14 C
Athens
Τρίτη, 19 Μαρτίου, 2024
ΑρχικήΕυρώπηSali Berisha: 30 χρόνια επιτυχίες

Sali Berisha: 30 χρόνια επιτυχίες


Του Νίκου Διονυσάτου,

Όχι, ο χαλκέντερος Αλβανός statesman δεν έχει να κάνει με τον τίτλο του πρώτου δίσκου των Ημισκουμπρίων, παρά μόνο στο ότι κυριολεκτικά έχει πρωταγωνιστήσει στην πολιτική Ιστορία της πατρίδας του τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Ο Berisha δεν είναι κανένας τυχαίος πολιτικός, επομένως, δεν θεωρείται αδίκως ως ο πατέρας της αλβανικής δεξιάς. Πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος της Αλβανίας από το 1992, μέχρι και την οικονομική και κοινωνική κατάρρευση της χώρας το 1997, και, εν συνεχεία, Πρωθυπουργός από το 2005 μέχρι το 2013, ο Berisha δεν αποτέλεσε ακριβώς τον πιο επιτυχημένο ηγέτη της Αλβανίας. Ωστόσο, αποτελεί σίγουρα σκληρό καρύδι και επικίνδυνο αντίπαλο, ακόμη και για τον πανίσχυρο Edi Rama που έχει πάρει τα ηνία της Αλβανίας από το 2013.

Ο Berisha γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1944, στη βόρεια Αλβανία από οικογένεια μουσουλμάνων, μερικές μέρες πριν την απελευθέρωση της χώρας από τους παρτιζάνους του Enver Hoxha, και ανδρώθηκε στην πρώτη μεταπολεμική γενιά του σταλινικού χοτζαϊστικού κράτους. Η οικογένειά του ανήκε στην αλβανική νομενκλατούρα της εποχής και ο νεαρός Berisha σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου των Τιράνων, αποφοιτώντας το 1967, με ειδίκευση στην Καρδιολογία. Μετά το πέρας των σπουδών του γίνεται επίκουρος και, στη συνέχεια, μόνιμος καθηγητής της Ιατρικής Σχολής, κερδίζοντας μεγάλη φήμη για τις ιατρικές του ικανότητες κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70. Παράλληλα, την ίδια περίοδο συμμετέχει στην ανανεωτική πτέρυγα εντός του Εργατικού Κόμματος της Αλβανίας, η οποία, ωστόσο, παραμένει με περιορισμένες δυνατότητες εξαιτίας του σκληρού αντιρεβιζιονιστικού μαρξιστικού μοντέλου που εφάρμοζε το καθεστώς του Hoxha.

Το 1978, θα λάβει τιμητική διάκριση από την UNESCO για το επιστημονικό του έργο και τους επόμενους μήνες θα μεταβεί στο Παρίσι για περεταίρω εκπαίδευση στις σύγχρονες μεθόδους Ιατρικής της εποχής. Εξαιτίας της σκληρής απαγόρευσης εισόδου και εξόδου από τη χώρα, ο Berisha θα είναι ένας από τους ελάχιστους Αλβανούς, μαζί με μια χούφτα ακόμα επιστήμονες, αθλητές, διανοούμενους και διπλωμάτες, που θα έχει τακτική επαφή με τον υπόλοιπο κόσμο. Το 1986, μάλιστα, θα γίνει και επίσημο μέλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ιατρικών Ερευνών, μια από τις μεγαλύτερες επιστημονικές διακρίσεις, η οποία ενίσχυσε ακόμα περισσότερο το κύρος του, εντός και εκτός της Αλβανίας.

