Της Κατερίνας Αϊβαλιώτη,
Η μεγάλη νίκη της Νέας Δημοκρατίας στις Εθνικές Εκλογές της 21ης Μαΐου, σε καμία περίπτωση δεν οφείλεται σε κάποιο θαύμα ή στην απουσία προγραμματικών δηλώσεων και πολιτικής επικοινωνίας, τόσο πριν όσο και μετά την προεκλογική περίοδο. Αντίστοιχα, η μεγάλη ήττα του ΣΥ.ΡΙΖ.Α., ομολογουμένως, έχει ευθύνες στην απουσία ουσιώδους επικοινωνίας των στελεχών του με τους δυνάμει ψηφοφόρους του.
Ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., από την αρχή της θητείας του στην θέση της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, εγκαινίασε μια επικοινωνιακή στρατηγική με άκρως αρνητικό χαρακτήρα. Αυτό, όμως, είχε μεγάλο κόστος και στην ουσία αποδυνάμωσε το κόμμα. Σύμφωνα με τον Ζαν Κοέν, ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. παραβίασε τον βασικότερο κανόνα της πολιτικής επικοινωνίας: διατυμπάνιζε εμμονικά τα άσχημα πράγματα που έκαναν οι άλλοι και δεν αναλογιζόταν τα λάθη που έκανε το ίδιο το κόμμα. Επεκτείνοντας, αυτό τον οδηγούσε στο να ρίχνει επικοινωνιακά το βάρος λιγότερο στον σχεδιασμό και την έρευνα ενός προγράμματος του μέλλοντος και περισσότερο στην κριτική του παρελθόντος του αντιπάλου κόμματος. Όπως είναι λογικό, οι πολίτες που «βομβαρδίστηκαν» με τόση αρνητικότητα συσχέτισαν, με τη σειρά τους, τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με κάτι αρνητικό. Αυτή η τοξική ρητορική μίσους στο πρόσωπο της Ν.Δ. αποτυπώθηκε στις κάλπες με κατακόρυφη πτώση στο 20,07%.
Ταυτόχρονα, υπήρξε μια παντελώς άστοχη προσπάθεια επικοινωνίας του προγράμματός του από τα στελέχη του με τους πολίτες, ενώ πολλές φορές προέκυπταν και μεγάλες εσωκομματικές ασυμφωνίες. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα αποτελεί η δήλωση Κατρούγκαλου, λίγες μέρες πριν την τελική ευθεία, όταν του «ξέφυγε» ότι εάν τυχόν γίνει κυβέρνηση ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α., θα επαναφέρει τη «ληστρική» φορολόγηση της μεσαίας τάξης, ένα μέτρο που φέρει κακές εικόνες στις μνήμες των ανθρώπων. Αμέσως μετά από αυτό το περιστατικό, ο ίδιος απέσυρε την υποψηφιότητά του, στην ουσία, όμως, δεν σήμαινε κάτι, αφού τα ψηφοδέλτια είχαν ήδη τυπωθεί με το όνομά του μετά από έγκρισή τους από τον Άρειο Πάγο. Η αστοχία αυτή φάνηκε πως του στοίχισε και στην κάλπη, καθώς βγήκε 17ος από τους 20 υποψήφιους με τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. στον Βόρειο Τομέα, μένοντας ούτως ή άλλως εκτός Βουλής.
Στο πλαίσιο αυτό, αξίζει να γίνει αναφορά και στην περίφημη πρόσκληση των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής από τον Κασιδιάρη στο Twitter να μην ψηφίσουν άλλα γνωστά κόμματα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι στηρίζει στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Την ίδια στιγμή, ο Α. Τσίπρας είχε δηλώσει ότι στόχος του είναι να πάρει τους ψηφοφόρους της Χ.Α. και να τους ενσωματώσει στο κόμμα του, διότι σύμφωνα με τον ίδιο «δεν είναι αντισυστημικό πράγμα να ψηφίζεις Χρυσή Αυγή». Παρ’ όλα αυτά, τα επικοινωνιακά τεχνάσματα και η ρητορική μίσους ακόμη συνεχίζονται και εν όψει των δεύτερων εκλογών. Ο Ν. Ξυδάκης, σκεπτόμενος την απογοητευτική ήττα στις κάλπες, έκανε λόγο για «Σύνδρομο Στοκχόλμης», ενώ ο Δ. Βίτσας ανέφερε ότι «φταίει ο εγκλεισμός από την περίοδο της πανδημίας». Πρόκειται για μια εξωφρενική και βαθιά προσβλητική επίθεση στους ψηφοφόρους από τα δύο στελέχη.
