Της Βασιλικής Ησύχου,
Η Γεωργία είναι μια ορεινή χώρα που βρίσκεται σχεδόν εξ ολοκλήρου στον Νότιο Καύκασο, ενώ κάποιες περιοχές της συναντούν τα βόρεια της λεκάνης απορροής στον Βόρειο Καύκασο. Ο γεωργιανός πολιτισμός αναπτύχθηκε σταδιακά με την πάροδο του χρόνου, δεχόμενος επιρροές από τον ιβηρικό και κοχλιακό πολιτισμό. Επίσης, υιοθέτησε διάφορα στοιχεία από την κλασσική Ελλάδα, τη Ρωμαϊκή, τη Βυζαντινή και τη Ρωσική Αυτοκρατορία. Έτσι, συλλέγοντας μερικές νέες γνώσεις και προσθέτοντας την κουλτούρα και τις τεχνικές τους, οι Γεωργιανοί βρέθηκαν σε μια καλλιτεχνική αιχμή, «τη χρυσή εποχή της τέχνης», που πρωταγωνιστικό ρόλο είχαν σ’ αυτή η κλασσική λογοτεχνία, η φιλοσοφία, η λαογραφία, η παραδοσιακή μουσική, το θέατρο και ο χορός.
Ο γεωργιανός χορός είναι ο παραδοσιακός χορός της Γεωργίας. Αυτός αποτελεί ένα σύνολο από στρατιωτικές κινήσεις, αθλητικά παιχνίδια και χορούς που συνηθίζονταν να γιορτάζονται κατά τη διάρκεια των διακοπών του Μεσαίωνα. Έγιναν γνωστοί και διαδόθηκαν απ’ τους ιδρυτές του Εθνικού Μπαλέτου Γεωργίας, IIiko Sukhishvili και τη σύζυγό του, Nino Ramishvili. Ο γεωργιανός χορός σηματοδοτεί τη γιορτή της ζωής και ενώνει τα πλούσια και διαφορετικά στοιχεία της Γεωργίας. Ο κάθε χορός αναπαριστά τις συνθήκες και τις απόψεις της κάθε περιοχής από την οποία έχει προέλθει. Οι ορεινοί, όπως το Khevsuruli, ή το Mtiuluri, διαφέρουν από των πεδινών, παραδείγματος χάριν, το Αχαρούλι και το Νταβλούρι.
Τα κουστούμια, επίσης, διαφέρουν από τόπο σε τόπο και προσπαθούν να μιμηθούν τα ρούχα του παρελθόντος. Οι χοροί καταφέρνουν άψογα να παρουσιάσουν την κομψή κορμοστασιά, τη χάρη και το θάρρος των γυναικών, αλλά και την τιμή και τον σεβασμό των ανδρών. Οι άνδρες χορευτές εκτελούν θεαματικά άλματα και απίστευτες περιστροφές και μπορούν –δικαιωματικά– να υπερηφανεύονται για μια εξαιρετικά πρωτότυπη τεχνική, αφού σε αντίθεση με οποιονδήποτε άλλο χορευτή στον κόσμο, χορεύουν στις μύτες των ποδιών τους, χωρίς τη βοήθεια παπουτσιών «μπλοκ». Έτσι, οι άντρες καταφέρνουν να εντυπωσιάσουν το κοινό με την αντοχή και το ταλέντο τους, ενώ οι γυναίκες να το καθηλώσουν με τη σαγήνη τους, καθώς «γλιστρούν» στη σκηνή σαν κύκνοι.
Παρακάτω παρατίθενται ορισμένα παραδείγματα χαρακτηριστικών παραδοσιακών χορών της Γεωργίας:
Kartuli
Μεταξύ των πολυάριθμων και ποικίλων γεωργιανών λαϊκών χορών, ο πιο δημοφιλής είναι ο γεωργιανός χορός ζευγαριού, άνδρα και γυναίκας, ο οποίος συνήθως συναντάται κυρίως στους γάμους. Σ’ αυτόν, η γυναίκα σκύβει λίγο το κεφάλι μπροστά στην όψη του συζύγου της και με μια ολισθηρή κίνηση μπαίνει στον χορό. Με μια χαριτωμένη και ανάλαφρη κίνηση των χεριών της, γνέφει στον άντρα της να την ακολουθήσει, αλλά πάντα οι κινήσεις της έχουν ως γνώμονα ορισμένους πολιτιστικούς κανόνες: την αυτοσυγκράτηση, την τρυφερότητα, τη ντροπαλότητα και συνάμα την υπερηφάνεια. Έχει ήρεμη μορφή, παρόλες τις απαιτήσεις για τέντωμα και σφίξιμο των άκρων και του κορμού, έτσι καταφέρνει να δείχνει ότι επιπλέει με πλήρη ευλυγισία και ελαστικότητα, σαν να μην περπατάει όπως ένας κοινός θνητός. Το αγόρι ξέρει πόση δύναμη και αποδοτικότητα αυτός ο χορός απαιτεί: μεγάλη καλλιτεχνία, πλαστικότητα, αρχοντιά σε σημείο που να αναδεικνύει την τιμή και το κύρος της χώρας. Αυτός ο χορός είναι ένα χορευτικό ποίημα, ένας διαγωνισμός ομορφιάς, ευελιξίας, διορατικότητας. Όταν ο άντρας αρχίζει να χορεύει, ξεκινάει ακολουθώντας μια νοητή κυκλική τροχιά. Κρατά το κεφάλι του σε υψωμένη στάση που κάνει αισθητή την επιβλητικότητά του και παρά τη γρήγορη και κοφτή κίνηση των ποδιών του, το κεφάλι του διατηρείται ακίνητο.
Στον χορό αυτόν εντάσσονται και θεατρικές πινελιές. Ο πρωταγωνιστής κατεβαίνει από τον κύκλο με την ανυπομονησία του εραστή και αναζητά την καρδιά του ανάμεσα στις γυναίκες. Ο ίδιος στρέφει κιόλας τη ματιά του στο γύρω περιβάλλον, αλλά δεν παρατηρείται ο ενθουσιασμός –επισημαίνοντας την επιλεκτικότητα και καταδικάζοντας τις βεβιασμένες επιλογές– συνεχίζει έπειτα να κάνει τον κύκλο και με νοήματα, «συνωμοτεί» με τους μουσικούς με παρακλητικό ύφος, να τον βοηθήσουν να χορέψει με την εκλεκτή του, να την κάνει να νιώσει τα δάκρυα της καρδιάς του, τα όνειρά του με γλυκές μελωδίες. Έχοντας «συμφωνήσει» με τους μουσικούς, ο γιος συνεχίζει να κάνει τον κύκλο του, πλησιάζει τη γυναίκα που ξεχώρισε στο πλήθος και σκύβει ευγενικά το κεφάλι του καλώντας την να χορέψουν. Αν η γυναίκα ανταποκριθεί σε αυτή την πρόσκληση, τότε αυτόματα σημαίνει πως υπάρχει η έλξη από τη μεριά της. Ο άντρας αφήνει το προβάδισμα στη γυναίκα, για να παρατηρήσει το βηματισμό της, ώστε να μπορεί να τη συνοδεύσει αργότερα με τον κατάλληλο τρόπο.
