Του Περικλή Ζαχάρη,
Η ζωή και το έργο του Φρίντριχ Νίτσε αποτελούν ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια στην ιστορία της φιλοσοφίας και του πνεύματος. Ο Νίτσε, με την εκθαμβωτική του σκέψη και την ποιητική του ομιλία, προκάλεσε εκ νέου τις συμβατικές αντιλήψεις της εποχής του και συνέβαλε στο να θεμελιωθούν νέες προσεγγίσεις σε θέματα όπως η μεταφυσική, η ηθική και η πολιτική.
Γεννημένος στο Rocken κοντά στη Λειψία της Γερμανίας στις 15 Οκτωβρίου το 1844, ο Νίτσε πήρε το όνομά του, Φρίντριχ, καθώς την ημέρα που γεννήθηκε ήταν τα γενέθλια του Πρώσου Βασιλιά Φρίντριχ Γουίλιαμ Δ΄ . Ο πατέρας του ήταν Λουθηρανός πάστορας ενώ και η μητέρα του καταγόταν από μία βαθιά χριστιανική οικογένεια. Το 1849, ο Νίτσε θα χάσει τον πατέρα του ενώ ένα χρόνο μετά, χάνει και τον αδερφό του. Η μητέρα του μιας και δεν έχει την δυνατότητα να συντηρήσει το σπίτι, παίρνει την οικογένεια της και μετακομίζει στο σπίτι της γιαγιάς του Νίτσε στο Νάουμπουργκ.
Ο Νίτσε επιλέχθηκε για υποτροφία στο Σούλπφορτ το 1858, ένα εκ των καλυτέρων σχολείων κλασικών σπουδών. Η επίδοσή του στα μαθήματα ήταν άριστη ενώ παράλληλα έγραφε ποιήματα και ασχολούταν εντατικά με τη λογοτεχνία. Παρά την ευρέως διαδεδομένη προσδοκία του περιβάλλοντός του ότι θα ακολουθούσε τον δρόμο του πατέρα του ως κληρικός, ο Νίτσε άρχισε να αμφισβητεί αυτήν την πορεία. Σταδιακά, αποκλίνοντας από τον Χριστιανισμό, κατέληξε στο σημείο να απορρίψει οριστικά τη σκέψη να γίνει κληρικός. Παρά την αρχική του χριστιανική εκπαίδευση, ο Νίτσε ανέκαθεν υπονόμευε τις θρησκευτικές πεποιθήσεις από νεαρή ηλικία. Απόρριπτε τις θεμελιώδεις αρχές του χριστιανισμού και της παραδοσιακής ηθικής, δίνοντας έμφαση στην ατομική και πολιτισμική εξέλιξη. Η φιλοσοφική του πορεία εστιάστηκε στην αποδοχή της ζωής ως κύριας αξίας, την εκδήλωση της δημιουργικότητας και της δύναμης, και την αντίληψη του πραγματικού κόσμου για τον οποίο ζούμε, αντί για μεταφυσικές έννοιες. Ένα από τα κύρια έργα που τον επηρέασαν ήταν το έργο του Ντάβιντ Στράους, «Η ζωή του Χριστού». Καθώς προχωρούσε στις φιλολογικές του σπουδές υπό την καθοδήγηση του καθηγητή Ριτσλ, το έργο του Σοπενχάουερ έπαιξε επίσης κρίσιμο ρόλο στη σκέψη του. Η επαφή του με το έργο του Σοπενχάουερ οδήγησε σε μια ουσιαστική μεταστροφή στην προσέγγισή του στη φιλοσοφία.
Ο Νίτσε, πριν καν αποκτήσει το διδακτορικό του, κλήθηκε να καταλάβει τη θέση της κλασικής φιλολογίας στο πανεπιστήμιο της Βασιλείας. Ενώ αρχικά δίδασκε μαθήματα για την αρχαία ελληνική ποίηση, αργότερα επεκτάθηκε σε θέματα που αντικατόπτριζαν τα προσωπικά του ενδιαφέροντα. Κατά τη διάρκεια του Γαλλοπρωσικού πολέμου υπηρέτησε εθελοντικά στην προσπάθεια της Πρωσίας. Αυτές οι εμπειρίες και μελέτες συνδυάστηκαν για τη δημοσίευση του πρώτου του βιβλίου, «Η Γέννηση της Τραγωδίας» το 1872, το οποίο έλαβε θερμή αποδοχή από τον Βάγκνερ και άλλους. Ωστόσο, η σχέση του με τον Βάγκνερ υπονομεύτηκαν με τον καιρό, καθώς ο Νίτσε απομακρυνόταν από την ιδεολογία του.
Η υγεία του Νίτσε επηρεάστηκε σοβαρά από ημικρανίες που οφείλονταν σε βλάβη του αμφιβληστροειδούς στα δύο μάτια του, γεγονός που τον ανάγκασε να παραιτηθεί από το πανεπιστήμιο στις 2 Μαΐου του 1879. Απελευθερωμένος από τις ακαδημαϊκές υποχρεώσεις, ο Νίτσε ταξίδευε συχνά σε πόλεις της Ελβετίας, της Γερμανίας και της Ιταλίας αναζητώντας αναζωογονητικό κλίμα που θα βελτίωνε την υγεία του. Αυτή η περίοδος ήταν παραγωγική για τον Νίτσε παρά τις κρίσεις της ασθένειας και τα διαστήματα βαριάς κατάθλιψης. Από το 1881 άρχισε να δημοσιεύει ολοκληρωμένα βιβλία ή μέρος αυτών, κάθε έτος έως το 1888. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο σημαντικά έργα του, όπως η «Αυγή» (1881), η «Χαρούμενη επιστήμη» (1882), «Τάδε έφη Ζαρατούστρα» (1883-85), «Πέρα από το καλό και το κακό» (1886) και «Η Γενεαλογία της Ηθικής» (1887).
Τα τελευταία χρόνια της ζωής του, ο Νίτσε ολοκλήρωσε και έδωσε στη δημοσιότητα έργα όπως το «Το Λυκόφως των Ειδώλων» (1888), «Αντίχριστος» (1888), «Ίδε ο άνθρωπος» (1888) και «Νίτσε εναντίον Βάγκνερ» (1888). Στις 3 Ιανουαρίου του 1889 υπέστη νευρική κατάρρευση στην πλατεία Κάρλο Αλμπέρτο του Τορίνο και έπειτα μεταφέρθηκε σε ψυχιατρική κλινική. Ο Νίτσε πέθανε στις 25 Αυγούστου 1900 από επιπλοκές που προκλήθηκαν από πνευμονία, μετά από πολλά χρόνια πάλης με τη νευρική ασθένεια.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Tom Stern (2019), Introduction: Nietzsche’s Life and Works, εκδόσεις Cambridge University Press.
- Introduction to Western Philosophy, University of Hawaii, hawaii.edu, Διαθέσιμο εδώ
- Κοντογιώργη Ελένη (2018), Friedrich Nietzsche: Ο Θάνατος του Θεού και το αίσθημα του απείρου, Θεσσαλονίκη: έκδοση του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.
