Της Άννας Τσεκάνι,
Η Μαρία Μοντεσσόρι ήταν Ιταλίδα παιδαγωγός, φιλόλογος, αλλά και γιατρός, η οποία έχει μείνει στην ιστορία μέσα από το παιδαγωγικό της έργο, αλλά και τη φιλοσοφία γύρω από την εκπαίδευσή της, που φέρει το όνομα μοντεσσοριανό παιδαγωγικό σύστημα.
Η Μαρία Μοντεσσόρι (Maria Tecla Artemisia Montessori) γεννήθηκε στις 31 Αυγούστου 1870 στην Αγκόνα της Ιταλίας. Ο πατέρας της ονομαζόταν Αλεσσάντρο Μοντεσσόρι και ήταν υπάλληλος του Υπουργείου Οικονομικών, ενώ η μητέρα της ήταν η Ρενίλντε Στοπάνι.
Σε ακαδημαϊκό επίπεδο, σπούδασε Ιατρική στο Πανεπιστήμιου της Ρώμης, γεγονός αρκετά ασυνήθιστο και πρωτοποριακό για την εποχή, αφού λίγα πανεπιστήμια δέχονταν γυναίκες σπουδάστριες. Δεν άργησε να διαπρέψει όμως και να έχει εξαιρετική επίδοση στο πανεπιστήμιο, παρά το γεγονός, ότι ερχόταν συχνά αντιμέτωπη με τον χλευασμό και την περιφρόνηση των συμφοιτητών της λόγω του φύλου της. Αποφοίτησε σε ηλικία 26 χρόνων από το πανεπιστήμιο και έγινε η πρώτη γυναικά ιατρός στη χώρα της.
Άσκησε το επάγγελμα του ιατρού μέσα από μια ψυχιατρική κλινική του πανεπιστημίου της Ρώμης, όπου βοηθούσε παιδιά με διανοητική αναπηρία. Από το 1899 μέχρι το 1901, διετέλεσε διευθύντρια της κρατικής ορθοφρενικής σχολής της Ρώμης, ενώ, από το 1900 έως το 1907, δίδαξε παιδαγωγική στο Πανεπιστήμιο της Ρώμης. Κατά τη διάρκεια αυτής της μεγάλης και λαμπρής καριέρας, συνέχιζε να σπουδάζει φιλοσοφία, ψυχολογία και παιδαγωγική.
Μέσα από τη συναναστροφή της με τα παιδιά, κατάλαβε ότι για μία αποτελεσματική θεραπεία απέναντι σε αυτά η ιατρική θα πρέπει να συνδυαστεί με τον κλάδο της παιδαγωγικής. Το 1907, δημιουργήθηκε το πρώτο παιδικό σπίτι, το Casa dei Bambini, σε μία κακόφημη και φτωχική περιοχή της Ρώμης, ένας παιδικός σταθμός για παιδία ηλικίας 3-6 ετών, με τα οποία η Μοντεσσόρι φρόντισε να ασχοληθεί δημιουργικά και να τα εκπαιδεύσει.
Πίστευε στις τεράστιες δυνατότητες που έχουν τα παιδιά σε αυτή την ηλικία και χρησιμοποίησε σε αυτά εποπτικά υλικά, που είχαν βάση την αισθητήρια εμπειρία και την ενεργό συμμετοχή τους στο μάθημα. Τα αποτελέσματα του πρώτου αυτού σχολείου έκαναν γνώστη τη μέθοδο της Μοντεσσόρι παγκοσμίως μέχρι και σήμερα.
Βασικοί άξονες του μοντεσσοριανού παιδαγωγικού συστήματος είναι η ατομική πρωτοβουλία του παιδιού και η αυτό-εκπαίδευση. Έτσι, δίνεται έμφαση στο ίδιο το παιδί και όχι στον δάσκαλο, ο οποίος, ναι, μεν παρέχει την «διδακτική συσκευή», αλλά το παιδί είναι αυτό που τη διαχειρίζεται.
Το ελεύθερο πνεύμα της και οι ρηξικέλευθες ιδέες της δεν είχαν την ίδια απήχηση σε όλους. Το 1934, εξορίστηκε από τον Μουσολίνι και τον Φράνκο στην Ισπανία, καθώς είχε καταστήσει σαφές ότι απεχθάνεται τον φασισμό και την οποιαδήποτε πολιτική κάστα τον προασπίζει.
Ύστερα από αυτό πέρασε τα επόμενα χρόνια στην Ινδία, όπου και ήρθε σε επαφή με τον Γκάντι και κατάφερε να εξελίξει ακόμα περισσότερο και τις παιδαγωγικές της μεθόδους, αλλά και τις ιδέες της.
Η Μαρία Μοντεσσόρι πέθανε στις 6 Μαΐου 1952, καταφέρνοντας να αφήσει μια τεράστια κληρονομία για τις επόμενες γενιές. Το μοντεσσοριανό παιδαγωγικό σύστημα χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα, ενώ, παράλληλα, έχουν χτιστεί πολλά σχολεία βασισμένα σε αυτό το συγκεκριμένο πρότυπο. Από τον θάνατό της μέχρι και σήμερα έχει δημιουργηθεί και ο διεθνής οργανισμός Association Montessori International προς τιμήν της, που εποπτεύει τα μοντεσσοριανά σχολεία.
