Της Παναγιώτας Κλεφτόγιαννη,
Η Ελλάδα, εξαιτίας της μακραίωνης ναυτικής της παράδοσης και της στρατηγικής της θέσης στο σταυροδρόμι Ανατολής και Δύσης, διαθέτει εκατοντάδες λιμάνια που εξυπηρετούν τόσο την επιβατική, όσο και την εμπορική ναυτιλία. Η ανάγκη για ισχυρές, αποτελεσματικές και διαφανείς πολιτικές ασφάλειας στα λιμάνια της χώρας υπήρξε διαχρονική. Ωστόσο, η αυξανόμενη επιβατική και εμπορευματική κίνηση των τελευταίων ετών, σε συνδυασμό με τις νέες διεθνείς προκλήσεις, κατέστησαν επιτακτική την υιοθέτηση ενός πιο στοχευμένου και δυναμικού σχεδίου. Σε αυτό το πλαίσιο, το 2025, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, υπό τον νέο Υπουργό Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βασίλη Κικίλια, παρουσίασε ένα ενισχυμένο σχέδιο ασφάλειας για τα ελληνικά λιμάνια. Το σχέδιο φιλοδοξεί να αποτελέσει πρότυπο για τη μελλοντική πολιτική λιμενικής ασφάλειας στην Ευρώπη.
Αρχικά, το πλάνο για την επίτευξη της ασφάλειας στην ακτοπλοΐα βασίζεται σε πέντε κεντρικούς πυλώνες: την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού, την τεχνολογική αναβάθμιση, τη συστηματική εφαρμογή ελέγχων, την πρόληψη και διαφάνεια, καθώς και την ενίσχυση της ευρωπαϊκής και διεθνούς συνεργασίας. Ας αναλύσουμε, όμως, τους πυλώνες έναν προς έναν. Ο πρώτος πυλώνας είναι η ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και της επιτήρησης. Το Λιμενικό Σώμα ενισχύθηκε με 300 επιπλέον στελέχη, τα οποία τοποθετήθηκαν σε κομβικά λιμάνια, όπως ο Πειραιάς, η Ραφήνα, τα λιμάνια των Κυκλάδων, καθώς και σε μικρότερα νησιά του Νότιου και Ανατολικού Αιγαίου. Η ενίσχυση αυτή επιτρέπει όχι μόνο την ταχύτερη ανταπόκριση σε περιστατικά, αλλά και την πρόληψη ατυχημάτων και παρατυπιών μέσω συστηματικότερης επιτήρησης.
Δεύτερος πυλώνας είναι ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός. Το σχέδιο περιλαμβάνει σύγχρονα τεχνολογικά εργαλεία, όπως κάμερες υψηλής ανάλυσης, αισθητήρες φόρτου, ηλεκτρονικά συστήματα καταγραφής επιβατών και ψηφιακά πρωτόκολλα συντήρησης πλοίων και υποδομών. Παράλληλα, δημιουργήθηκε ένα ενιαίο πληροφοριακό σύστημα που συνδέει όλα τα λιμάνια με το Υπουργείο και τις αρμόδιες λιμενικές αρχές, επιτρέποντας σε πραγματικό χρόνο την παρακολούθηση των λιμενικών δραστηριοτήτων και τη λήψη αποφάσεων.
Ο τρίτος πυλώνας αφορά τους ελέγχους και τη διαφάνεια. Το Υπουργείο έχει ξεκινήσει μια εντατική εκστρατεία ελέγχων για την τήρηση των κανόνων ασφάλειας από όλα τα επιβατηγά και εμπορικά πλοία. Μέσα σε λίγους μήνες, πραγματοποιήθηκαν πάνω από 700 αιφνιδιαστικοί έλεγχοι, επικεντρωμένοι στην κατάσταση των μηχανών, των σωστικών μέσων, των καταπελτών και στη συμμόρφωση των πληρωμάτων με τις προβλεπόμενες διαδικασίες. Ο Βασίλης Κικίλιας υπογράμμισε πως η πολιτική του Υπουργείου βασίζεται στη μηδενική ανοχή σε θέματα ασφάλειας και ότι, σε περιπτώσεις παραλείψεων, θα ενεργοποιούνται άμεσα διαδικασίες Ένορκης Διοικητικής Εξέτασης και πιθανές πειθαρχικές ή ποινικές κυρώσεις.
Πέραν όλων των άλλων, ιδιαίτερη έμφαση δίνεται και στα νησιωτικά λιμάνια, τα οποία συχνά αντιμετωπίζουν ελλείψεις σε προσωπικό και τεχνική υποστήριξη. Το σχέδιο περιλαμβάνει την ενίσχυση των λιμενικών φυλακίων σε απομακρυσμένες περιοχές, καθώς και τη χρήση φορητών τεχνικών μονάδων ελέγχου (mobile units) για την επιτόπια αξιολόγηση πλοίων σε μικρά ή απομακρυσμένα λιμάνια. Η παρέμβαση αυτή διασφαλίζει ότι ακόμη και οι πιο απομονωμένες περιοχές της χώρας λαμβάνουν την απαραίτητη υποστήριξη στον τομέα της ασφάλειας.
Όσον αφορά στη χρηματοδότηση του σχεδίου, αυτή βασίζεται σε πόρους από ευρωπαϊκά και εθνικά ταμεία, με κύρια πηγή το Ταμείο Ανάκαμψης και το ΕΣΠΑ 2021–2027. Ήδη έχουν εξασφαλιστεί πάνω από 800 εκατομμύρια ευρώ για έργα αναβάθμισης υποδομών, αγορά εξοπλισμού, εκπαίδευση προσωπικού και ανάπτυξη ψηφιακών εφαρμογών. Ταυτόχρονα, το Υπουργείο ενισχύει τη συνεργασία του με την FRONTEX και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Θαλάσσιας Ασφάλειας (EMSA), με στόχο την ανταλλαγή τεχνογνωσίας και τη δημιουργία κοινών πρωτοκόλλων ασφάλειας.
Παρά τη θετική δυναμική, το σχέδιο αντιμετωπίζει και προκλήσεις. Η ανάγκη για συνεχή εκπαίδευση του προσωπικού στις νέες τεχνολογίες, η καθυστέρηση στην ολοκλήρωση διαγωνισμών και έργων λόγω γραφειοκρατίας, αλλά και η απαιτούμενη συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς, όπως ακτοπλοϊκές και λιμενικές εταιρείες, αποτελούν σημαντικά εμπόδια. Ωστόσο, τα πρώτα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά: τα περιστατικά τεχνικών βλαβών έχουν μειωθεί αισθητά, ενώ έχει αυξηθεί η εμπιστοσύνη του κοινού προς το Λιμενικό Σώμα και τις λιμενικές αρχές.
Συμπερασματικά, το ενισχυμένο σχέδιο του Υπουργείου Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής για την ασφάλεια των λιμανιών αποτελεί ένα ολοκληρωμένο και φιλόδοξο βήμα προς την ενίσχυση της θαλάσσιας ασφάλειας στην Ελλάδα. Με έμφαση στον ψηφιακό εκσυγχρονισμό, την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και τη διαφάνεια, το σχέδιο στοχεύει στη μετατροπή των ελληνικών λιμανιών σε πρότυπα λειτουργικότητας, ασφάλειας και αξιοπιστίας, προς όφελος των επιβατών, των επιχειρήσεων και της εθνικής οικονομίας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΠΗΓΗ
- Βασίλης Κικίλιας: Αυστηρό μήνυμα για την ασφάλεια στην ακτοπλοΐα, in.gr, διαθέσιμο εδώ