Το μόνο πράγμα που θέλησαν να αλλάξουν μέχρι στιγμής είναι το σύνθημα «Ξέρουμε και Μπορούμε να φέρουμε την αλλαγή», το οποίο και αντικατέστησαν με το «Δίκαιη Κοινωνία – Ευημερία για όλους». Η απόφαση αυτή ήταν μάλλον εξαναγκαστική, διότι κατηγορήθηκε από πολλούς για αντιγραφή παλιών συνθημάτων του Α. Παπανδρέου της δεκαετίας του ‘80. Ούτως ή άλλως, μπορούμε να καταλάβουμε ότι η αναπαραγωγή συνθημάτων παλαιοτέρων χρόνων που ανήκουν σε μια άλλη εποχή και θεωρούνται από αρκετούς παρωχημένα, ουδέποτε θα μπορούσε να ανεβάσει κάποιο κόμμα.
Το ΠΑ.ΣΟ.Κ. χρησιμοποίησε κι εκείνο πολύ έντονα τη λέξη «Αλλαγή», συνδυαστικά με το σύνθημά του «Δύναμη Αλλαγής». Με άλλα λόγια ο «Παπανδρεϊσμός», όπως μερικοί τον αποκαλούν, αποτέλεσε μια προσπάθεια να ξυπνήσει παλιές μνήμες στους παραδοσιακούς ψηφοφόρους του κόμματος, μέσω γνώριμων συνθημάτων. Βέβαια, το 11,46%, ή αλλιώς το +3% από τις εκλογές του 2019, δεν μπορούμε να πούμε ότι οφείλεται αποκλειστικά στην πολιτική επικοινωνία του κόμματος, μιας κι αυτή δεν είχε έντονα πρωταγωνιστικό ή, έστω, δυναμικό ρολό. Αντιθέτως, εάν δούμε το σχετικό exit poll, διαπιστώνουμε ότι είχε μεγάλες εισροές από πέντε κύρια κόμματα, η μεγαλύτερη του οποίου αποτέλεσε ο ΣΥ.ΡΙΖ.Α. με ποσοστό 10%.
Μετεκλογικά, βέβαια, δεν μπορεί να λησμονηθεί το επικοινωνιακό χάσμα της Ε. Χρονοπούλου, η οποία δήλωσε ότι το κόμμα της θα αυξήσει κάποιους φόρους που πλήττουν τη μεσαία τάξη. Αργότερα, έκανε λόγο για σαρδάμ, παρ’ όλα αυτά, το αρνητικό πολιτικό τοπίο είχε ήδη διαμορφωθεί γύρω από το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Μέχρι στιγμής το εν λόγω κόμμα δεν σταματά να δείχνει την ξεκάθαρη αποστασιοποίησή του τόσο από την Ν.Δ. όσο και από τον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. Ο αρχηγός του, Ν. Ανδρουλάκης, κατηγορείται μεν για λαϊκισμό, από την άλλη, όμως, φαίνεται ότι η πολιτική επικοινωνία του κόμματος διατηρεί μέχρι στιγμής μια σταθερή πορεία. Πάντως, η Ν.Δ., με τη σειρά της, φαίνεται να ασκεί έντονη πίεση και να κάνει ακόμη εκκλήσεις στο ΠΑ.ΣΟ.Κ., αλλά και στον ΣΥ.ΡΙΖ.Α. να κοστολογήσουν τα προγράμματά τους και από το Γενικό Λογιστήριο του Κράτους κι όχι μόνο μέσα από «ομάδες ειδικών» εντός των κομμάτων τους.
