Της Γεωργίας Δημοπούλου,
Τα τελευταία χρόνια, είναι σαφής μία τάση που έχει εδραιωθεί προς έναν υγιεινότερο τρόπο ζωής, με την ένταξη μιας ισορροπημένης διατροφής και της γυμναστικής στη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου. Όλο και περισσότερο, τα social media τείνουν να προωθήσουν αυτήν τη νοοτροπία, σε σημείο που ακόμα και μη ειδήμονες της διατροφολογίας και της φυσικής αγωγής, τοποθετούνται και δίνουν συμβουλές επί του ζητήματος. Αν και φαινομενικά, κάτι τέτοιο φαντάζει αισιόδοξο και δίνει την εντύπωση ότι ο κάποτε καθιστικός τρόπος ζωής οδεύει προς… κατάργηση, οφείλουμε να αναγνωρίσουμε και το πραγματικό κόστος αυτής της προσπάθειας, η οποία μπορεί να οδηγήσει έως και σε διατροφικές διαταραχές.
Πρώτο και κύριο, εύκολα συνειδητοποιεί κανείς το πόσο έχει εσωτερικεύσει ο σύγχρονος άνθρωπος τις τοξικές εκείνες φράσεις της καθημερινότητας που, αν και φαντάζουν αθώες, στην πραγματικότητα συνδέονται με μία βαθιά τοξική κουλτούρα δίαιτας και με μία σχέση μίσους με το ίδιο μας το σώμα. Πόσες φορές δεν έχουμε ακούσει —ή και χρησιμοποιήσει— εκφράσεις όπως «από Δευτέρα δίαιτα», «χάσε λίγα κιλά, έχεις ήδη τόσο ωραίο πρόσωπο!» ή «αδυνάτησες και ομόρφυνες». Αν σταματήσουμε να αντιμετωπίζουμε τις εκδηλώσεις αυτές τόσο επιφανειακά, θα αντιληφθούμε το κατά πόσο προάγουν έναν καταπιεστικό τρόπο σκέψης, που σε καμία περίπτωση δεν μας επιτρέπει να αγαπήσουμε τον εαυτό μας – αντίθετα, αφήνει περιθώρια για να χτιστεί μια σχέση ανασφάλειας με αυτόν.
Πώς μπορούμε να μιλάμε, επομένως, για υγιεινό τρόπο ζωής και ευεξία όταν η σχέση μας με το σώμα μας αμαυρώνεται κατ’ αυτόν τον τρόπο; Και, φυσικά, δεν θα πρέπει να αποκλείονται τα καθόλου σπάνια σενάρια ανάπτυξης μιας διατροφικής διαταραχής στο άτομο. Πρόκειται για παθογενείς καταστάσεις, κατά τις οποίες το άτομο, άλλοτε παρερμηνεύει, και άλλοτε υπερτιμά ορισμένα εξωτερικά του χαρακτηριστικά, εμμένοντας σε απειροελάχιστες λεπτομέρειες ή και —γιατί όχι;— σε μία εξιδανικευμένη σιλουέτα. Τέτοιες σκέψεις σαφώς και ερμηνεύονται νευρολογικά, ενώ δύνανται να οδηγήσουν σε ακραίες διατροφικές συμπεριφορές όπως τα βουλιμικά επεισόδια (γνωστά και ως binge eating) ή και τη νευρική ανορεξία.
Στην επιδείνωση του φαινομένου έχουν, βέβαια, συνεισφέρει για μία ακόμα φορά τα μέσα ενημέρωσης. Ήταν λίγο – πολύ γνωστό σε όλους το πρότυπο της υπερβολικά αδύνατης γυναίκας που κυριάρχησε στη δεκαετία του 2000, με πολλές σταρ της εποχής να το προωθούν και οι ίδιες, αναδεικνύοντας τις ανθυγιεινά λεπτές τους περιφέρειες με τα αντίστοιχα ρούχα. Ιδίως για τις έφηβες της εποχής, ωστόσο, τέτοιες εικόνες ήταν σε θέση να ασκήσουν μέγιστη επιρροή, η οποία χωρίς την απαιτούμενη κριτική σκέψη και ικανότητα, τις οδηγούσε με σχετική ευκολία στην εσωτερίκευση των εικόνων αυτών.
Απορίας άξιοι, τέλος, είναι οι λόγοι για τους οποίους πιθανότατα μία τέτοια κουλτούρα έχει περάσει στην κοινή συνείδηση και τείνει να παγιωθεί. Ομολογουμένως, πίσω από αυτόν τον τρόπο ζωής που προωθείται, κρύβεται μία ολόκληρη βιομηχανία γυμναστικής και προγραμμάτων διατροφής. Διότι χωρίς αμφιβολία, υπάρχει μία πληθώρα εταιριών που επωφελούνται από τα εκάστοτε προϊόντα καταναλωτισμού που διαφημίζονται, είτε αυτά είναι συνεδρίες γυμναστικής, είτε αδυνατιστικές κρέμες και χάπια. Εδώ ακριβώς είναι που οφείλει να λάβει ενεργό ρόλο η επιστήμη, επισημαίνοντας το κόστος όλων αυτών των τεχνασμάτων στην υγεία και αντιπροτείνοντας ασφαλείς τρόπους διατήρησης ενός ισορροπημένου τρόπου ζωής, με τις ακραίες στερήσεις και τα εξαντλητικά πλάνα διατροφής να απουσιάζουν.
Σε δεύτερο επίπεδο, βέβαια, και συνδυαστικά με τις προσπάθειες της επιστήμης, είναι απαραίτητο να κατέχει και ο καθένας από εμάς την κριτική και αφαιρετική ικανότητα, ώστε να είναι σε θέση να διαχωρίζει την πραγματική ισορροπία από τα ανέφικτα και πολλά υποσχόμενα λεγόμενα της ψευδοεπιστήμης. Μόνο τότε θα πάψει να απειλείται ο σύγχρονος καταναλωτής, από όλα αυτά τα μηνύματα που τον κατακλύζουν και να βιώσει μία πραγματική σχέση αυτοεκτίμησης και αγάπης για τον εαυτό του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Diet culture: Η τοξική κουλτούρα της δίαιτας και πώς να αποτοξινωθείς, bestofyou.gr, διαθέσιμο εδώ
- Διαταραχές Διατροφής (Eating Disorders), jeremy-nutrifit.gr, διαθέσιμο εδώ
