Του Νίκου Ζαβίτσα,
Σε μια εποχή ραγδαίων γεωπολιτικών μεταβολών και αβεβαιότητας, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να απαντήσει σε ένα κρίσιμο ερώτημα: θα περιοριστεί σε ρόλο παρατηρητή ή θα εξελιχθεί σε ισχυρό, ενωμένο δρώντα στη διεθνή σκηνή; Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζει είναι πολυδιάστατες –από τον πόλεμο και τη μετανάστευση, μέχρι την ενεργειακή ασφάλεια και την άνοδο του εθνικισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι πρόσφατες δηλώσεις του Υπουργού Εξωτερικών της Ελλάδας, Γιώργου Γεραπετρίτη, αποκτούν ιδιαίτερη σημασία, καθώς σκιαγραφούν ένα ρεαλιστικό και ταυτόχρονα φιλόδοξο όραμα για την Ευρώπη του αύριο. Τα τελευταία χρόνια, η Ευρωπαϊκή Ένωση καλείται να ανταποκριθεί σε κρίσεις που διαδέχονται η μία την άλλη με αυξανόμενη ένταση. Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία κλόνισε τη σταθερότητα στην ευρωπαϊκή ήπειρο, ενώ η διαρκής αστάθεια στη Μέση Ανατολή και η εντεινόμενη μεταναστευτική πίεση επιβαρύνουν ιδιαίτερα τα κράτη-μέλη της πρώτης γραμμής. Παράλληλα, η ενεργειακή εξάρτηση, η κλιματική αλλαγή και η αβεβαιότητα στις αγορές υπονομεύουν την οικονομική και κοινωνική συνοχή της Ένωσης.
Ο Γιώργος Γεραπετρίτης τόνισε ότι η Ευρώπη δεν μπορεί πλέον να λειτουργεί με τους ρυθμούς και τις συνθήκες του παρελθόντος. «Η Ευρώπη βρίσκεται μεταξύ πρωτοφανών κρίσεων», ανέφερε χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας ότι η παθητική στάση ισοδυναμεί με πολιτική αδυναμία. Ο χρόνος πλέον λειτουργεί πιεστικά: η καθυστέρηση λήψης αποφάσεων ενισχύει τις φυγόκεντρες τάσεις και δημιουργεί πεδίο δράσης σε εξωτερικούς γεωπολιτικούς παίκτες που αμφισβητούν τις ευρωπαϊκές αξίες.
Η πολιτική διεύρυνσης της Ε.Ε. δεν είναι μια νέα έννοια. Ωστόσο, σήμερα προσλαμβάνει νέα σημασία: δεν είναι πλέον μόνο ένα εργαλείο εξωτερικής πολιτικής ή οικονομικής διεύρυνσης, αλλά ένα μέσο ενίσχυσης της γεωπολιτικής σταθερότητας της ίδιας της Ένωσης. Η περιοχή των Δυτικών Βαλκανίων, παρά την πρόοδο που έχει σημειωθεί, παραμένει ευάλωτη σε πολιτικές κρίσεις, ξένη επιρροή και εσωτερικές εντάσεις.
Ο Γεραπετρίτης κατέστησε σαφές ότι η Ελλάδα θεωρεί τη διεύρυνση αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού μέλλοντος. «Μια μεγαλύτερη Ευρώπη είναι μια Ευρώπη ισχυρότερη» ανέφερε, υποδηλώνοντας ότι η γεωγραφική διεύρυνση ενισχύει την ευρωπαϊκή παρουσία στα Βαλκάνια, τη Μαύρη Θάλασσα και τη Μεσόγειο, διαμορφώνοντας έναν ενιαίο χώρο σταθερότητας και συνεργασίας. Η Ελλάδα, λόγω γεωγραφικής εγγύτητας και ιστορικών δεσμών, αναλαμβάνει ρόλο καταλύτη στη διαδικασία ένταξης των γειτονικών κρατών. Υποστηρίζει την πλήρη ένταξή τους, με την προϋπόθεση της πλήρους συμμόρφωσης με το κοινοτικό κεκτημένο, των μεταρρυθμίσεων σε κράτος δικαίου και των θεσμικών εγγυήσεων. Η πολιτική αυτή δεν είναι μόνο έκφραση αλληλεγγύης, αλλά και προληπτική διπλωματία για την αποτροπή αποσταθεροποιητικών φαινομένων.
Η διεύρυνση, ωστόσο, δεν μπορεί να υλοποιηθεί με επιτυχία χωρίς ταυτόχρονη ενίσχυση της εσωτερικής λειτουργίας της Ένωσης. Ο κίνδυνος να μετατραπεί η Ε.Ε. σε ένα «άθροισμα συμφερόντων» είναι υπαρκτός, αν δεν υπάρξει βαθύτερη πολιτική ενοποίηση και συντονισμός πολιτικών. Η πρόκληση είναι διττή: η Ένωση πρέπει να γίνει ταυτόχρονα πιο ευέλικτη και πιο ενιαία.
