Της Ειρήνης – Θεοδώρας Κρίκη,
Ο Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής ήταν ένας Έλληνας μαθηματικός, ένας από τους κορυφαίους της εποχής του. Γεννήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 1873 στο Βερολίνο και ήταν γιος του διπλωμάτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας Στέφανου Καραθεοδωρή. Μεγάλωσε σε ένα ευρωπαϊκό και αριστοκρατικό περιβάλλον, περνώντας τα παιδικά του χρόνια στις Βρυξέλλες, όπου είχε ως μητρική του γλώσσα τα ελληνικά και τα φλαμανδικά.
Από το 1883 ως το 1885 φοίτησε σε σχολεία της Ριβιέρα και του Σαν Ρέμο. Το 1886 γράφτηκε στο γυμνάσιο Ατενέ Ρουαγιάλ στις Βρυξέλλες, από όπου αποφοίτησε το 1891. Στο Βέλγιο τότε γινόταν ένας μαθηματικός διαγωνισμός και ο Καραθεοδωρής κατάφερε να πάρει την πρώτη θέση και τις δύο χρονιές, γεγονός που άφησε τους πάντες άφωνους, καθώς κανένας δεν το είχε καταφέρει ποτέ στο παρελθόν. Τότε κατάλαβε την κλίση του στα μαθηματικά. Από το 1891 ως το 1895 σπούδασε πολιτικός μηχανικός στη Στρατιωτική Σχολή του Βελγίου στις Βρυξέλλες. Όταν αποφοίτησε, αποδέχτηκε την πρόσκληση του θείου του Αλέξανδρου Στέφανου Καραθεοδωρή, Γενικού Διοικητή της Κρήτης και τον επισκέφθηκε στα Χανιά, όπου γνωρίστηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Επρόκειτο για μια γνωριμία που θα κρατούσε πολλά χρόνια, καθώς ο Βενιζέλος εκτιμούσε πολύ τις ικανότητες του Καραθεοδωρή, ο οποίος μελετούσε σε έξι γλώσσες. Το 1900 ο Καραθεοδωρής αποφάσισε να παρατήσει το επάγγελμα του μηχανικού και να σπουδάσει μαθηματικά. Για δύο χρόνια παρακολούθησε μαθήματα μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου.
Στο Βερολίνο είχε την τύχη να παρακολουθήσει μαθήματα από σπουδαίους μαθηματικούς, όπως ο Χέρμαν Σβαρτς, Έρχαρντ Σμιτ κλπ. Το 1902 ο Καραθεοδωρής μεταγράφηκε στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν για να κάνει διδακτορική διατριβή υπό την επίβλεψη του Χέρμαν Μινκόβσκι. Το Γκέτινγκεν εκείνη την εποχή ήταν το μεγαλύτερο κέντρο μαθηματικών και δύο διάσημοι καθηγητές που δίδασκαν εκεί, ο Νταβίντ Χίλμπερτ και ο Φέλιξ Κλάιν, άσκησαν σημαντική επίδραση στην σταδιοδρομία του ως μαθηματικού. Ο Καραθεοδωρής αναγορεύτηκε Διδάκτορας στο Πανεπιστήμιο Γκέτινγκεν το 1904 και μετά ζήτησε να εργαστεί στην Ελλάδα. Ωστόσο, η αρνητική απάντηση των αρμοδίων τον έκανε να γυρίσει στη Γερμανία, όπου τον Μάρτιο του 1905 αναγορεύτηκε Υφηγητής των μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν. Στο Πανεπιστήμιο αυτό δίδαξε μέχρι το 1908.
Η επιστημονική αναγνώριση ήρθε λίγα χρόνια αργότερα. Από το 1909 ως το 1920 δίδαξε μαθηματικά σε διάφορα γερμανικά ακαδημαϊκά ιδρύματα: Αννόβερο, Μπρέσλαου, Γκέτινγκεν και Βερολίνο. Η φήμη του ως μαθηματικού τον έφερε σε επαφή και με άλλους ομολόγους της εποχής του, όπως τους Μαξ Πλανκ, Άλμπερτ Αϊνστάιν, Ντάβιντ Χίλμπερτ κλπ. Το 1911, μετά από πρόσκληση του Ελευθέριου Βενιζέλου, συμμετείχε στην επιτροπή επιλογής καθηγητών για το Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Το 1913 έγινε Καθηγητής της Α΄ έδρας της μαθηματικής επιστήμης του Πανεπιστημίου του Γκέτινγκεν. Αξίζει να σημειωθεί ότι το 1920 ανέλαβε κατά εντολή του Βενιζέλου να οργανώσει το Πανεπιστήμιο της Ιωνίας στη Σμύρνη, των Αθηνών και της Θεσσαλονίκης. Στη Σμύρνη, ο Καραθεοδωρής έμεινε μέχρι την καταστροφή της, τον Αύγουστο του 1922. Το ίδιο έτος, διορίστηκε καθηγητής στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών και το 1923 στο Μετσόβιο. Απογοητευμένος από την κατάσταση στα φτωχά ελληνικά πανεπιστήμια, έφυγε το 1924 στη Γερμανία, όπου έγινε καθηγητής στο Μόναχο, δίπλα σε μεγάλα ονόματα της επιστήμης. Το 1929 ο Ελευθέριος Βενιζέλος ζήτησε ξανά τη βοήθειά του, με σκοπό την αναδιοργάνωση των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης.
