Της Κωνσταντίνας Στάμου,
Στο διάστημα 499-494 π.Χ. σημειώθηκε εξέγερση των ιωνικών πόλεων, με αφορμή τη μαζική δυσαρέσκεια που είχε δημιουργηθεί στη τυραννία Αρισταγόρα και του σατράπη Αρταφέρνη, οι οποίοι σε συνεργασία επιδίωξαν την κατάληψη της Νάξου. Η συνεργασία όμως αυτή γρήγορα κατέληξε σε αποτυχία κι ο Αρισταγόρας για να αποφύγει τις μαρτυρικές επακόλουθες συνέπειες, ξεκίνησε την επανάσταση των Ιωνικών πόλεων, με τη φλόγα αυτής να «καίει» στη Μίλητο. Η επανάσταση εκδίωξε την τυραννία από τις πλάτες της Ιωνίας και επόμενη στάση για τον πρώην τύραννο της Μιλήτου, Αρισταγόρα, αποτέλεσε η Σπάρτη για επίκληση βοήθειας. Ο βασιλιάς Κλεομένης ήταν θετικά προδιατεθειμένος. Στη συνέχεια όμως, μετά την άρνηση των υπόλοιπων Λακεδαιμονίων, κατέληξε κι ο ίδιος σε αρνητική απάντηση.
Μετά την άρνηση της Σπάρτης, ο Αρισταγόρας βρέθηκε στην Αθήνα, όπου η τύχη φάνηκε να του χαμογελά αυτή τη φορά. Έτσι, οι Αθηναίοι οργανώθηκαν και μαζί με τους Ερετριείς έστειλαν στόλο. Συγκεκριμένα, οι δυνάμεις απαριθμούνταν 20 τριήρεις από πλευράς των Αθηναίων και 5 από πλευράς των Ερετριών. Το σχέδιο της επίθεσης είχε ως πρώτη περιοχή δράσης την πόλη των Σάρδεων, η οποία τυλίχτηκε στις φλόγες, λόγω ενός ατυχήματος σύμφωνα με τον Ηρόδοτο (498 π.Χ.).
Όταν ο Δαρείος έμαθε για τη καταστροφή των Σάρδεων, εξοργίστηκε και ζήτησε εξηγήσεις. Ως αιτία του κακού χαρακτηρίστηκαν οι Αθηναίοι και κατευθείαν τοποθετήθηκαν στο επίκεντρο εκδίκησής του. Ο Δαρείος μόλις πληροφορήθηκε ότι οι Αθηναίοι ήταν υπαίτιοι της καταστροφής της πόλης των Σάρδεων, έριξε ένα βέλος προς τον ουρανό και ζήτησε από το Δία άδεια και πρόωρη συγχώρεση για το κακό που σκόπευε να ανταποδώσει στους Αθηναίους. Μάλιστα, ήταν τόσο εμμονικός με την εκδίκηση που θα έπαιρνε από τους Αθηναίους που διέταξε τους υπηρέτες τους να του υπενθυμίζουν μια φορά την ημέρα «Δέσποτα, μέμνησον τους Αθηναίους». Ωστόσο, οι επαναστατικές δυνάμεις δεν κατάφεραν να καταλάβουν και την ακρόπολη των Σάρδεων, με αποτέλεσμα να αναγκαστούν να υποχωρήσουν προς τα ιωνικά παράλια.
Στη συνέχεια, οι Πέρσες επιτέθηκαν πλησίον της Εφέσου επικρατώντας κατά των αντιπάλων τους. Αυτό το συμβάν αποτέλεσε ισχυρή υπενθύμιση, ώστε οι Αθηναίοι να μην εμπλακούν ξανά στις ιωνικές υποθέσεις. Ωστόσο, μετά την εκστρατεία εναντίον των Σάρδεων επιχειρήθηκε επανάσταση και σε άλλες περιοχές της Μικράς Ασίας, τη Θράκη και την Κύπρο. Το 494 π.Χ. ο περσικός με τον ιωνικό στόλο συγκρούστηκαν έξω από τη νήσο Λάδη, η οποία βρίσκεται δίπλα στη Μίλητο. Ο Περσικός στόλος αποτελούνταν από 600 Φοινικικά πλοία έναντι του Ελληνικού στόλου που αποτελούταν από 353 πλοία. Τη μάχη θα μπορούσαν να έχουν κερδίσει με μεγάλη διαφορά οι ιωνικές πόλεις, όμως η αποχώρηση των πλοίων της Σάμου και της Λέσβου έγειρε την πλάστιγγα υπέρ των Περσών.
Η τύχη της Μιλήτου έμελλε να είναι η ολική καταστροφή της από στεριά και θάλασσα μετά από την κατάληψή της. Η καταστροφή της χαρακτηρίστηκε από βίαιες λεηλασίες, απάνθρωπες ενέργειες και πολλές σφαγές. Όσοι δεν σφαγιάστηκαν μεταφέρθηκαν στην Άμπη, μια πόλη κοντά στην κοίτη του ποταμού Τίγρη. Θύμα αυτής της μάχης ήταν κι ο ναός του Απόλλωνος στα Δίδυμα, που αποτελεί ένα από τα πιο σπουδαία μαντεία της Ελλάδος και του οποίου την καταστροφή είχαν προβλέψει οι ιερείς του, οι Βραγχίδες. Τέλος, η καταστροφή της Μιλήτου, ενέπνευσε και πάρα πολλούς καλλιτέχνες συγχρόνους της, αλλά και μεταγενέστερους. Ένας από αυτούς είναι κι ο ποιητής Φρύνιχος, ο οποίος τη χρησιμοποίησε ως αφορμή για το έργο του με θέμα «Μιλήτου άλωσις» το οποίο έλαβε χώρα σε μορφή θεατρικού έργου, στη Αθήνα. Το έργο αφύπνισε εκείνες της βιαιότητες κι σκληρότητες στους θεατές που επέβαλαν πρόστιμο στον Φρύνιχο για ψυχική οδύνη κι απαγόρευσαν την επαναπροβολή του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Fine, JVA (1983), The Ancient Greeks: A Critical History, Massachusetts: Harvard University Press
- Lazenby, JF (1993), The Defence of Greece 490–479 BC, U.K.: Aris & Phillips Ltd