Ο Berisha κατά τη διάρκεια της Πρωθυπουργίας του, μιλώντας μετά το πέρας κάποιας συνόδου του ΝΑΤΟ. Τα χρυσά χρόνια για τις σχέσεις Berisha και Δύσης, δυστυχώς για εκείνον, μάλλον ανήκουν πλέον αμετάκλητα στο παρελθόν. Πηγή εικόνας: Lapolitica.gr

Τον Αύγουστο του 1990, κατά τις τελευταίες ημέρες του κομμουνιστικού καθεστώτος της Αλβανίας, σε μια επεισοδιακή συνδιάσκεψη διανοουμένων του κομμουνιστικού κόμματος, ο Berisha θα επικρίνει ανοικτά τον τοξικό απομονωτισμό και τη σκληρότητα του αλβανικού καθεστώτος υπό τον διάδοχο του Hoxha, Ramiz Alia, ενώ τον Δεκέμβριο του 1990, θα συμμετέχει ενεργά στις μεγάλες φοιτητικές αντικαθεστωτικές διαδηλώσεις στα Τίρανα. Μέχρι το τέλος του έτους, ο Ramiz Alia υποχρεούται να προχωρήσει στη νομιμοποίηση και άλλων κομμάτων, πέραν του κυβερνώντος Εργατικού Κόμματος, που βρισκόταν στην εξουσία τα τελευταία 45 χρόνια, ενώ τα σύνορα ανοίγουν και εκατοντάδες χιλιάδες Αλβανοί εγκαταλείπουν φύρδην-μίγδην την πατρίδα τους, με κύριους προορισμούς την Ιταλία και την Ελλάδα.

Τον Μάρτιο του 1991, γίνονται οι πρώτες εκλογές μετά από πάνω από 60 χρόνια, ωστόσο, το Εργατικό Κόμμα κερδίζει και παρόλο που η χώρα βρίσκεται υπό διάλυση ουσιαστικά, δεν υφίσταται ακόμα επισήμως αλλαγή κατεστημένου. To Δημοκρατικό Κόμμα, που σχηματίζεται στις αρχές του 1991, γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση, και ο Berisha εκλέγεται βουλευτής εκείνη τη χρονιά. Τον Ιούνιο του 1991, το χοτζαϊστικό Εργατικό Κόμμα, σε μια απίστευτη σειρά γεγονότων, έπειτα από το συνέδριο του, μετονομάζεται σε Σοσιαλιστικό Κόμμα και αντικαθιστά στο καταστατικό του κάθε αναφορά στον μαρξισμό-λενινισμό, με τη σοσιαλδημοκρατία ως επίσημη νέα του ιδεολογία. Τον Δεκέμβριο του 1991, η Σοβιετική Ένωση παύει να υφίσταται και επίσημα, ενώ και η γειτονική Γιουγκοσλαβία ακολουθεί παρόμοια μοίρα μεταξύ 1991-1992. Τον Μάρτιο του 1992, η κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος πλέον, καταρρέει, και πολλά ανώτερα στελέχη του κομμουνιστικού καθεστώτος συλλαμβάνονται και δικάζονται κατά τους επόμενους μήνες, συμπεριλαμβανομένων του Ramiz Alia και της χήρας του Hoxha, Nexhmije.

Εκείνη τη χρονιά, με τη δημοτικότητά του στα ύψη, ο Berisha θα γίνει ο πρώτος πλήρως δημοκρατικά εκλεγμένος Πρόεδρος της μετακομμουνιστικής Αλβανίας. Κατά τη διάρκεια της θητείας του, η χώρα, αν και γνώρισε μια υποτυπώδη προσωρινή σταθεροποίηση, έχασε εκατομμύρια πολίτες εξαιτίας της μετανάστευσης και σημείωσε μια εξαιρετικά μικρή πρόοδο σε οικονομικό, κοινωνικό και πολιτιστικό επίπεδο, όντας ακόμα η φτωχότερη χώρα της Ευρώπης. Στα τέλη του 1996 και τις αρχές του 1997, το περίφημο σκάνδαλο των οικονομικών πυραμίδων Ponzi τίναξε στον αέρα την ήδη εύθραυστη και ταλαιπωρημένη οικονομία της Αλβανίας, με αποτέλεσμα το 1997 η χώρα να βυθιστεί σε ανοικτό εμφύλιο πόλεμο. Η κυβέρνηση και ο Berisha αναγκάστηκαν σε παραίτηση και ανέλαβε μια υπηρεσιακή κυβέρνηση, ενώ ξένες δυνάμεις επενέβησαν εντός της χώρας για να σώσουν ό,τι μπορούσε να σωθεί από τον εκ νέου υπό διάλυση κρατικό μηχανισμό. Οι στρατώνες, οι βάσεις και οι αποθήκες του αλβανικού στρατού λεηλατήθηκαν και το οργανωμένο έγκλημα συμμοριών γιγαντώθηκε έκτοτε, ενώ, μάλιστα, εξαιτίας της συγκεκριμένης σύρραξης, θεωρείται ότι γιγαντώθηκε και η σύγκρουση στο γειτονικό Κόσοβο την περίοδο 1998-1999.