Η κοινή εξωτερική πολιτική και πολιτική άμυνας είναι απαραίτητα εργαλεία για την ενίσχυση της ευρωπαϊκής φωνής στη διεθνή σκηνή. Οι κρίσεις απέδειξαν ότι οι εθνικές στρατηγικές συχνά συγκρούονται με τις ανάγκες συλλογικής δράσης. Η έλλειψη συντονισμένης απάντησης σε καίρια ζητήματα, όπως η διαχείριση των προσφυγικών ροών ή οι κυρώσεις κατά αυταρχικών καθεστώτων, αποδυναμώνει την αξιοπιστία της ΕΕ.
Ο Γεραπετρίτης υπογράμμισε την ανάγκη στρατηγικής αυτονομίας της Ευρώπης. Αυτό σημαίνει ικανότητα να λαμβάνει αποφάσεις, να υπερασπίζεται τα σύνορά της και να διασφαλίζει την ενεργειακή και τεχνολογική της ανεξαρτησία. Παράλληλα, ανέδειξε την ανάγκη για θεσμικές μεταρρυθμίσεις που θα επιτρέψουν πιο γρήγορες και αποτελεσματικές διαδικασίες λήψης αποφάσεων.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε στρατηγικό σημείο – γεωγραφικά, ιστορικά και πολιτικά. Το όραμά της για την Ευρώπη εστιάζει σε μια Ένωση πιο δίκαιη, πιο ανθεκτική και πιο ενωμένη. Μέσα από τη συμμετοχή της σε πολυμερείς πρωτοβουλίες, όπως η «Διαδικασία του Βερολίνου», και μέσα από τη διαρκή της διπλωματική κινητικότητα, η χώρα μας λειτουργεί ως γέφυρα επικοινωνίας και πυλώνας περιφερειακής σταθερότητας.
Η ελληνική εξωτερική πολιτική δεν περιορίζεται σε διεκδικήσεις, αλλά συμβάλλεi ενεργά στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού μέλλοντος. Από τη στήριξη της Ουκρανίας, μέχρι τη συνεισφορά στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια, η Ελλάδα αποδεικνύει ότι τα μικρότερα κράτη-μέλη μπορούν να έχουν ρόλο διαμορφωτή, και όχι απλώς αποδέκτη αποφάσεων.
Το μέλλον της Ευρώπης εξαρτάται πλέον από τη βούληση των κρατών-μελών να προχωρήσουν πέρα από τις επιμέρους εθνικές προτεραιότητες και να επενδύσουν σε ένα κοινό μέλλον. Η διεύρυνση και η εμβάθυνση δεν είναι αντικρουόμενοι στόχοι, αλλά αλληλένδετες στρατηγικές που, αν εφαρμοστούν σωστά, μπορούν να καταστήσουν την Ε.Ε. πραγματικό παγκόσμιο παίκτη.
Οι δηλώσεις του Γιώργου Γεραπετρίτη λειτουργούν ως υπενθύμιση ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν έχει την πολυτέλεια της αναμονής. Ο κόσμος αλλάζει γρήγορα και οι δημοκρατίες οφείλουν να προσαρμοστούν. Σε αυτόν τον νέο παγκόσμιο χάρτη, η Ευρώπη μπορεί –και πρέπει– να παραμείνει σημείο αναφοράς για τη δημοκρατία, τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη βιώσιμη ανάπτυξη. Η Ευρώπη χρειάζεται όραμα, ενότητα και πολιτικό θάρρος. Το μέλλον της δεν θα καθοριστεί από την οικονομική της ισχύ, αλλά από την ικανότητά της να σταθεί ενωμένη και να δώσει απαντήσεις στις προκλήσεις του αιώνα μας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Γεραπετρίτης: Η Ευρώπη βρίσκεται μεταξύ πρωτοφανών κρίσεων – Πρέπει να αρθρώσει μια ενιαία φωνή, huffingtonpost.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γ. Γεραπετρίτης: Η Ευρώπη βρίσκεται μεταξύ πρωτοφανών κρίσεων – Πρέπει να μεγαλώσει, να γίνει πιο ισχυρή (βίντεο), emakedonia.gr, διαθέσιμο εδώ
- Γεραπετρίτης από Λουξεμβούργο: Η Ευρώπη να αρθρώσει μία ενιαία φωνή, που θα στηρίζεται στις αξίες της, skai.gr, διαθέσιμο εδώ
