Της Αμαλίας Θεοχαρίδου,
Nolan, κράτα σημειώσεις.
Το EPIC: The Musical αποτελεί μια αξιοσημείωτη προσπάθεια μεταφοράς του κλασικού ομηρικού έπους στο σήμερα, στη μορφή δραματοποιημένου musical. Δημιουργός του έργου είναι ο Jorge Rivera-Herrans, ένας Αμερικανός καλλιτέχνης από το Puerto Rico που, χωρίς την υποστήριξη μεγάλων παραγωγών ή στούντιο, κατόρθωσε όχι μόνο να γράψει, αλλά και να σκηνοθετήσει και να πρωταγωνιστήσει στο έργο του.
Ο Jorge Rivera-Herrans, γνωστός και ως Jay Hero, παρότι είχε πάντα πάθος για το μουσικό θέατρο, παραλίγο να ακολουθήσει εντελώς άλλη διαδρομή στη ζωή του. Στην αρχή σπούδασε ιατρική, με την παρότρυνση των γονιών του, δεδομένου ότι το Puerto Rico έχει έλλειψη γιατρών. Στη πορεία όμως συνειδητοποίησε ότι δεν τον εκφράζει και την παράτησε για να ακολουθήσει το πάθος του. Μάζεψε τους πόρους και σκηνοθέτησε ένα θεατρικό musical για ένα νεαρό φοιτητή ιατρικής που έχει πάθος για τη μουσική και συγκρούεται με τον πατέρα του( άραγε σε ποιον να αναφέρεται;). Η τοπική επιτυχία του θεατρικού τον οδήγησε στο επόμενο βήμα, να ηχογραφήσει ένα δίσκο.
Ο Jorge είπε πως ήθελε πάντα να γυρίσει ένα musical που να συνδιάζει την εξερεύνηση χαρακτήρων στο θέατρο με την αδρεναλίνη των βιντεοπαιχνιδιών. Όντας θαυμαστής των βιντεοπαιχνιδιών και των anime ήθελε να βρει ένα τρόπο να εντάξει τα στοιχεία που τον εμπνέουν στο musical. Τελικά επέλεξε την κλασική ιστορία της Οδύσσειας που έχει όλα τα χαρακτηριστικά που χρειαζόταν για να κάνει το επικό που πάντα ήθελε. Η αρχική σύλληψη του έργου βασιζόταν στην ιδέα ότι η Οδύσσεια δεν είναι απλώς μια επική περιπέτεια, αλλά και μια υπαρξιακή αναζήτηση ταυτότητας, ελπίδας και πίστης. Χωρίς να διαθέτει μεγάλο προϋπολογισμό ή τη στήριξη παραδοσιακών θεατρικών παραγωγών, χρησιμοποίησε τα εργαλεία που του πρόσφερε η σύγχρονη τεχνολογία: ηχογράφησε τα πρώτα τραγούδια μόνος του στο σπίτι και δημοσίευσε αποσπάσματα στο TikTok.
Το TikTok αποδείχθηκε ιδανική πλατφόρμα για να προωθήσει το έργο του καθώς οι fans του μουσικού θεάτρου αμέσως αναγνώρισαν το ταλέντο του και έτρεξαν να τον στηρίξουν. Τότε ο Jorge πήρε μια πανέξυπνη απόφαση που σίγουρα βοήθησε να εκτοξευθεί η δημοτικότητα του project όσο αυτό ακόμα γυριζόταν. Αντί να προσλάβει έμπειρους τραγουδιστές για τις φωνές του υπόλοιπου καστ, προτίμησε να ζητήσει από το κοινό να κάνει οντισιόν για τον εκάστοτε ρόλο. Δεν γνωρίζω αν αυτός ήταν ο σκοπός του αλλά αυτό είχε αποτέλεσμα χιλιάδες δημιουργούς από όλο τον κόσμο να κάνουν ουσιαστικά δωρεάν διαφήμιση καθώς ανέβαζαν τις οντισιόν τους διπλά στα κλιπ του Jorge. Παράλληλα το άλλο θετικό είναι ότι ανακάλυψε πολλά κρυμμένα ταλέντα, όπως τον τραγουδιστή του Ερμή που ξεκίνησε δικιά του καριέρα μετά από αυτό.
