Του Κωνσταντίνου Κατσούλα,
Σε συνέχεια του προηγούμενου άρθρου, στο οποίο έγινε εκτενής λόγος για τις φυλές της Βόρειας Ιταλίας, οι επόμενες παράγραφοι θα σας φανερώσουν λεπτομέρειες για τις φυλές οι οποίες κατοικούσαν στην Κεντρική και Νότια Ιταλία την ίδια χρονική περίοδο, κάποιες εκ των οποίων ήταν οι Σαμνίτες, οι λαοί του Πικένου και οι Ούμβροι.
Οι Ούμβροι ζούσαν στα ανατολικά της Ιταλίας, νότια της κοιλάδας του Πάδου, στην περιοχή η οποία ονομάζεται Ουμβρία ακόμα και σήμερα. Μιλούσαν γλώσσα συγγενή της λατινικής και θεωρούνται ένα από τα αρχαιότερα φύλα που κατοίκησε την ιταλική χερσόνησο. Οι Ευγουβινοί δίσκοι του τρίτου αιώνα π.Χ. είναι χαρακτηριστικά δείγματα της γλώσσας των Ούμβρων. Οι δίσκοι αυτοί ήταν θρησκευτικού περιεχομένου, περιείχαν ιστορίες σχετικές με κάποιους ιερείς του Δία (Jupiter) και είχαν γραφτεί στο αλφάβητο των Ούμβρων. Σημαντικότερο ρόλο στην ιστορία της Χερσονήσου έπαιξαν οι απόγονοι των Ούμβρων, οι Σαμνίτες.
Οι Σαμνίτες, οι οποίοι από τους αρχαίους θεωρούνταν απόγονοι των Ούμβρων, ήταν φύλο το οποίο μίλαγε γλώσσα συγγενή της λατινικής. Το φύλο αυτό καταγράφεται να αναπληρώνει το κενό το οποίο άφησαν οι Ετρούσκοι, όταν, περίπου κατά το 400 π.Χ., η συρρίκνωση της δύναμής τους τους οδήγησε να εγκαταλείψουν την Καμπανία. Στη συνέχεια, εκμεταλλεύτηκαν την κάμψη των πόλεων της Μεγάλης Ελλάδας, καταλαμβάνοντας τις βορειότερες εξ αυτών. Μόνο τα τείχη της Νάπολης κατόρθωσαν να τους σταματήσουν εκείνη την εποχή.
Η σχέση των Σαμνιτών με τους Ρωμαίους υπήρξε κομβική για την πορεία του ιταλικού φύλου. Παρότι όσο υπήρχε ισχυρή απειλή από τους Κέλτες στην ιταλική χερσόνησο ήταν σύμμαχοι, όταν η απειλή αυτή απομακρύνθηκε δεν άργησαν να δώσουν μεταξύ τους αιματηρές συγκρούσεις. Παρά το γεγονός πως το 354 π.Χ. είχαν συνάψει συνθήκη ειρήνης στην οποία και οριζόταν ως σύνορο ο Λύρης ποταμός. Ο Α΄ Σαμνιτικός Πόλεμος είχε ως αποτέλεσμα την ήττα των Σαμνιτών από τους Ρωμαίους μετά από διαδοχικές μάχες στις οποίες νίκησαν οι Ρωμαίοι. Ο δεύτερος Σαμνιτικός Πόλεμος ξεκίνησε με επίθεση των Ρωμαίων ενάντια στους Σαμνίτες, καθώς οι Ρωμαίοι είχαν θορυβηθεί από τις νεοπαγείς τότε συμμαχίες των Σαμνιτών. Μετά την ήττα των Ρωμαίων στα Καυδιανά Πεδία οι δυο πλευρές ήρθαν σε ανακωχή. Με το πέρας της ανακωχής οι Ρωμαίοι ανέκτησαν την υπεροχή τους, και έδιωξαν τους Σαμνίτες από την Απουλία. Ο Τρίτος και τελευταίος Σαμνιτικός Πόλεμος, ξέσπασε το 298 και κράτησε 8 χρόνια, με αφορμή την επίθεση των Σαμνιτών στην Λουκανία, οι κάτοικοι της οποίας ζήτησαν την βοήθεια των Ρωμαίων. Οι Σαμνίτες αργότερα, ζητώντας την ανάκτηση της ελευθερίας τους, συμμάχησαν με τον Πύρρο στην εκστρατεία του τελευταίου ενάντια στη Ρώμη, ενώ τον 1ο π.Χ. αιώνα η άρνησή της Ρώμης να τους χορηγήσει ιδιότητα Ρωμαίου πολίτη οδήγησε στον Κοινωνικό Πόλεμο.
Οι πληθυσμοί του Πικένου, περιοχής στην Κεντροανατολική Ιταλία, παρουσίαζαν ιδιαιτερότητες σε σύγκριση με την υπόλοιπη Ιταλία. Δεδομένα που προέκυψαν από αρχαιολογική αναζήτηση αποδεικνύουν την ύπαρξη φύλων με πολύ διαφορετικές καταβολές. Μια από αυτές ήταν οι Λιβούρνοι, οι οποίοι κατάγονταν από την Ιλλυρία. Οι εικασίες των ιστορικών είναι πως η φυλή αυτή ήλθε από την Ιλλυρία διασχίζοντας την Αδριατική θάλασσα, ενώ οι Λιβούρνοι με την άφιξή τους στην Ιταλία δημιούργησαν έναν πολιτισμό μεταξύ του όγδοου και του 5ου π.Χ. αιώνα από τον οποίο διασώζονται αρκετά κατάλοιπα στα ερείπια της περιοχής. Η ύπαρξη ιδιαίτερα πλουσίων ευρημάτων σε τάφους δείχνουν πιθανόν πως οι άνθρωποι αυτοί είχαν ιδιαίτερη πίστη στη μετά θάνατον ζωή. Παράλληλα, οι ομοιότητες με την τέχνη των Ελλήνων δείχνουν έντονη επικοινωνία με τον ελληνικό πολιτισμό, η οποία τεκμηριώνεται από το εκτεταμένο εμπορικό ενδιαφέρον των Ελλήνων και σε αυτή την περιοχή της Αδριατικής. Άλλος λαός της περιοχής αυτής, ήταν οι Ασίλοι, λαός ο οποίος κατοικούσε στην περιοχή πριν την έλευση των Ινδοευρωπαϊκών φύλων.
Η αρχαία ιστορία της Ιταλίας, όπως φάνηκε τόσο από το προηγούμενο άρθρο όσο και από αυτό, είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα, και δεν περιορίζεται μόνο στα περισσότερο γνωστά κεφάλαια της Αρχαίας Ρώμης και της Μεγάλης Ελλάδας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Συλλογικό(1998), The Cambridge Ancient History Volume 4: Persia, Greece and the Western Mediterranean, c.525 to 479 BC, 2nd edition, εκδόσεις Cambridge University Press
- Other Italic peoples, britannica.com, Διαθέσιμο εδώ
