμοι μονάχα τους καλοκαιρινούς μήνες, με τη βοήθεια οδηγού και με τη χρήση ορειβατικών παπουτσιών, καθότι η φύση είναι ανέγγιχτη και παρότι αυτό ωφελεί στο να απολαμβάνει κανείς την απαράμιλλη, φυσική ομορφιά στο μεγαλείο της, δίχως την παραμικρή ανθρώπινη παρέμβαση, την καθιστά παρά ταύτα αρκετά επικίνδυνη.
Παναγιά Βόγαλης
Αφήνουμε για τώρα τα φυσικά, αξιοθαύμαστα τοπία και περνάμε στα αριστουργήματα της βυζαντινής, εκκλησιαστικής αρχιτεκτονικής. Τον αρχαιότερο, βυζαντινό ναό του νομού συναντά κανείς στο Μοναστήρι της Ζούρτσας. Ο ναός είναι αφιερωμένος στην Κοίμηση της Θεοτόκου, γνωστή, όμως, και ως Μοναστήρι, χτισμένη κατά τα τέλη του 10ου αιώνα. Υποστηρίζεται πως κατά την Τουρκική κατοχή, λειτουργούσε εκεί κρυφό σχολειό, όμως πυρπολύθηκε το 1825 από τον Ιμπραήμ Πασά.
Χλεμούτσι
Μεταφερόμαστε από τη βυζαντινή εποχή, σε αυτή του παρεξηγημένου Μεσαίωνα, ο οποίος άφησε και με το παραπάνω, μεγάλη υλική κληρονομιά τόσο στον νομό όσο και στην υπόλοιπη Ελλάδα. Στην πεδιάδα του Νομού Ηλείας, στο χωριό της Κυλλήνης, δεσπόζει το επιβλητικό κάστρο, δείγμα εξαίρετης φραγκικής κληρονομιάς. Χτίστηκε το 1220-1223 από τον Γοδοφρείδο Α’ Βιλλεαρδουίνο και αποτελούσε το ισχυρότερο φρούριο του φραγκικού πριγκιπάτου της Αχαΐας. Η ονομασία που του δόθηκε ήταν Clermont, όμως στα ελληνικά παραφράστηκε ως Χλεμούτσι. Αργότερα, οι Βενετοί το βάφτισαν, λανθασμένα Castel Tornese, καθότι πίστευαν ότι εκεί βρισκόταν το φραγκικό νομισματοκοπείο των τορνεσίων. Στις αρχές του 15ου αιώνα, το κάστρο περνά στα χέρια του Κόμη της Κεφαλληνίας και Δεσπότη της Ηπείρου, Κάρολο Τόκκο. Το 1427 περνά ειρηνικά στις βυζαντινές κτήσεις έπειτα από γάμο της κόρης του Καρόλου με τον Κωνσταντίνο Παλαιολόγο. Από το 1715 έως το 1821 πολιορκείται από τους Οθωμανούς, ενώ το 1826 υπέστη ζημιά έπειτα από βομβαρδισμό του Ιμπραήμ.
Κατάκολο
Τέλος, γνωστή και φυσικά μη εξαιρετέα περιοχή είναι το παραθαλάσσιο Κατάκολο, μια κωμόπολη ιστορική, 14 χιλιόμετρα μακριά από τον Πύργο, που φιλοξενεί πολλά αξιοθέατα για να θαυμάσει κανείς όπως τον φάρο που χτίστηκε το 1865, το μουσείο αρχαίας τεχνολογίας, όπου μπορεί κανείς να μελετήσει εργαλεία της αρχαιότητας, την κεντρική εκκλησία αφιερωμένη στον προστάτη των ναυτικών Άγιο Νικόλαο, το κτήμα Μερκούρη, ένα μεγάλο αγρόκτημα που μετρά 140 χρόνια ιστορίας στην παραγωγή ελαιόλαδου, οίνου και παλιότερα της κορινθιακής σταφίδας και τέλος το Ποντικόκαστρο, μια ακόμα κτίση της οικογένειας των Βιλεαρδουίνων, το οποίο κατά τον 13ο αιώνα ανοικοδομήθηκε και ονομάστηκε Μπο Βουάρ ή Μπελ Βεντέρε, όμως κατά την Τουρκοκρατία υπέστη ζημιές. Η θέα από εκεί κόβει την ανάσα, αφού ξεδιπλώνεται μπροστά στον θεατή ο Κυπαρισσιακός κόλπος και το Ιόνιο Πέλαγος ως τη Ζάκυνθο και την Κεφαλονιά. Η παραλία του Άγιου Ανδρέα αναφέρεται ως αρχαία Φεία, ενώ το λιμάνι του Κατάκολου αποτελούσε το 2ο λιμάνι της Ηλείας μετά την Κυλλήνη και από τα πιο σημαντικά, από στρατηγικής και εμπορικής πλευράς, λιμάνια της Ελλάδος μετά τον Πειραιά, την Πάτρα και τη Σύρο. Τοπική παραγωγή της περιοχής ήταν το λινάρι, τα δημητριακά, το κρασί και το δέρμα. Το Κατάκολο έμεινε γνωστό και στη σύγχρονη Ιστορία, αφού πρωταγωνίστησε στη ναυμαχία στις 30ης Σεπτεμβρίου του 1821, με πρωταγωνιστές τον Μπότατση και τον Μιαούλη.
Αυτοί είναι λίγοι μόνο προορισμοί που μπορεί να επισκεφθεί κανείς για να θαυμάσει τις φυσικές ομορφιές του Νομού Ηλείας, την ένδοξη Ιστορία του τόπου και να γνωρίσει τους φιλικούς και εγκάρδιους ανθρώπους της. Από πανέμορφες κρυστάλλινες παραλίες με χρυσή αμμουδιά όπως η ξακουστή Ζαχάρω, καταπράσινα τοπία μέχρι ιστορικά αξιοθέατα κάθε ιστορικής περιόδου, η Ηλεία είναι ένας τόπος που αξίζει να γνωρίσεις!
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αρχαιολογικός Χώρος Ολυμπίας, visitgreece.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καϊάφας: Η αρχαία λουτρόπολη της Ηλείας που εξελίσσεται σε πολυπρόσωπο προορισμό, travel.gr, διαθέσιμο εδώ
- Καταρράκτες Νέδας: Ο μικρός “θησαυρός” της Πελοποννήσου, greek-crossroads.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κάστρο Χλεμούτσι, Odusseus.culture.gr, διαθέσιμο εδώ
- Κατάκολο, katakolo.info, διαθέσιμο εδώ