Το Epic κυκλοφόρησε σε 9 saga, από την Τροία ως την Ιθάκη, με το καθένα να αφηγείται μια διαφορετική στιγμή του ταξιδιού του Οδυσσέα αναζήτησης της πατρίδας του. Ωστόσο, η εστίαση δίνεται στις εσωτερικές του συγκρούσεις, καθώς η ταυτότητα του Οδυσσέα καταρρέει και αναπλάθεται. Θέματα όπως η μοίρα, η ελεύθερη βούληση, η θυσία, το έλεος και η υπαρξιακή αγωνία κυριαρχούν, ενώ υπογραμμίζεται το τίμημα της ηγεσίας και της φιλοδοξίας. Αυτό που κάνει το epic, να ξεχωρίζει μουσικά όμως είναι η χρήση leitmotifs. Leitmotif σημαίνει ότι κάθε βασικός χαρακτήρας διαθέτει το δικό του επαναλαμβανόμενο μουσικό θέμα: ο Οδυσσέας χαρακτηρίζεται από τη κιθάρα, η Αθηνά από μελωδίες πιάνου, και ο Ποσειδώνας από επιβλητικά πνευστά. Όχι μόνο αυτό αλλά και το είδος του οργάνου αλλάζει ανάλογα την κατάσταση του χαρακτήρα. Για παράδειγμα η κιθάρα του Οδυσσέα αλλάζει από κλασσική σε ηλεκτρική όταν βρίσκεται σε κίνδυνο ή παίρνει μια δύσκολη απόφαση. Ακόμα, η αλληλεπίδραση των χαρακτήρων μέσω της μουσικής ενισχύει την αίσθηση του χρωματισμού και του μετασχηματισμού των σχέσεων. Πχ παρότι η Πηνελόπη δεν εμφανίζεται μέχρι το τελευταίο saga, το μελαγχολικό theme της συνοδεύει τον Οδυσσέα από την Τροία, δημιουργώντας επικοινωνία των δύο χωρίς να βρίσκονται μαζί. Επιρροές από rock, hip-hop, pop, ακόμα και κλασική μουσική συνδυάζονται ανεμπόδιστα για να παρουσιάσουν συγκεκριμένους χαρακτήρες ή συναισθηματικές αλλαγές.
Το Epic, σε αντίθεση με πολλές αμερικανικές παραγωγές εμπνευσμένες από αρχαιοελληνικούς μύθους έχει μελετήσει το πρωτότυπο και είναι πιστό σε αυτό. Οποιαδήποτε αλλαγή γίνεται μόνο για λόγους προσαρμογής της ιστορίας στο σήμερα πάντα με σεβασμό, προωθώντας την ίδια ιδέα με άλλο τρόπο. Για παράδειγμα, δίνεται πολύ περισσότερος χρόνος στους παιδικούς φίλους του Οδυσσέα, τον Πολίτη και τον Ευρύλοχο. Αυτό το κάνει όχι μόνο για να έχει κάποιον ο Οδυσσέας να συνομιλήσει στα τραγούδια αλλά και τους χρησιμοποιεί ως σύμβολα των δύο διαφορετικών δρόμων που μπορεί να ακολουθήσει στο ταξίδι του. Ο Πολίτης αντιπροσωπεύει την πιο εύσπλαχνη πλευρά του με την οποία ξεκινάει το ταξίδι ενώ ο Ευρύλοχος την πιο σκληρή με την οποία το ολοκληρώνει. Πράγματι, η μετάβαση από αθωότητα σε σκληρότητα είναι το κύριο character arc του Οδυσσέα σε αυτή τη μεταφορά, με το τραγούδι του Ποσειδώνα “Ruthlessness is mercy upon ourselves” να αποτελεί τις αξίες που αργότερα θα αναγκαστεί να υιοθετήσει. Η αλλαγή αυτή ξεκινάει ήδη από την Τροία όταν οι θεοί τον αναγκάζουν να σκοτώσει ένα μωρό, τον νεογέννητο γιό του Έκτορα. Με την κάθε δοκιμασία των θεών ο Οδυσσέας χάνει και ένα κομμάτι της ανθρωπιάς του, έως ότου καταλήξει το «τέρας» που σφάζει τους μνηστήρες.
