Του Βασίλη Μυρλίδη,
Το επιχειρηματικό περιβάλλον στον κόσμο, αλλά και στην Ελλάδα, έχει υποστεί σημαντικές αλλαγές τα τελευταία χρόνια. Είναι αλήθεια πως οι επενδυτές, ανά την υφήλιο, είναι όλο και πιο επιφυλακτικοί με τις επενδύσεις. Αυτό συμβαίνει, γιατί το γενικότερο οικονομικό κλίμα είναι ασταθές και η αβεβαιότητα μεγάλη. Τους τελευταίους μήνες πολλές τράπεζες βίωσαν μια κρίση, με αρκετές από αυτές να χρεοκοπούν ή να φτάνουν κοντά στην κατάρρευση, έχοντας σαν αποτέλεσμα μια περαιτέρω «σύσφιξη» των πιστώσεων, γεγονός που έχει μεγαλύτερο αρνητικό αντίκτυπο σε επιχειρήσεις όπως είναι οι start-ups. Η γενικότερη αβεβαιότητα τιμωρεί σκληρά τις κακές επενδύσεις, με αποτέλεσμα οι επενδυτές να προτιμούν σίγουρες λύσεις για τα χρήματά τους, οι οποίες, όμως, στερούνται της απαραίτητης καινοτομίας που χρειάζεται για την εξέλιξη της τεχνολογίας και της ζωής των ανθρώπων.
Μέσα σε αυτό το μουντό περιβάλλον, η Ελλάδα έχει βιώσει μια αύξηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας, με έναν αυξανόμενο αριθμό καινοτόμων νεοσύστατων επιχειρήσεων – που δραστηριοποιούνται σε διάφορους τομείς – να έρχονται στο προσκήνιο. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τη νέα έκθεση Global Startup Ecosystem Index 2023 του StartupBlink, η οποία χαρτογραφεί και αξιολογεί τα start-up οικοσυστήματα 1.000 πόλεων σε 100 χώρες παγκοσμίως, η Ελλάδα αναρριχήθηκε δύο θέσεις στην παγκόσμια κατάταξη τη φετινή χρονιά (Καθημερινή). Η στρατηγική γεωγραφική θέση της χώρας και η πρόσβαση στις ευρωπαϊκές αγορές παρέχουν στις νεοσύστατες επιχειρήσεις ένα κάποιο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα. Η ζωντανή επιχειρηματική κουλτούρα της Ελλάδας, σε συνδυασμό με την αφθονία ατόμων υψηλής εξειδίκευσης και ταλέντου, έχει συμβάλει στην ακμάζουσα σκηνή των start-ups. Ως αποτέλεσμα, η Ελλάδα έχει γίνει ένας προορισμός που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί υπολογίσιμος.
Βέβαια, πρέπει πρώτα να λυθούν μεγάλα προβλήματα, ώστε η Ελλάδα να γίνει σοβαρός προορισμός για τους επενδυτές και ειδικά για τις νεοφυείς επιχειρήσεις. Το πρώτο, το οποίο έχει ειπωθεί πολλές φορές, είναι η μεγάλη γραφειοκρατία που ενέχεται σε πολλές από τις απαραίτητες ενέργειες σύστασης και λειτουργίας μίας επιχείρησης. Για παράδειγμα, όταν ο μέσος χρόνος και τα χρήματα που πρέπει να δαπανηθούν για τη σύσταση μίας επιχείρησης είναι λιγότερα σε μία γείτονα χώρα, τότε αυτό αποτελεί «αγκάθι» για έναν δυνητικό επενδυτή. Όσον αφορά το πρώτο πρόβλημα, γίνονται κινήσεις για τον ψηφιακό μετασχηματισμό και τον μετριασμό των γραφειοκρατικών διαδικασιών. Δεύτερο μεγάλο «αγκάθι», ειδικά για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, είναι η μεγάλη φορολογική επιβάρυνση που επωμίζονται σε περίπτωση που λειτουργούν στην Ελλάδα. Συγκεκριμένα για τις νεοφυείς επιχειρήσεις, άποψη μου είναι ότι πρέπει να φορολογούνται ελάχιστα έως και καθόλου, ειδικά για τα πρώτα χρόνια της λειτουργίας τους. Αυτό θα αποτελέσει ισχυρό κίνητρο για τους επενδυτές και τους επιχειρηματίες που θέλουν να ασχοληθούν και να υλοποιήσουν την ιδέα τους στη χώρα μας, γεγονός που μας οδηγεί και στο τελευταίο μεγάλο «αγκάθι», δηλαδή την απώλεια του υψηλά ειδικευμένου εργατικού δυναμικού από την Ελλάδα προς άλλες χώρες.
