Του Δημήτρη Πέτικα,
Όλοι ανέκαθεν επεδίωκαν την εύρεση του παραδείσου, είτε ως κατάσταση, είτε ως προορισμό, είτε ακόμη και ως μεταμόρφωση των ίδιων τους των εαυτών. Στην προκειμένη περίπτωση, θα αναλυθεί η ζωή ενός ανθρώπου, ο οποίος προσπάθησε, και εν τέλει βρήκε, όπως θα δούμε και παρακάτω, τον δικό του «παράδεισο», μέσα στον παγετώνα και στα χιόνια. Αυτός ο άνθρωπος, ήταν ο Roald Engelbregt Gravning Amundsen, ένας εξερευνητής που γεννήθηκε στις 16 Ιουλίου 1872 στη Νορβηγία και έζησε μέχρι τις 18 Ιουνίου 1928. Ως προς τον βίο του, ήταν γέννημα θρέμμα ανθρώπων της θάλασσας, προερχόμενος από οικογένεια καπετάνιων και πλοιοκτητών, κάτι που εμφανώς διαδραμάτισε κομβικό ρόλο στην επαγγελματική και γενικότερη στροφή του ίδιου. Ωστόσο, οι επιρροές δεν ήταν αποκλειστικά από το οικογενειακό του περιβάλλον, αλλά και μέσα από άλλους εξερευνητές της εποχής, όπως τον Fridtjof Nansen, επίσης Νορβηγό εξερευνητή, ο οποίος έφτασε στο υψηλότερο σημείο του Βόρειου Πόλου και αποτέλεσε πρότυπο του Amundsen.
Οι πρώτες αποστολές δεν άργησαν να κάνουν την εμφάνισή τους, με την αρχή να γίνεται μέσω της συμμετοχής του Amundsen στη βελγική αποστολή στην Ανταρκτική του 1897-1899 με το πλοίο «Μπελγκίκα», με μπροστάρη τον Adrien de Gerlache. Σε αυτές τις συμμετοχές ο ρόλος του ήταν συμπληρωματικός, αλλά έδωσε στον Νορβηγό εμπειρίες και τα κατάλληλα εχέγγυα για να ηγηθεί και εκείνος μιας αποστολής, κάτι που συνέβη το 1903, διασχίζοντας την πορεία ανάμεσα στον Ατλαντικό και τον Ειρηνικό Ωκεανό, με το πλοίο “Gjøa”, έχοντας άλλα έξι άτομα στο πλάι του ως συνοδοιπόρους. Αυτό το πέρασμα αποτελούσε για πολλούς εξερευνητές από την ευρωπαϊκή ήπειρο έναν μεγάλο στόχο, με τον πρώτο που να το καταφέρνει να είναι ένας Ιρλανδός εξερευνητής ονόματι Robert McClure, ο οποίος με την ανακάλυψη ενός περάσματος έκανε το έργο του Σκωτσέζου John Ray τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1854, ακόμη πιο εύκολο.
Πλέον, ο Amundsen ήταν έτοιμος να οργανώσει το μεγάλο αυτό ταξίδι που θα σημάδευε τη ζωή του, αλλά και το παγκόσμιο γίγνεσθαι ταυτοχρόνως. Ως προορισμό είχε επιλέξει τον Βόρειο Πόλο, μέχρι να πληροφορηθεί το ότι το ίδιο ακριβώς ταξίδι το είχαν πραγματοποιήσει ο Frederick Cook και ο Robert Peary. Δεν άργησε πολύ η εύρεση του επόμενου μεγάλου προορισμού, ο Νότιος Πόλος, μην αποκαλύπτοντάς τα σχέδιά του πουθενά πέρα από τον αδελφό του και τον πλοίαρχο που είχαν ξεκινήσει μαζί. Έχοντας χτίσει τη βάση του, 96 χιλιόμετρα πιο κοντά στον προορισμό τους από ό,τι οι βάσεις των ανταγωνιστών, δεν άφησε τα λάθη να λείπουν από τον ταξιδιωτικό βίο του, καθώς θεώρησε πως η αύξηση της θερμοκρασίας, τον Σεπτέμβριο του 1911, θα καθιστούσε εφικτό το οποιοδήποτε πέρασμα. Έτσι, έχοντας στο πλάι του μια ομάδα οκτώ ατόμων, προσπάθησε να πάει, αλλά η θερμοκρασία είχε άλλα σχέδια, φτάνοντας μέχρι τους -50°C. Μετά από αυτό, οπισθοχώρησαν, ανεφοδιάστηκαν και προετοίμασαν καλύτερα τις συνθήκες του επόμενου ταξιδιού τους, αποφασισμένοι να πετύχουν τον σκοπό τους. Η νέα ομάδα θα αποτελούνταν από τους Bialand, Hansen, Visting, Hassel, καθώς και τον ίδιο τον Amundsen ως επικεφαλής, βάζοντας πλώρη στις 19 Οκτωβρίου 1911, περίπου έναν μήνα μετά από την πρόωρη επιστροφή τους. Μόλις τρεις μέρες μετά είχαν φτάσει στην «Πολική Αποθήκη των 80°Ν», καταλήγοντας ως τον Νοέμβριο να έχουν οδηγηθεί στα άκρα του Πολικού Οροπεδίου, στήνοντάς εκεί τη βάση τους. Εκεί πέρα, πάντως, συνέβησαν και μερικά πράγματα-παραφωνίες, όπως η δολοφονία πολλών εκ των σκυλιών -μερικά, μάλιστα, αποτέλεσαν και τροφή άλλων σκυλιών-, αλλά η ομάδα έφτασε τελικά στον Νότιο Πόλο στις 19 Δεκεμβρίου 1911, ονομάζοντας τη βάση που δημιουργήθηκε εκεί «Σπίτι του Πόλου», αλλάζοντας και το όνομα του Ανταρκτικού Οροπεδίου σε «Οροπέδιο του Βασιλιά Χάακον Ζ΄».
Ο Roald Amundsen έχασε τη ζωή του στις 28 Ιουνίου 1928 σε αεροπορικό δυστύχημα πάνω από την Αρκτική, κατά τη διάρκεια μιας επιχείρησης διάσωσης του αεροπλάνου «Ιτάλια», που είχε καταπέσει. Η σορός του Amundsen, του υπόλοιπου πληρώματος, καθώς και το ίδιο το αεροπλάνο, το Latham 47, δε βρέθηκαν ποτέ, αν και κάποια σχετικά πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι το σκάφος συνετρίβη κάπου ανοικτά του Bear Island.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- The Adventures of Roald Amundsen (s.d.), από το The Explorer’s Project, διαθέσιμο ΕΔΩ
- Decleir, Hugo (1999), Roald Amundsen’s Belgica Diary: The First Scientific Expedition to the Antarctic, Norwich: Bluntisham Books & The Erskine Press
- Λήμμα “Roald Amundsen” (1999), από την Britannica Encyclopedia, διαθέσιμο ΕΔΩ
