Του Ελευθέριου Χονδρού,
Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο (ECJ), το ανώτατο δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δήλωσε ότι οι μεταρρυθμίσεις της Πολωνίας στη δικαιοσύνη του 2019 παραβιάζουν το Κράτος Δικαίου του μπλοκ, κλιμακώνοντας περαιτέρω μια παρατεταμένη διαμάχη μεταξύ της Πολωνίας και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η απόφαση του ΔΕΚ είναι μια σημαντική εξέλιξη σε μια συνεχιζόμενη σύγκρουση που αποτελεί πηγή έντασης στην Ε.Ε. εδώ και αρκετά χρόνια.
Η Πολωνία εισήγαγε νόμο το 2019 που εμποδίζει τα πολωνικά δικαστήρια να εφαρμόζουν το δίκαιο της Ε.Ε. σε ορισμένους τομείς και να παραπέμπουν νομικά ζητήματα στο ΔΕΚ. Αυτή η μεταρρύθμιση έχει προκαλέσει κριτική και ανησυχία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στα Ηνωμένα Έθνη και σε διάφορες οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, οι οποίες τη θεωρούν πολιτικό εργαλείο για την άσκηση ελέγχου στο δικαστικό σώμα, την αποδυνάμωση του διαχωρισμού των εξουσιών και την υπονόμευση του δικαιώματος πρόσβασης σε ένα ανεξάρτητο και αμερόληπτο δικαστικό σύστημα.
Σε ανακοίνωσή του, το ΔΕΚ ανέφερε: «Η πολωνική μεταρρύθμιση της δικαιοσύνης του Δεκεμβρίου 2019 παραβιάζει το δίκαιο της Ε.Ε.», προσθέτοντας, ότι «η αξία του Κράτους Δικαίου αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ίδιας της ταυτότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης». Αυτή η απόφαση αντιπροσωπεύει μια ξεκάθαρη απόρριψη της μεταρρύθμισης που εισήγαγε το κυβερνών κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) της Πολωνίας. Η επίμαχη μεταρρύθμιση άλλαξε τους κανόνες που διέπουν τις σχέσεις μεταξύ των δικαστηρίων, εμποδίζοντας τους δικαστές να αξιολογήσουν ο ένας τη συμμόρφωση του άλλου με τα νομικά πρότυπα της Ε.Ε. και να αμφισβητήσουν τη σύνθεση ενός δικαστηρίου.
Επιπλέον, το ΔΕΚ επέκρινε τις «ευρείς και ανακριβείς» διατάξεις της μεταρρύθμισης και το ανατριχιαστικό αποτέλεσμα που δημιούργησε στους Πολωνούς δικαστές, οι οποίοι απειλούνταν με αντίποινα για τη διενέργεια αποτελεσματικής αναθεώρησης των δικαστικών αποφάσεων. Η απόφαση επιβεβαιώνει την προηγούμενη θέση του ΔΕΚ σχετικά με τις παράνομες εξουσίες του επιμελητηρίου και αμφισβητεί τις υποχρεώσεις που σχετίζονται με τα προσωπικά δεδομένα. Οι Πολωνοί δικαστές έπρεπε να αποκαλύψουν γραπτώς τη σχέση τους με πολιτικά κόμματα, ενώσεις πολιτών και ΜΚΟ, μια απαίτηση που το ΔΕΚ έκρινε, ότι παραβίαζε το δικαίωμά τους στην ιδιωτική ζωή και μπορούσε να επηρεάσει αδικαιολόγητα τη λήψη των αποφάσεών τους.
Παρά την κριτική, η πολωνική κυβέρνηση παρέμεινε προκλητική, επιμένοντας ότι η μεταρρύθμιση ήταν απαραίτητη για την εκκαθάριση της επιρροής της κομμουνιστικής εποχής, την ενίσχυση του απολιτικού χαρακτήρα του δικαστικού συστήματος και την πάταξη της διαφθοράς. Σε απάντηση στην άρνηση της Πολωνίας να συμμορφωθεί με τα προσωρινά μέτρα της Ε.Ε. για τη τροποποίηση των δικαστικών μεταρρυθμίσεων, τα 27 μέλη της Ε.Ε. παρακράτησε δισεκατομμύρια ευρώ από την κατανομή του προϋπολογισμού της Ε.Ε. από την Πολωνία. Το ΔΕΚ επέβαλε, επίσης, ημερήσιο πρόστιμο 1 εκατομμυρίου ευρώ στην Πολωνία, το οποίο αργότερα μειώθηκε σε 500.000 ευρώ. Η Πολωνία οφείλει τώρα στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα ποσό 534 εκατομμυρίων ευρώ, που συγκεντρώθηκε μεταξύ Οκτωβρίου 2021, όταν θεσπίστηκε για πρώτη φορά το πρόστιμο, και Απριλίου 2023, όταν μειώθηκε.
Αντιδρώντας στην είδηση, ο Ευρωπαίος Επίτροπος Δικαιοσύνης Didier Reynders χαιρέτισε την απόφαση και προέτρεψε τις πολωνικές αρχές να συμμορφωθούν πλήρως. «Σήμερα είναι μια σημαντική μέρα για την αποκατάσταση μιας ανεξάρτητης δικαιοσύνης στην Πολωνία», είπε ο Reynders. «Οποιαδήποτε οπισθοδρόμηση στην οργάνωση της δικαιοσύνης πρέπει να αποτραπεί». Αυτή η απόφαση ορόσημο έρχεται σε μια πολιτικά ευαίσθητη στιγμή για την Πολωνία, με μεγάλα πλήθη να διαδηλώνουν σε όλο το έθνος ενάντια στις πολιτικές της κυβέρνησης και να πλησιάζουν εθνικές εκλογές. Οι επιπτώσεις αυτής της απόφασης στην εσωτερική πολιτική της Πολωνίας, καθώς και στη σχέση της με την ΕΕ, θα παρακολουθούνται στενά τους επόμενους μήνες.
ENΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Poland’s legal overhaul violates the right to have an independent and impartial judiciary, ECJ rules, Euronews, διαθέσιμο εδώ
- Top EU court rules Poland’s justice reforms infringe EU law, Reuters, διαθέσιμο εδώ