O Καραθεοδωρής άρχισε να συγγράφει επιστημονικές μελέτες ήδη από τον καιρό που εργαζόταν ως μηχανικός στην Αίγυπτο. Οι έρευνές του, τις οποίες δημοσίευσε κυρίως στα γερμανικά, συνθέτουν ένα τεράστιο και πολύπλευρο έργο, το οποίο τον κατατάσσει μεταξύ των μεγαλύτερων μαθηματικών. Αρχικά, ασχολήθηκε με τον Λογισμό των Μεταβολών και η διδακτορική διατριβή του φέρει τον τίτλο «Περί των ασυνεχών λύσεων στο Λογισμό των Μεταβολών». Στη συνέχεια, καταπιάστηκε με όλους τους κλάδους των Μαθηματικών: θεωρία συνόλων και διαφορική γεωμετρία, σύμμορφες απεικονίσεις, διαφορικές εξισώσεις κλπ. Με τη συμβολή του στο Λογισμό των Μεταβολών βοήθησε στην ανάπτυξη της Γενικής Θεωρίας της Σχετικότητας, προκαλώντας, μάλιστα, και τον θαυμασμό του ίδιου του Αϊνστάιν, ο οποίος είχε εκδηλώσει δημοσίως τον σεβασμό του και την εκτίμησή του στο πρόσωπό του.
Ωστόσο, δεν ασχολήθηκε μόνο με τα μαθηματικά, αλλά και με άλλους κλάδους. Στον τομέα της φυσικής, σημαντική ήταν η συμβολή του στην μαθηματική θεμελίωση της θερμοδυναμικής, της μηχανικής και της σχετικότητας, ενώ ασχολήθηκε συστηματικά με τις τηλεπικοινωνίες και σήμερα πολλές από τις εφαρμογές του καταγράφονται στην κινητή τηλεφωνία.
Πέθανε στις 2 Φεβρουαρίου 1950 σε ηλικία 77 ετών στο Μόναχο, το οποίο δεν εγκατέλειψε ούτε κατά τη διάρκεια του πολέμου. Ο θάνατός του προκάλεσε θλίψη στην παγκόσμια μαθηματική κοινότητα, καθώς και στον πνευματικό κόσμο της Ελλάδας και της Γερμανίας, αφού και οι δύο τον θεωρούσαν τον καλύτερο εκπρόσωπό τους. Προς τιμήν του, το 1973, η Ελληνική Μαθηματική Εταιρεία διοργάνωσε διεθνές συμπόσιο για τα 100 χρόνια από τη γέννησή του, ενώ το 2000 το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης διοργάνωσε παγκόσμιο συνέδριο Μαθηματικών για τα 50 χρόνια από τον θάνατο αυτού του σπουδαίου επιστήμονα.
Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Κομοτηνή ιδρύθηκε και λειτουργεί το Μουσείο Καραθεοδωρή, όπου εκτίθενται βιβλία, χειρόγραφες επιστολές, από και προς τους Αϊνστάιν, Ρόσενταλ και Κνέσερ, αυθεντικά έγγραφα, φωτογραφίες της οικογένειας Καραθεοδωρής κλπ, ο οποίος μέχρι το τέλος της ζωής του δεν σταμάτησε να ασχολείται με την αγάπη της ζωής του, τα μαθηματικά.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής – Βιογραφία, sansimera.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Κωνσταντίνος Καραθεοδωρής. Ο μαθηματικός που βοήθησε τον Αϊνστάιν, αλλά απέρριψαν οι Έλληνες καθηγητές. Γιατί δεν σταδιοδρόμησε σε ελληνικό πανεπιστήμιο, mixanitouxronou.gr, Διαθέσιμο εδώ
- Λίγα λόγια για τον Κωνσταντίνο Καραθεοδωρής, karatheodori.org, Διαθέσιμο εδώ