Όπως ήδη αναφέρθηκε, η γυναίκα παρόλο που ακολουθεί το αυστηρό «χορευτικό πρωτόκολλο», καταφέρνει να κεντρίσει το ενδιαφέρον με τη γοητευτική παρουσία της και την πλαστικότητα των χεριών, ενώ τα πόδια δίνουν την ψευδαίσθηση ότι το έδαφος είναι φτιαγμένο από σύννεφα. Από την άλλη, ο άντρας με αρχοντικό ανάστημα ακολουθεί στη συνέχεια τη γυναίκα, χωρίς όμως να την αγγίξει και χωρίς να υπερβεί μια συγκεκριμένη απόσταση. Αυτή η συμπεριφορά είναι μια ένδειξη σεβασμού και πίστης. Με αυτόν τον τρόπο, δείχνει πως ακόμα και στον έρωτα πρέπει το αρσενικό να είναι σε θέση να συγκρατεί τη σωματική του ορμή και να δίνει προτεραιότητα στον προσωπικό χώρο της γυναίκας. Να σημειωθεί, επίσης, πως όταν βρει το ταίρι του, το βλέμμα του κλειδώνει στα μάτια της καλής του, τονίζοντας τη σημασία της πνευματικής και συναισθηματικής σύνδεσης. Υπήρξαν μόνο λίγοι σπουδαίοι ερμηνευτές του Kartuli, συμπεριλαμβανομένων των Nino Ramishvili, Iliko Sukhishvili, Iamze Dolaberidze και Pridon Sulaberidze.
Khevsuri – Ξιφασκία
Είτε μπορεί να τον συναντήσουμε στη Γεωργία ως ομαδικό ή μαζικό σκηνικό-λαϊκό χορό ή ακόμα και μεταξύ ενός ζεύγους, είτε σε πρόκληση για την καταπολέμηση του αντιπάλου, χρησιμοποιώντας σπαθί, έχοντας κάνει πρώτα εκπαίδευση στην ασπίδα-σπαθί – αλλά και στην τεχνική του σωστού σκυψίματος. Ο χορός της ξιφασκίας Khevsurul ήταν ο καρπός της δημιουργικότητας των Γεωργιανών χορογράφων. Στον χορό δεν δίνεται έμφαση μόνο στη θεαματική πλευρά του, δηλαδή στο ιδιόμορφο περίγραμμα του χορού αλλά και στη χρήση τεχνικά πολύπλοκων τεχνασμάτων, όπως η επιδέξια χρήση της ασπίδας-ξίφους. Ένας κύριος κανόνας είναι η απαγόρευση της χρήσης του σπαθιού στους πεσόντες, δείχνοντας έτσι τον σεβασμό στον αντίπαλο και δίνοντάς του τη δυνατότητα νέας απόπειρας και δίκαιης διαμάχης. Η παράδοση των Khevsuri είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη: η κατάκτηση μιας γυναίκας και του μαντιλιού της. Η ξιφασκία γίνεται κυρίως από άνδρες, ενώ οι γυναίκες ασχολούνται περισσότερο στην αρχή και στο τέλος. Τελειώνει με φυσαρμόνικα και ντραμς στα groove χορευτικά τραγούδια. Χαρακτηρίζεται από μουσικό μέτρο – 2/4 ή 6/8.
Συγκεντρώνοντας τις παραπάνω πληροφορίες, θα μπορούσαμε να συμφωνήσουμε ομόφωνα, πως οι Γεωργιανοί χοροί ξεχωρίζουν ανάμεσα στους κοινούς. Η διαφορετικότητά τους, συνδυαστικά με την ομορφιά της αυστηρότητας και της ειλικρίνειας που εκλύουν, κερδίζουν τον θαυμασμό μας απλόχερα και μας παροτρύνουν να ασχοληθούμε και εμείς με την εκμάθησή τους, παρόλο που για αυτήν την επίτευξη του στόχου χρειάζεται επικέντρωση/αφοσίωση από μικρή ηλικία.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Ucha Dvalishvili and Baia Asieshvili, Κρατικό Λαογραφικό Κέντρο Γεωργίας, Κρατικό Μουσείο Θεάτρου, Μουσικής, Κινηματογράφου και Χορογραφίας της Γεωργίας «Γεωργιανός παραδοσιακός χορός», Batash Studio–Goga Demetrashvili, Tamar Kolotauri, Elene Gabrichidze, Tatia Kvirkvelia, Keti Kobakhidze, Khatuna Verdzade, Τιφλίδα, 2021
- Γεωργιανοί Χοροί, scribd.com, διαθέσιμο εδώ