Όπως ανέφερα και προηγουμένως μια μεγάλη αλλαγή σε σχέση με άλλες μεταφορές είναι το πώς παρουσιάζει τις εσωτερικές συγκρούσεις του Οδυσσέα και ακόμα περισσότερο την ενοχή του. Η ανάγκη επιστροφής δεν αποτελεί μόνο καθήκον απέναντι στην οικογένεια και το βασίλειό του, αλλά και αγώνα να διατηρήσει την ίδια του την ταυτότητα. Καθώς αναγκάζεται να παίρνει ολοένα και πιο δύσκολες αποφάσεις που οδηγούν ολοένα και περισσότερους συντρόφους του στο θάνατο, οι ενοχές στοιβάζονται και αρχίζουν να τον πνίγουν. Η αγαπημένη μου σκηνή είναι το saga του κάτω κόσμου όπου αναζητώντας τον μάντη Τειρεσία, έρχεται αντιμέτωπος με εκατοντάδες νεκρές ψυχές που αυτός οδήγησε εκεί ενώ οι κραυγές του τον τρελαίνουν. Βγαίνοντας από τον κάτω κόσμο, ο Οδυσσέας έχει πλέον αλλάξει και όπως φαίνεται στα μετέπειτα τραγούδια των Σειρήνων και της Σκύλλας έχει αποδεχτεί ότι ο δρόμος του γυρισμού είναι βαμμένος με αίμα. Η Αθηνά έχει επίσης πολύ μεγαλύτερο ρόλο, όντας πιο συναισθηματική και ανθρώπινη από ότι στα έπη. Άλλες μικρότερες αλλαγές όπως η απόφαση να μείνει πιστός ο Οδυσσέας στην Πηνελόπη (παρά τις προσπάθειες της Κίρκης και της Καλυψούς), κάνουν το έργο πιο προσιτό για ένα σύγχρονο κοινό με άλλα κοινωνικά πρότυπα.
Το EPIC: The Musical τοποθετεί την αρχαία μυθοπλασία σε ένα σύγχρονο πλαίσιο, όπου οι διαχρονικές αξίες της Οδύσσειας –όπως η επιμονή, η μετάνοια και η αναζήτηση του νοήματος– συνδέονται με τις σημερινές κοινωνικές και ψυχολογικές ανάγκες. Είναι ξεκάθαρο ότι το EPIC δεν είναι απλώς μια προσπάθεια πιστής αναπαραγωγής του Ομήρου, αλλά μια καινοτόμα αναμόρφωση που εστιάζει στις εσωτερικές και υπαρξιακές διαστάσεις των χαρακτήρων. Αναδεικνύει την ικανότητα του θεάτρου να αναπλάθει και να εκσυγχρονίζει τις κλασικές ιστορίες, κάνοντάς τις πιο προσβάσιμες και συναισθηματικά εκρηκτικές για ένα σύγχρονο κοινό, φέρνοντας καινούργιες ερμηνείες στις κλασικές παραδόσεις. Στον Jorge έχει ήδη προταθεί να γυριστεί το epic σε animated ταινία/σειρά, broadway και ακόμα και video game ενώ ο ίδιος πρόσφατα είπε ότι σκέφτεται να σκηνοθετήσει κάτι αντίστοιχο και για την Ιλιάδα. Είμαι σίγουρος ότι σε λίγα χρόνια τόσο ο ίδιος όσο και το έργο του θα είναι household names.
Όσο αναμένεις την πολυαναμενόμενη ταινία του Nolan λοιπόν, που φιλοδοξεί να είναι η υπέρτατη διασκευή του έργου (κάτι πολύ δύσκολο με τόσο μέτριο casting), βάλε να ακούσεις ένα πιο ευδιάθετο αλλά εξίσου βαθυστόχαστο musical αφιερωμένο στη καλύτερη ιστορία που γράφτηκε ποτέ. Το EPIC υπάρχει φυσικά στο spotify ενώ πολλοί ανεξάρτητοι δημιουργοί έχουν σχεδιάσει το κάθε τραγούδι με τη μορφή κινουμένων σχεδίων για πιο εύκολη παρακολούθηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- EPIC: The musical, spotify.com, διαθέσιμο εδώ
