Του Νίκου Πέτροβα,
Καμπότζη, 1967. Το έτος αυτό άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος μεταξύ της κυβέρνησης της Καμπότζης υπό την ηγεσία του πρίγκιπα Νοροντόμ Σιχανούκ (και μετέπειτα του στρατηγού Λον Νολ) και του αντάρτικου, κομμουνιστικού κινήματος με την ονομασία «Ερυθροί Χμερ», που κατείχαν την υποστήριξη του βόρειου Βιετνάμ και της Κίνας. Ηγέτης των Ερυθρών Χμερ ήταν ο Πολ Ποτ (το πραγματικό του όνομα ήταν Σαλόθ Σαρ), ο οποίος προσέβλεπε στην απόκτηση της εξουσίας και εν γένει του πολιτικού ελέγχου της χώρας. Επιπλέον, επιδίωκε την εφαρμογή του κομμουνιστικού ιδεώδους μέσα από την οποία θα δημιουργούταν μία αγροτική ουτοπία, εξαφανίζοντας, ωστόσο, τους κατοίκους των πόλεων, τους διανοούμενους και τις ομάδες μειονότητας.
Οι Ερυθροί Χμερ επιδίωκαν να εκμεταλλευτούν τη δυσαρέσκεια των κατοίκων της Καμπότζης και τον πόλεμο στο Βιετνάμ, με σκοπό να αυξήσουν τις δυνάμεις τους. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου πήραν μέρος διάφορες εξωτερικές δυνάμεις, όπως αυτή των Η.Π.Α., οι οποίες προχώρησαν σε βομβαρδισμούς εναντίον των Ερυθρών Χμερ και των Βιετκόνγκ, όπως και στο βόρειο Βιετνάμ, το οποίο βοηθούσε τους Ερυθρούς Χμερ σε θέματα ανεφοδιασμού. Καθώς τα χρόνια περνούσαν και οι διαμάχες μεταξύ των εμπλεκόμενων μετώπων βρίσκονταν σε εξέλιξη, φθάνουμε στην ημερομηνία–ορόσημο, την 17η Απριλίου 1975. Η συγκεκριμένη ημερομηνία θεωρείται η ημέρα λήξης του εμφυλίου πολέμου και ταυτόχρονα η αρχή του πιο σκοτεινού, ενδεχομένως, κεφαλαίου της χώρας, η αρχή της εξουσίας των Ερυθρών Χμερ.
Ας πάρουμε, όμως, τα γεγονότα από την αρχή, από την 17η Απριλίου του 1975. Την ημέρα αυτή, οι Ερυθροί Χμερ με ηγέτη τον Πολ Ποτ εισέβαλλαν στην πρωτεύουσα της Καμπότζης, στην Πνομ Πεν και την κατέλαβαν θριαμβευτικά. Η κυβέρνηση του στρατηγού Λον Νολ κατέρρευσε μετά τις έντονες πιέσεις των Ερυθρών Χμερ και παρά την υποστήριξη των Η.Π.Α., δεν κατάφερε να σταματήσει τη δράση των Χμερ. Η κατάληψη της πόλης σήμανε, μεταξύ άλλων, το τέλος του πολέμου μεταξύ της κυβέρνησης και των κομμουνιστών ανταρτών, ενός πολέμου που κρατούσε από το 1970.
Οι πολίτες της Καμπότζης υποδέχθηκαν με μεγάλο ενθουσιασμό τους Ερυθρούς Χμερ και ξεχύθηκαν στους δρόμους πανηγυρίζοντας, καθώς πίστευαν πως η επόμενη μέρα στη χώρα θα ήταν τελείως διαφορετική, προς το καλύτερο. Κάτι όμως, που τελικά δεν συνέβη. Δεν πέρασαν παρά μονάχα μερικές ώρες και οι Ερυθροί Χμερ έδειξαν τις τρομακτικές διαθέσεις τους. Οι αντάρτες κομμουνιστές διέταξαν την άμεση εκκένωση της πρωτεύουσας, αναγκάζοντας περίπου δύο εκατομμύρια ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Η συγκεκριμένη απόφαση αφορούσε όλες τις αστικές περιοχές της χώρας, με αποτέλεσμα αυτής της κτηνωδίας ήταν ο θάνατος χιλιάδων ανθρώπων (ηλικιωμένων, παιδιών και ασθενών) που δεν άντεξαν τις κακουχίες.
