Της Ναταλίας Ατζέμογλου,
To ουροποιητικό σύστημα απαρτίζεται από τους νεφρούς, τους ουρητήρες, την ουροδόχο κύστη και την ουρήθρα. Τα όργανα του ουροποιητικού συστήματος συμβάλλουν:
- στην παραγωγή των ούρων (νεφροί), μέσω της οποίας ρυθμίζεται η ισορροπία του ύδατος, η αρτηριακή πίεση και η αιμοποίηση,
- στην απομάκρυνση άχρηστων ουσιών από τον οργανισμό (κυρίως ενώσεων αζώτου),
- στη μεταφορά (ουρητήρες) και αποθήκευση των ούρων (ουροδόχος κύστη),
- στην αποβολή των ούρων (ουρήθρα) με την ούρηση.
Αν και η ούρηση είναι μια διαδικασία ρουτίνας για κάθε άνθρωπο που μοιάζει απλή, στην πραγματικότητα είναι ιδιαίτερα σύνθετη και ρυθμίζεται από έναν σημαντικά πολύπλοκο μηχανισμό. Η παραγωγή των ούρων αξίζει να σημειωθεί ότι γίνεται μέσω νεφρώνων, οι οποίοι βρίσκονται στον φλοιό του νεφρού. Τα ούρα αποτελούνται κατά 95% από νερό. Το χρώμα τους είναι υποκίτρινο και η μυρωδιά τους δύναται να επηρεαστεί από την κατανάλωση των τροφών. Το ποσό των παραγόμενων ούρων είναι άμεσα σχετιζόμενο με τα ποσά των ρευστών και τροφίμων που καταναλώνει ένα άτομο και από τις ποσότητες των υγρών που χάνονται μέσω του ιδρώτα και της αναπνοής.
Όταν ο οργανισμός είναι αφυδατωμένος, τα ούρα είναι πυκνά και σκούρα, ενώ όταν υπάρχει καλή ενυδάτωση είναι ανοιχτόχρωμα και πιο αραιά. Κάποιοι τύποι φαρμάκων μπορούν να επηρεάσουν την ποσότητα των αποβαλλόμενων ούρων (π.χ. θειαζιδικά διουρητικά). Στους ενήλικες η μέση παραγωγή ούρων είναι 1 με 2 λίτρα ημερησίως και εξαρτάται από την πρόσληψη των υγρών. Ως πολυουρία ορίζεται η ποσότητα ούρων που ξεπερνά τα 2,5 L/ημέρα, σε αντίθεση με την ολιγουρία, που παράγονται λιγότερα από 400 ml ανά ημέρα, καθώς και την ανουρία, κατά την οποία η παραγωγή μπορεί να ελαττωθεί έως και κάτω από 100 ml ανά ημέρα.
Τα ούρα παράγονται, λοιπόν, στο παρέγχυμα του νεφρού και συγκεντρώνονται, αρχικά, στη νεφρική πύελο. Από εκεί, με σύσπαση της πυέλου, κατευθύνονται στους ουρητήρες και μεταφέρονται στην κύστη. Όταν πίνουμε έναν χυμό, για παράδειγμα, γεμίζει η ουροδόχος κύστη, ωστόσο δεν έχουμε απελευθέρωση ούρων στο περιβάλλον, αν οι κοινωνικές συνθήκες δεν το επιτρέπουν. Αντίθετα, ο εξωστήρας μυς βρίσκεται σε σύσπαση και συγκρατεί τα ούρα. Πώς γίνεται, όμως, αυτό; Επίσης, γιατί αν πιούμε λίγες γουλιές από τον χυμό νιώθουμε απλά μια επιθυμία για ούρηση, ενώ αν πιούμε ολόκληρο τον χυμό υποφέρουμε από ένα έντονο αίσθημα επιθυμίας για ούρηση;
Τα κέντρα του νευρικού συστήματος που ελέγχουν τη διαδικασία της ούρησης στον άνθρωπο περιλαμβάνουν τον πρόσθιο εγκεφαλικό φλοιό, κέντρα του προμήκη μυελού – της γέφυρας, νευρικές απολήξεις στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης (Τ10-12), καθώς και νευρικές απολήξεις στην ιερή μοίρα της σπονδυλικής στήλης (S2-4).
Στην ουροδόχο κύστη υπάρχουν δύο είδη υποδοχέων, υποδοχείς πίεσης και χημειοϋποδοχείς. Οι υποδοχείς πίεσης ενεργοποιούνται από την πλήρωση της κύστης (120-180 ml ούρων περίπου), χωρίς να φτάνουν, όμως, την ουδό (πάνω από τα 300ml) για επιτακτική απελευθέρωση ούρων. Νιώθουμε τότε ότι θέλουμε να αδειάσουμε την κύστη μας, άλλα δεν μας είναι και επιτακτική ανάγκη. Οι νευρικές απολήξεις S2-S4 ερεθίζονται, ερεθίζοντας ακολούθως τις απολήξεις Τ10-Τ12. Οι τελευταίες μέσω αγωνιστών β3 υποδοχέων ερεθίζουν το συμπαθητικό νευρικό σύστημα, το οποίο καταστέλλει τον εξωστήρα μυ και συσπά τον έξω σφιγκτήρα, συγκρατώντας τα ούρα μέσα στην κύστη.
Όσο αυξάνεται, όμως, η πλήρωση της κύστης τόσο αυξάνονται τα ερεθίσματα στους υποδοχείς πίεσης και παύει να ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό σύστημα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τα ερεθίσματα να οδεύουν στον προμήκη μυελό, ύστερα στη γέφυρα και από εκεί στον εγκεφαλικό φλοιό, ο οποίος ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες αποφασίζει για την απελευθέρωση ή όχι των ούρων. Αν οι κοινωνικές συνθήκες το επιτρέπουν, τα ούρα απελευθερώνονται. Σε διαφορετική περίπτωση υποφέρουμε. Αν κρατήσουμε τα ούρα περισσότερο και φθάσουν τα 600 ή 700 ml, τότε η κύστη θα συσπαστεί και θα αδειάσει μόνη της για λόγους ασφαλείας, κάτι που λέγεται αυτόματη ούρηση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Neural control of the lower urinary tract, PubMed. Διαθέσιμο εδώ
- Γνωριμία με το ουροποιητικό σύστημα, imop.gr. Διαθέσιμο εδώ
