Το «χρυσό ακρωτήρι» της Εύβοιας

Της Μαριαλένας Κουντούρη,

Το Cavo d’Oro, ή αλλιώς Καφηρέας, βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο της Εύβοιας και αποτελεί ένα από τα πιο επικίνδυνα περάσματα του Αιγαίου. Κι αυτό, διότι στο σημείο πνέουν ισχυροί άνεμοι, που έχουν προκαλέσει αναρίθμητα ναυάγια στην περιοχή. Το ακρωτήρι εντοπίζεται στην άκρη του βουνού Όχη, στο οποίο, σύμφωνα με την μυθολογία, ενώθηκε ο Δίας με την Ήρα.

Οι απόψεις σχετικά με την προέλευση της ονομασίας Cavo d’ oro διίστανται. Ειδικότερα, κυριαρχούν τρεις εκδοχές. Η πρώτη υποστηρίζεται, κυρίως, από τους ντόπιους, οι οποίοι θεωρούν πως ονομάστηκε έτσι, λόγω του θορύβου και των εξαγριωμένων κυμάτων που επικρατούν. Η δεύτερη λέγεται ότι προέρχεται από την εποχή που βρίσκονταν εκεί οι Ενετοί, οι οποίοι αποκαλούσαν το μέρος Cavo duro, δηλαδή το σκληρό όρος, πάνω στο οποίο πολλά πλοία καταστρέφονταν και βυθίζονταν εξαιτίας των δυσμενών καιρικών συνθηκών. Η τρίτη εκδοχή αναφέρει πως ονομαζόταν Cavo d’ oro, που στα ελληνικά μεταφράζεται ως «το χρυσό ακρωτήρι», διότι με το πέρας των χρόνων, ναυαγούσαν πλοία που ήταν πλούσια σε πολύτιμα αντικείμενα και κατέληγαν στον βυθό της θάλασσας.

Η ευρύτερη περιοχή φαίνεται να κατοικήθηκε πρώτα κατά την εποχή του Χαλκού, περίπου την 4^η με 5^η χιλιετία. Το μέρος ξεχώριζε για την ευνοϊκή του τοποθεσία, καθώς όχι μόνο βρισκόταν πάνω στην σύνδεση της Στερεάς Ελλάδας με την Μ. Ασία, αλλά αποτελούσε σημείο-σταθμό και για άλλους λαούς της Μεσογείου. Με λίγα λόγια, η τοποθεσία του συνέβαλε στην άνθηση των εμπορικών σχέσεων και συναλλαγών της περιοχής.

Ο Καφηρέας κατοικούνταν, κυρίως, από ανθρώπους που πάσχιζαν να εκμεταλλευτούν ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα του, τα μεταλλευτικά υλικά που πλούτιζαν το έδαφός του. Συγκεκριμένα, η Αρχάμπολη διέθετε σημαντικό εύρος μεταλλευμάτων, κάτι το οποίο ενίσχυσε το μεταλλευτικό εμπόριο στην περιοχή. Σύμφωνα με ιστορικές πηγές, άκμασε την περίοδο του 8^ου με 1^ου αιώνα π.Χ. Η Αρχάμπολη εγκαταλείφθηκε αρκετά χρόνια αργότερα για μη εξακριβωμένους λόγους. Ωστόσο, τα ευρήματα των αρχαιολόγων και των ερευνητών μάς οδηγούν στο γεγονός ότι πιθανότατα η εγκατάλειψη να οφείλεται σε μία σεισμική δόνηση. Μάλιστα, η μισή πόλη σήμερα είναι βυθισμένη στην θάλασσα κρύβοντας σημαντικούς θησαυρούς, που μας βοηθούν να κατανοήσουμε λίγο την δραστηριότητα των ανθρώπων εκεί. Έπειτα, σύμφωνα με μαρτυρίες αρχαίων περιηγητών, η πόλη ήταν ένας οργανωμένος οικισμός, καθώς αναφέρεται η ύπαρξη σπηλαίων, λοιμοκαθαρτηρίων και σπιτιών.

Τα ναυάγια που σημειώθηκαν στο μοναδικό αυτό ακρωτήρι ήταν αμέτρητα, με αποτέλεσμα να μην έχει καταγραφεί ο ακριβής αριθμός. Στην μυθολογία, για παράδειγμα, αναφέρεται πως ο ελληνικός στόλος ναυάγησε εκεί, επιστρέφοντας από την Τροία, διότι ο Ναύπλιος θεωρούσε άδικο τον θάνατο του γιού του Παλαμήδη, ο οποίος πέθανε με παρακίνηση του Οδυσσέα. Γι ‘ αυτό ο Ναύπλιος  άναψε φωτιές, με αποτέλεσμα οι Έλληνες να νομίζουν ότι φτάνουν σε λιμάνι, προσκρούοντας σε αυτό και καταστρέφοντας, έτσι, τα πλοία τους. Επιπλέον, κάτι παρεμφερές συνέβη και στην ναυμαχία του Αρτεμισίου, όπου οι Πέρσες κατεδίωκαν τους Έλληνες στο Cavo d’oro και ξαφνικά, ο άνεμος και η καταιγίδα βοήθησαν τους Έλληνες να βυθίσουν τα περσικά πλοία.

Βέβαια, δεν θα μπορούσαμε να αγνοήσουμε και μερικά πιο σύγχρονα ναυάγια, όπως την Ναυμαχία του Καφηρέα και το ναυάγιο του πλοίου «Χρυσή Αυγή». Η Ναυμαχία του Καφηρέα έλαβε χώρα στις 20 Μαΐου 1825, κατά την διάρκεια της τουρκοκρατίας, όταν ο ελληνικός στόλος κατάφερε με την βοήθεια του ευνοϊκού ανέμου να βυθίσει μία φρεγάτα και δύο κορβέτες, απομακρύνοντας τελικά τον τουρκικό στόλο. Γύρω στα 150 χρόνια αργότερα, το 1983 έχουμε την βύθιση του πλοίου Χρυσή Αυγή με 28 νεκρούς, ναυάγιο που αποτελεί το πιο σύγχρονο στην περιοχή αυτή.

Τέλος, παρά τις αντίξοες καιρικές συνθήκες, τα αναρίθμητα ναυάγια και τις άπειρες χαμένες ζωές του παρελθόντος, ο Καφηρέας δεν παύει να χαρίζει στον εκάστοτε επισκέπτη μία μοναδική και αψεγάδιαστη ομορφιά συνδυασμένη με την τεράστια ιστορία του.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ

• Κάβο Ντόρο: Όσα παίρνει ο άνεμος, kathimerini.gr, διαθέσιμο εδώ

• Αρχάμπολη. Ο αρχαίος οικισμός του Κάβο Ντόρο που ερημώθηκε μυστηριωδώς. Ο λαϊκός θρύλος για τα φαντάσματα όσων σφαγιάστηκαν, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ

• Πως βυθίστηκε το πλοίο «Χρυσή Αυγή» στο Κάβο Ντόρο με 9 μποφόρ. Η μάνα που επέμενε να επιβιβαστεί με τα δύο παιδιά και ο φορτηγατζής που βγήκε την τελευταία στιγμή, mixanitouxronou.gr, διαθέσιμο εδώ

• Κάβο Ντόρο – CAVO DORO Νο2 Καφηρέας, youtube.com, διαθέσιμο εδώ