Η εκκένωση των αστικών κέντρων στόχευε ουσιαστικά στη δημιουργία ενός ουτοπικού σοσιαλιστικού κράτους, απαλλαγμένο από τις επιρροές της δύσης, το οποίο θα λειτουργούσε σε νέες βάσεις. Οι κάτοικοι των πόλεων, αφού απομακρύνθηκαν από τις οικείες τους, μεταφέρθηκαν στις υπαίθρους για καταναγκαστική εργασία. Τα παραπάνω είχαν ως αποτέλεσμα να σταματήσει η λειτουργία των σχολείων, των νοσοκομείων και γενικά των δημόσιων υπηρεσιών, ενώ πλέον δεν λειτουργούσαν ούτε οι τράπεζες και οι ναοί. Όσοι δεν υπάκουαν στις εντολές κατέληγαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου δέχονταν βασανιστήρια. Οι μειονότητες της χώρας θεωρούνταν πλέον ως εχθροί, ενώ οι πολιτικοί αντίπαλοι εκτελούνταν.
Κατά τη διάρκεια της αρχηγίας τους Πολ Ποτ έλαβαν χώρα καταστάσεις τις οποίες δεν μπορεί να διανοηθεί ανθρώπινος νους. Για παράδειγμα, απαγορεύθηκε η χρήση γυαλιών οράσεως (θεωρούταν ως κάποιο δείγμα διανόησης), η λήψη φωτογραφιών, αλλά και το γέλιο! Ο ίδιος ο Ποτ ονόμασε το έτος 1975 ως «Έτος Μηδέν», θεωρώντας πως ξεκινάει μία νέα εποχή για την Καμπότζη. Οι απάνθρωπες δράσεις του αρχηγού των Ερυθρών Χμερ είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο 1,7 έως 2,2 εκατομμυρίων ανθρώπων, κατά τη διάρκεια της τετραετούς διακυβέρνησής του. Ο υποσιτισμός, οι άθλιες συνθήκες διαβίωσης, οι ασθένειες και οι ελλείψεις περίθαλψης, τα βασανιστήρια και οι δολοφονίες ήταν οι κύριες αιτίες που συνέβαλλαν στη δημιουργία εκατομβών νεκρών.
Η 17η Απριλίου σήμαινε για τους Ερυθρούς Χμερ, την ημέρα της απελευθέρωσης από τον αστικό τρόπο ζωής. Για το λαό της Καμπότζης, όμως, ήταν η αρχή ενός γενοκτονικού καθεστώτος και σήμερα τιμάται ως ημέρα μνήμης, για να θυμίζουν ες αεί τα εγκλήματα του Πολ Ποτ και των κομμουνιστών ανταρτών του.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Short Philip, Πολ Ποτ, Ανατομία ενός εφιάλτη, (μτφ. Σπερελάκη Τιτίνα), εκδ. Μοντέρνοι καιροί
- Συλλογικό έργο, Κομμουνισμός, (μτφ. Κασαπίδης Γιώργος), εκδ. Μοντέρνοι καιροί
- Πολ Ποτ: 25 χρόνια μετά το θάνατο του «τέρατος της Καμπότζης», in.gr, διαθέσιμο εδώ
- Pol Pot, Britannica.com, διαθέσιμο εδώ
- Ο Πολ Ποτ και τα εγκλήματά του στην Καμπότζη, protothema.gr, διαθέσιμο εδώ
- Πολ Ποτ: O ηγέτης που εξολόθρευσε το λαό του, απαγόρευσε το γέλιο, κατήργησε τις πόλεις, τη βιομηχανία, το χρήμα, ακόμη και τους γονείς. mixanitoyxronou.gr, διαθέσιμο εδώ
