Της Γεωργίας Δημοπούλου,
Μία διαδικτυακή περιήγηση σε ιστοσελίδες γονέων και blogs με θέματα που αφορούν τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών, αρκεί για να διαπιστώσει κανείς τις επικρατέστερες τάσεις στο στυλ διαπαιδαγώγησης που ακολουθούν οι σημερινοί γονείς. Συμβουλές μεταξύ γονέων, τεχνικές που υπαγορεύονται από παιδοψυχολόγους και προτεινόμενες από παιδαγωγούς δραστηριότητες «βομβαρδίζουν» συχνά τους νέους γονείς, οι οποίοι προσπαθούν να βρουν μία παιδαγωγική μέθοδο που θα αναπτύξει συναισθηματικά, γνωστικά και ψυχοκινητικά το παιδί τους.
Μία ευρέως διαδεδομένη εξ αυτών μέθοδο αποτελεί η Montessori, πόνημα της ομώνυμης παιδαγωγού Maria Montessori. Η ίδια γεννήθηκε στην επαρχία Chiavalle της Ιταλίας, και σπούδασε Ιατρική. Ωστόσο, η ενασχόλησή της με την Παιδαγωγική Επιστήμη ξεκίνησε στην Ψυχιατρική Κλινική του Πανεπιστημίου της Ρώμης, όπου ήρθε σε επαφή με την εκπαίδευση των -τότε χαρακτηριζόμενων ως- «ελαττωματικών» παιδιών, η οποία και της κίνησε το ενδιαφέρον. Η Μοντεσσόρι θεωρεί ως πυρήνα της εκπαίδευσης το άτομο, που με τη σειρά του συνθέτει την κοινωνία. Δίνει, λοιπόν, έμφαση, εξίσου στην αγωγή των κινήσεων και των αισθήσεων. Τι περιλαμβάνουν, όμως, οι επαναστατικοί αυτοί όροι;
Ξεκινώντας από την αγωγή των κινήσεων, η φιλοσοφία της μεθόδου αυτής αντανακλάται στον χώρο όπου το παιδί απασχολείται από τις αντίστοιχες δραστηριότητες, είτε στο σχολείο είτε στο σπίτι. Η μοντεσσοριανή «τάξη» αποτελεί ένα διαδραστικό περιβάλλον, στο οποίο δεν κυριαρχεί η θεωρία, αλλά η πράξη και η βιωματική μάθηση μέσα από hands-on δραστηριότητες. Κυριαρχεί, ακόμη, το αδιάσπαστο τρίωρο, με τα παιδιά να ασχολούνται με τη δραστηριότητα που έχουν επιλέξει για 3 συνεχόμενες ώρες, χωρίς διακοπή. Με αυτόν τον τρόπο, αναπτύσσεται ο συντονισμός και η συγκέντρωσή τους. Στα παραπάνω προστίθεται και η πεποίθηση της Μοντεσσόρι πως πέραν των απλών καθημερινών δραστηριοτήτων, το παιδί θα πρέπει να εμπλακεί και με άλλες, όπως η γυμναστική, η κηπουρική, η φροντίδα των ζώων και των φυτών, εν γένει δραστηριοτήτων που θα εξασκήσουν τους μύες τους.
Και η αγωγή των αισθήσεων, ωστόσο, έχει πολλά να προσφέρει στη μοντεσσοριανή μεθοδολογία. Με βάση αυτή, οι μαθητές εκτίθενται σε μία ποικιλία ασκήσεων που διεγείρουν το σύνολο των πέντε αισθήσεών του. Χαρακτηριστικά, μέσω της αφής τα παιδιά αντιλαμβάνονται την αλλαγή της θερμοκρασίας, μαθαίνουν να αντιλαμβάνονται τους ήχους, τις μορφές, τα σχήματα και τα χρώματα. Σε κάθε περίπτωση, σκοπός είναι η πολύπλευρη ανάπτυξη του παιδιού, καθεμιάς αισθητικής του ικανότητας.
Το ενδιαφέρον, βέβαια, της υπόθεσης είναι το πώς όλες αυτές οι προτεινόμενες δραστηριότητες μπορούν να εφαρμοστούν σήμερα. Ομολογουμένως, δεν είναι λίγοι οι γονείς που αναζητούν τρόπους να «εθίσουν» τα μικρότερα μέλη της οικογένειας στις προτάσεις της πρωτοποριακής αυτής μεθόδου. Πιο συγκεκριμένα, αυτό επιτυγχάνεται ήδη από τα πρώτα χρόνια της νηπιακής ηλικίας του παιδιού, και όσο αυτό παίζει στο παιδικό δωμάτιο. Ιδιαίτερα διαδεδομένο είναι το λεγόμενο «messy play», που εισάγει τα παιδιά στον κόσμο των τεχνών και του δραματικού παιχνιδιού, μόλις από την ηλικία που αυτά νιώσουν την ανάγκη να δοκιμάσουν κάθε τι βρώσιμο, πολύχρωμο, ρευστό, ακόμα και… ζουληχτό εντοπίσουν στο περιβάλλον τους. Το παιδί απορροφά, έτσι, κάθε ένστικτο ορμής του, ρωτά, κάνει λάθη, ξαναπροσπαθεί, και γενικότερα υιοθετεί την όλη επιστημονική μεθοδολογία μέσα από τον πειραματισμό. Το γεγονός, μάλιστα, ότι η τεχνική αυτή απαιτεί υλικά που ήδη βρίσκονται στο ντουλάπι του σπιτιού, καθιστά ακόμα πιο δελεαστική την υλοποίησή της.
Είναι πράγματι αξιοθαύμαστο το πόσο πολυπρισματικά αντιμετωπίζει την καλλιέργεια του παιδιού η Μ. Μοντεσσόρι, αναδεικνύοντας πτυχές της που μέχρι πρότινος αγνοούνταν. Κάτι τέτοιο, βεβαίως, μόνο θετικό καθίσταται, καθώς δίνεται η ευκαιρία αφενός στους γονείς να διευκολύνουν το έργο της διαπαιδαγώγησης που έχουν αναλάβει, αφετέρου στα παιδιά να εξερευνήσουν κάθε διάσταση των ικανοτήτων τους – συναισθηματικών και σωματικών. Αυτό οδηγεί, σαφώς, στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων προσωπικοτήτων που, ως ενήλικες, θα ενταχθούν πολύ πιο «εξοπλισμένοι» στην κοινωνία του αύριο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Θ. Τριλιανός (2013), Μεθοδολογία της Διδασκαλίας, Εκδόσεις Διάδραση
- Η μέθοδος Μοντεσσόρι, schooling.gr, διαθέσιμο εδώ
- Τι είναι το Messy Play και ποια τα οφέλη του;, projectparenting.gr, διαθέσιμο εδώ