Η Νέα Δημοκρατία φάνηκε ότι προσέγγισε το κάθε εκλογικό ακροατήριο με τον πιο εύστοχο τρόπο. Το σύνθημα «Σταθερά-Τολμηρά-Μπροστά», μάλλον προσέφερε αισιοδοξία στον μέσο ψηφοφόρο, σε μια περίοδο που χαρακτηριζόταν από έντονο αρνητικό πολιτικό κλίμα, κυρίως λόγω του COVID-19 και του πολέμου στην Ουκρανία. Σε αντίθεση με τα άλλα δύο κόμματα, η Ν.Δ. επικεντρώθηκε περισσότερο στην περιγραφή του μέλλοντος, δηλαδή στον εκσυγχρονισμό και τις αλλαγές που θα έφερνε ως κυβέρνηση την επόμενη τετραετία, σαν να είχε σίγουρη τη νίκη της.
Πρωταγωνιστικό ρόλο στον στόχο αυτό έπαιξαν οι λελογισμένες δηλώσεις των στελεχών του κόμματος και η απουσία μεγάλων εσωκομματικών αναταραχών. Ακόμα κι όταν τέτοιες αναταραχές κορυφώθηκαν με το πολύνεκρο δυστύχημα στα Τέμπη, ο πρώην Υπουργός Υποδομών και Μεταφορών Κ. Αχ. Καραμανλής παραιτήθηκε, ενώ, στη συνέχεια, είχε αναφέρει ότι ανέλαβε το καθήκον του ως ένδειξη σεβασμού στις ζωές των ανθρώπων που χάθηκαν. Αυτή η πράξη ήταν, όπως φάνηκε, αυτό που ήθελε να ακούσει και να δει ο κόσμος, γι’ αυτό και τον «σταύρωσε» πλειοψηφικά στις Σέρρες, λίγες εβδομάδες αργότερα.
Το πιο πρόσφατο παράδειγμα αφορά τις δηλώσεις του Σ. Πνευματικού, ο οποίος προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων μετά από τοποθέτησή του περί διαχείρισης καρκινοπαθών στο τελικό στάδιο. Ο Μητσοτάκης ανακοίνωσε άμεσα τη διαγραφή του από το ψηφοδέλτιο της Ν.Δ. και φάνηκε σαν να μην «σηκώνει κουβέντα», χωρίς να θέλει να εγείρει αντιδράσεις για ένα τόσο λεπτό ιατρικό ζήτημα, κάνοντας ξεκάθαρο ότι τέτοιες αντιλήψεις δεν ταυτίζονται με το κόμμα του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο αρχηγός της Ν.Δ. είχε ανακοινώσει στο παρελθόν ότι άτομο από το στενό οικογενειακό του περιβάλλον, η αδελφή του Κατερίνα, είχε διαγνωσθεί με καρκίνο του μαστού.
Σε γενικότερο πλαίσιο, η Ν.Δ. είχε δεχτεί έναν πολιτικό «πόλεμο» προερχόμενο από πολλά μέτωπα κατά την προεκλογική περίοδο. Διάφορα κομματικά στελέχη έκαναν σφοδρή επίθεση στο εν λόγω κόμμα και συγκεκριμένα, καλούσαν τους ψηφοφόρους να «μαυρίσουν» τον Μητσοτάκη, τόσο ο Ε. Αντώναρος του ΣΥΡΙΖΑ όσο ο Π. Εμφιετζόγλου από την Πατριωτική Δύναμη, αλλά και ο Η. Κασιδιάρης από τη θέση της Ακροδεξιάς. Το εγχείρημα αυτό αποτυπώθηκε ολοφάνερα το βράδυ της 21ης Μαΐου ως αποτυχημένο, μετά από το άνετο 40,79%, μια ανάσα μακριά από τον σχηματισμό πλειοψηφίας με απλή αναλογική. Βέβαια, κάθε αρχηγός του πρώτου κόμματος σε περίοδο εκλογών δέχεται πυρά από όλες τις κατευθύνσεις, ανεξαρτήτως της πολιτικής του ατζέντας. Το κλειδί, όμως, είναι η αντιμετώπιση που θα έχει απέναντι σε τέτοιες προκλήσεις. Στην προκειμένη περίπτωση, η Ν.Δ. φάνηκε ότι κατέλυσε τα πυρά παντός ερχομένου.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Εκλογές 2023: Τα 5 λάθη του Τσίπρα στην επικοινωνία, tovima.gr, διαθέσιμο εδώ
- Οι καμπάνιες των κομμάτων «έδειξαν» το αποτέλεσμα των εκλογών, pagenews.gr, διαθέσιμο εδώ