Η Ελλάδα έχει απωλέσει μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της, το οποίο μπορεί να απασχοληθεί σε θέσεις που απαιτούν υψηλή ειδίκευση (π.χ. σε τομείς όπως της πληροφορικής, της τεχνητής νοημοσύνης, της ανάλυσης δεδομένων και του business development). Από την άλλη, οι ανάγκες για υψηλά ειδικευμένο προσωπικό στη χώρα μας όλο και αυξάνονται, με την προσφορά εργατικού δυναμικού να είναι στο μισό από την εγχώρια ζήτηση. Το πιο σημαντικό ερώτημα που εγείρεται από αυτές τις διαπιστώσεις είναι πώς είναι δυνατόν με αυτές τις συνθήκες και την απώλεια εργατικού δυναμικού να αναπτυχθεί η εγχώρια αγορά start-ups, να υπάρξει καινοτομία και να ορθοποδήσει οικονομικά η αρκετά πληγωμένη Ελλάδα;
Η απάντηση που πρέπει να δοθεί είναι ότι λίγο πολύ η κατάσταση δεν είναι μη αντιστρέψιμη, αλλά σίγουρα πρέπει να παρθούν αποφασιστικά μέτρα, που θα διαμορφώσουν το κατάλληλο περιβάλλον (οικονομικό, πολιτικό, νομικό), αλλά και θα αναβαθμίσουν το επίπεδο των θεσμών στη χώρα. Η οικονομική δραστηριότητα πρέπει να διογκωθεί και, φυσικά, πρέπει να δίνει και το κατάλληλο κίνητρο στους εργαζόμενους, ώστε αυτοί να επιστρέψουν από το εξωτερικό ή να επιλέξουν να μείνουν εδώ. Γιατί, κακά τα ψέματα, η οικονομική δυσχέρεια που επέφερε η οικονομική κρίση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο λεγόμενο “brain drain”, αλλά και στην επιθυμία μεγάλου ποσοστού των νέων να εγκαταλείψουν τη χώρα.
Τέλος, θα πρέπει το εκπαιδευτικό σύστημα της Ελλάδας να εξελιχθεί, ώστε να έχει τη δυνατότητα παραγωγής τεχνολογίας. Ειδικότερα, στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, ενώ παράγεται ένα υψηλού επιπέδου ερευνητικό έργο και γενικότερα παρέχεται μια ισχυρή θεωρητική βάση σε όλα σχεδόν τα αντικείμενα, παράμετροι που διαμορφώνουν θετικές προοπτικές, παρουσιάζεται αδυναμία αξιοποίησης των πορισμάτων των ερευνών, με αποτέλεσμα να είμαστε από τους τελευταίους στις πατέντες. Έχουν γίνει κάποια προοδευτικά βήματα σε αρκετά πανεπιστημιακά ιδρύματα, που στοχεύουν στη σύνδεσή τους με την επιχειρηματικότητα και την καινοτομία, αλλά ο δρόμος είναι ακόμη μακρύς, ώστε να παράγουμε σύγχρονα προϊόντα με υψηλή ζήτηση και να τα εξάγουμε, καθώς και για να καταρτίζουμε το ανθρώπινο δυναμικό και με καλύτερες τεχνικές ικανότητες.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ουραγός η Ελλάδα σε ειδικούς πληροφορικής, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η Ελλάδα στα 50 κορυφαία startup οικοσυστήματα, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ
