Της Χρυσάνθης- Ίριδας Ανεμογιάννη,
Βιώνοντας τον κόσμο μέσα από πράξεις, προοδευτικά καταφέρνουμε να αναδιοργανώνουμε τις γνωστικές μας διεργασίες, γεγονός που προκύπτει από τη βιολογική ωρίμανση, αλλά και τις περιβαλλοντικές μας εμπειρίες. Τυχαίνει να βιώνουμε αποκλίσεις, καθώς συνεχώς γνωρίζουμε το περιβάλλον και όσο το ανακαλύπτουμε, ανάλογα προσαρμόζουμε και τις ιδέες μας.
Η πραγματικότητα αποτελεί ένα σύστημα συνεχούς αλλαγής. Τόσο οι άνθρωποι όσο και οι καταστάσεις μπορεί να υποστούν μετασχηματισμούς. Μαθαίνουμε, λοιπόν, ότι μπορούμε να υπάρχουμε ξεχωριστά από το περιβάλλον, παρόλο που αυτό μπορεί να είναι υπεράνω των αισθήσεών μας. Τα αντικείμενα, δηλαδή, συνεχίζουν να υπάρχουν ακόμα και αν εμείς δεν μπορούμε να τα δούμε ή να τα ακούσουμε. Το ίδιο ακριβώς συμβαίνει και με τους ανθρώπους. Κάπως έτσι αποκτούμε την αίσθηση του εαυτού μας.
Η ικανότητά μας αυτή ενισχύεται, καθώς είμαστε σε θέση να κατανοήσουμε, να αναπαραστήσουμε, να θυμηθούμε, να κατανοήσουμε και να απεικονίσουμε αντικείμενα στο μυαλό μας σαν νοερές εικόνες και αναπαραστάσεις, χωρίς αυτά να είναι μπροστά μας. Και κάπως έτσι κατακτάται η ετερότητα. Να μπορεί να υπάρξει, δηλαδή, το εγώ μας, να ενταχθεί στο εμείς και να προσδιοριστεί σε σχέση με το άλλο χωρίς να υπάρχει κάποια σχέση εξάρτησης.
Σε συνθήκες παλινδρόμησης σε προηγούμενα στάδια γνωστικής ανάπτυξης, τυχαίνει οι ενδείξεις να έχουν τη μορφή εγωκεντρικής σκέψης, όταν αδυνατούμε, δηλαδή, να διακρίνουμε τη δική μας οπτική γωνία από ενός άλλου ατόμου. Τείνουμε να εμμένουμε στη δική μας άποψη και κάνουμε τα πάντα, για να την εδραιώσουμε. Αυτό μας φέρνει αντιμέτωπους με καταστάσεις που δεν μπορούμε να διαχειριστούμε. Κρίνουμε λανθασμένα και πράττουμε θεωρώντας πως μας ανήκουν οι άλλοι.
Ειδικοί και επιστήμονες έχουν ασχοληθεί με την ανάδειξη του παραπάνω φαινομένου, για παράδειγμα πραγματοποιώντας το πείραμα των τριών βουνών (Piaget & Inhelder), που μετά την αλλαγή της οπτικής γωνίας, τα άτομα επιμένουν πως αυτό που βλέπουν οι άλλοι, αντιστοιχεί σε αυτά που βλέπουν οι ίδιοι από τη δική τους (διαφορετική) οπτική γωνία. Μόνο που το πείραμα αυτό πραγματοποιήθηκε σε νήπια.
Είναι σημαντικό, λοιπόν, αφού έχουμε κατακτήσει το στάδιο της τυπικής λογικής σκέψης ως ενήλικες, να μην παλινδρομούμε και να μην καθηλωνόμαστε σε προηγούμενα στάδια γνωστικής ανάπτυξης. Με αυτό τον τρόπο οι άλλοι ίσως να μπορούν να ζουν νιώθοντας λίγο πιο ασφαλείς, χωρίς να φοβούνται μήπως κάποιος που πια δεν τους βλέπει ή δεν τους ακούει ή δεν συμφωνεί με τη δική τους οπτική, μπορεί να τους προκαλέσει κακό.