Στιγμές αναρχίας και τρομοκρατίας από την αλβανική κρίση του 1997, όταν ολόκληρη η γειτονική μας χώρα κατέρρευσε εντελώς και παραδόθηκε στο έλεος των διάφορων συμμοριών. Πηγή εικόνας: Himara.gr

Πολλοί υπέθεσαν ότι με την επιστροφή του Σοσιαλιστικού Κόμματος στην εξουσία την περίοδο 1997-2005, υπό τον Fatos Nanos, το πολιτικό άστρο του Berisha, που εξακολούθησε να είναι επικεφαλής του Δημοκρατικού Κόμματος και αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης, θα έσβηνε μετά τα γεγονότα που οδήγησαν στην παραίτησή του. Όλοι τους, ωστόσο, διαψεύστηκαν, όταν το 2005 ο Berisha επανεξελέγη ως Πρωθυπουργός αυτήν την φορά και ηγήθηκε στην προσπάθεια της χώρας του να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, στο οποίο εντάχθηκε η Αλβανία επίσημα το 2009, κατά τη διάρκεια της Πρωθυπουργίας του. Δυστυχώς, όμως, για εκείνον, οι ψηφοφόροι δεν πείστηκαν από τις υποσχέσεις και τις εξαγγελίες του και το 2013 βρέθηκε ξανά στην αντιπολίτευση. Επί Πρωθυπουργίας Rama, μάλιστα, το 2014, θα πραγματοποιηθεί ο στόχος του Berisha και η χώρα θα γίνει επιτέλους υποψήφιο κράτος-μέλος της Ε.Ε.

Σκάνδαλα διαφθοράς, ασυδοσίας και διασυνδέσεων με τη μαφία, αλλά και η κυβέρνηση του Σοσιαλιστικού Κόμματος του Rama, με την ορμή του νεοφώτιστου, οδήγησαν σε σημαντικές απώλειες για το Δημοκρατικό Κόμμα, το οποίο εγκατέλειψε τον αρχηγό του, εναποθέτοντας τις ελπίδες της αλβανικής δεξιάς σε έναν σαφώς νεότερο και άφθαρτο υποψήφιο, τον Lulzim Basha, για τις εκλογές του 2021. Η κυβέρνηση Rama, μετά από 8 χρόνια διακυβέρνησης πλέον είχε χάσει κι εκείνη κάπως την αίγλη της προεκλογικά, με υποθέσεις διαφθοράς να μαστίζουν και δικά της υψηλόβαθμα στελέχη. Στις κάλπες, ωστόσο, τελικώς, για άλλη μια φορά ο Edi Rama αποδείχθηκε αθάνατος, διατηρώντας, μάλιστα, και την κοινοβουλευτική του πλειοψηφία άθικτη. Ο Rama με αυτόν τον τρόπο έγινε ο μακροβιότερος και πιο επιτυχημένος εκλογικά Πρωθυπουργός της δημοκρατικής Αλβανίας, νικώντας κυριολεκτικά κάθε εκλογική αναμέτρηση τα τελευταία 10 χρόνια.

Αν και ο Edi Rama, Πρωθυπουργός της Αλβανίας εδώ και 9 χρόνια, δεν έχαιρε της απόλυτης εμπιστοσύνης του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. αρχικά, σήμερα αποτελεί έναν από τους πιο αξιόπιστους συμμάχους τους στα Βαλκάνια. Πηγή εικόνας: Euractiv.

Στους κόλπους του Δημοκρατικού Κόμματος, όπου ο Berisha εξακολουθούσε να διαθέτει επιρροή, άρχισε μια σημαντική διαμάχη μετά από αυτήν την εκλογική ήττα, η οποία διήρκεσε 9 μήνες και είχε ως αποτέλεσμα ο Berisha να αναλάβει απρόσμενα για άλλη μια φορά την αρχηγία του Δημοκρατικού Κόμματος. Ο Αλβανός πολιτικός όμως κηρύχθηκε πρόσφατα persona non-grata από το Ηνωμένο Βασίλειο, ενώ ήδη από πέρσι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν εφαρμόσει κυρώσεις σε εκείνον, μέλη της οικογένειας του και στενούς του συνεργάτες, λόγω εμπλοκής του σε σειρά σκανδάλων και εγκληματικών υποθέσεων. Αυτό είναι κάτι τουλάχιστον ανησυχητικό για την πορεία ένταξης της Αλβανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η οποία όπως και στη περίπτωση της Βόρειας Μακεδονίας, έχει σημειώσει μεγάλη πρόοδο στο τελευταίο διάστημα, η οποία χαιρετίστηκε από όλη τη δημοκρατική Ευρώπη. Σε έναν κόσμο, λοιπόν, όπου επικρατεί έντονη πολιτική και οικονομική αστάθεια, εξαιτίας αναθεωρητικών δυνάμεων, όπως η Κίνα, η Ρωσία και η Τουρκία, και κυβερνήσεις σε χώρες, όπως η Βρετανία και η Ιταλία, καταρρέουν με διαφορά ημερών, ας ελπίσουμε ότι, για πρώτη ίσως φορά στη μακραίωνη πορεία μας, θα επικρατήσει η λογική και η σύνεση στην ευαίσθητη ιστορικά και γεωστρατηγικά περιοχή των Βαλκανίων…


ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
  • Albania: Thousands join opposition protest over price hikes, ABC News, διαθέσιμο εδώ
  • ‘Non-grata’ Sali Berisha to run for leader of Albanian opposition, Euractiv, διαθέσιμο εδώ
  • Albania’s Opposition Faces Huge Challenge as Berisha Bids to Reunite the Democratic Party, Balkan Insight, διαθέσιμο εδώ
  • How Albania became a pyramid scheme, UnHerd, διαθέσιμο εδώ
  • The Pyramid Crisis in Albania Examined, Culturetrip, διαθέσιμο εδώ

 

TA ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Νίκος Διονυσάτος
Νίκος Διονυσάτος
Γεννήθηκε στη Ρόδο το 2003 και είναι φοιτητής στο τμήμα Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου. Είναι απόφοιτος του Μουσικού Σχολείου Ρόδου, έχει λάβει μέρος σε διάφορες εθελοντικές δράσεις, σε προσομοιώσεις διεθνών οργανισμών, στη Βουλή των Εφήβων και έχει συμμετάσχει σαν ομιλητής στο TEDxYouth@Rhodes. Το 2020 έβγαλε το πρώτο του προσωπικό βιβλίο, μια νουβέλα με τίτλο «Ο Ιστός», ενώ το 2022 έβγαλε και το δεύτερο βιβλίο του, ένα μυθιστόρημα με τίτλο «Χαμένες ημέρες μιας μαύρης ηπείρου». Μιλάει Αγγλικά και Γερμανικά, αλλά, επίσης, μαθαίνει Νορβηγικά και Ισπανικά. Τα κεντρικά ενδιαφέροντά του είναι η ιστορία, η λογοτεχνία, ο κινηματογράφος και η πολιτική.