Του Θεόφιλου Νούση,
Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης ήταν απόγονος εύπορης οικογένειας από τη Σαντορίνη. Ο συνονόματος προπάππος του Σπύρος Μαρκεζίνης, ψήφισε το 1844 ως βουλευτής Σύνταγμα της Ελλάδος, ενώ πατέρας του ήταν ο Βασίλειος Θεοδώρου Μαρκεζίνης που είχε διατελέσει βουλευτής κι είχε μια αδελφή την Αμαρυλλίδα, η οποία εργαζόταν στο βασιλικό φιλανθρωπικό ίδρυμα «Φανέλα του Στρατιώτη», μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Σπούδασε Νομικά στην Αθήνα, λαμβάνοντας το πτυχίο του το 1929 με Άριστα και εν συνεχεία συνέχισε τις σπουδές του στις Πολιτικές και Οικονομικές Επιστήμες το 1930, ενώ από το 1931 διορίσθηκε δικηγόρος στην Αθήνα. Το 1936 ήταν ήδη νομικός σύμβουλος του βασιλιά Γεωργίου Β’ και από το 1938 του Χρύσανθου, τότε Αρχιεπισκόπου Αθηνών.
Η αρχή της πολιτικής του καριέρας έγινε όταν, το 1946, παραιτήθηκε από τις θέσεις του ως νομικός σύμβουλος και στις 31 Μαρτίου 1946 συνεργάστηκε με το «Λαϊκό Κόμμα», στο πλαίσιο της «Ηνωμένης Παρατάξεως Εθνικοφρόνων», και εκλέχθηκε βουλευτής Κυκλάδων.
Σε ένα απόρρητο «Σημείωμα επί της Δημοσίας Τάξεως» που απέστειλε στις 7 Ιουλίου 1946 στο βασιλιά Γεώργιο, ο τότε βουλευτής Χρήστος Ζαλοκώστας, τον ενημέρωνε για την απόφαση της κυβερνήσεως του Κωνσταντίνου Τσαλδάρη για την ίδρυση, όπως ήταν η πρόταση του Μαρκεζίνη, ενός νέου «Μακεδονικού Κομιτάτου», το οποίο θα φρόντιζε να σωθεί η Βόρεια Ελλάδα. Σε σύσκεψη υπό τον υπουργό Μαυρομιχάλη, στην οποία συμμετείχαν ο Παναγιώτης Σπηλιωτόπουλος, ο Μαρκεζίνης και ο Χρήστος Ζαλοκώστας, αποφασίστηκε η ίδρυση του Κομιτάτου και η διάθεση 100 εκατομμυρίων δραχμών. Το Κομιτάτο απαρτίστηκε από τους στρατηγούς Παναγιώτη Σπηλιωτόπουλο και Κωνσταντίνο Βεντήρη, τον Μαρκεζίνη, το βουλευτή Καβάλας Ν. Γρηγοριάδη, και τους διευθυντές των εφημερίδων Αχιλλέα Κύρου της «Εστίας», Καλαποθάκη του «Εμπρός» και Κωνσταντίνο Βοβολίνη της εφημερίδος «Ελληνικόν Αίμα».
Στις 10 Φεβρουαρίου 1947, ο Μαρκεζίνης αποσκίρτησε από το «Λαϊκό Κόμμα» και δημιούργησε το «Νέον Κόμμα», όπου τον ακολούθησαν άλλοι 17 συνάδελφοί του, όλοι βουλευτές της «Ηνωμένης Παρατάξεως Εθνικοφρόνων». Αρχικά, στήριξε την κυβέρνηση Θεμιστοκλή Σοφούλη του Κόμματος Φιλελευθέρων, στην οποία έγινε υπουργός Άνευ Χαρτοφυλακίου από τις 20 Ιανουαρίου μέχρι τις 14 Απριλίου 1949. Στις εκλογές της 5ης Μαρτίου 1950 πήρε μέρος για πρώτη φορά με το «Νέον Κόμμα» και περιορίστηκε σε ποσοστό 2,5%, ενώ εξέλεξε ένα βουλευτή, τον Ανδρέα Στράτο, γιο του εκτελεσθέντος, μετά τη δίκη των έξι, πρώην πρωθυπουργού Νικολάου Στράτου, στην Αιτωλοακαρνανία. Υποστήριξε τότε, ότι το κόμμα του έπεσε «θύμα της ψυχολογίας της χαμένης ψήφου, αλλά και της τύχης, η οποία δεν του επέτρεψε να εξασφαλίσει την εκλογική βάση».
Ο Μαρκεζίνης, μετά τις εκλογές της 19ης Νοεμβρίου 1952, έγινε υπουργός Συντονισμού και στη διάρκεια της θητείας του, έκανε τον τελικό διακανονισμό όλων των προπολεμικών χρεών Ελλάδος και την υποτίμηση της δραχμής, καταργώντας τα πληθωριστικά μηδενικά στα νομίσματα.
Παράλληλα, κέρδισε τη μάχη κατά του πληθωρισμού με μέσο πληθωρισμό στην περίοδο από το 1956 έως το 1963 μόλις 1,7%, αφού προχώρησε στην απελευθέρωση των εισαγωγών, καθώς μέχρι τότε οι εισαγωγές πραγματοποιούντο με άδειες για ορισμένη ποσότητα. Όμως, λίγο αργότερα, ήρθε σε ρήξη με τον Αλέξανδρο Παπάγο, με αφορμή την πολιτική του στο Κυπριακό και στις 3 Απριλίου 1954 αποχώρησε από την κυβέρνηση.
Την 3η Φεβρουαρίου 1955 δημιούργησε το «Κόμμα Προοδευτικών» με στόχο «να προσφέρει εις τον μοχθούντα λαό μας, λύσιν εξασφαλίζουσα ομαλήν διαδοχήν, δημοκρατικήν εξέλιξιν και πρόοδον», όπου τον ακολούθησαν πολλοί υπουργοί και βουλευτές, με την δύναμη των οποίων κατέστησε το κόμμα αξιωματική αντιπολίτευση.
Στις εκλογές του 1956 με ποσοστό 2,22% έμεινε εκτός Βουλής, όμως απέκτησε κοινοβουλευτικό εκπρόσωπο τον βουλευτή της ΕΡΕ, Πέτρο Μόντζαλα. Στράφηκε από τότε σφοδρά εναντίον του Κωνσταντίνου Καραμανλή. Μαζί του συμπαρατάχθηκε και ο λογοτέχνης Δημήτριος Ροδόπουλος, γνωστός ως Μίτια Καραγάτσης, του οποίου ο αδελφός Κωνσταντίνος Ροδόπουλος, ήταν στέλεχος της ΕΡΕ και πρόεδρος της Βουλής.
Στις εκλογές του 1958, επιχείρησε συνεργασία με την Ε.Δ.Α., όμως δεν προχώρησε στην υλοποίηση της αποφάσεως του. Συνεργάστηκε τελικά με τον Σάββα Παπαπολίτη της ΕΠΕΚ, τον Αλέξανδρο Μπαλτατζή του ΚΑΕ και τον Στέλιο Αλαμανή του ΔΚΕΛ, και έλαβαν ποσοστό 10,62%, εκλέχθηκε ο ίδιος και με τον Ευάγγελο Σαββόπουλο της ΕΡΕ και τον Διονύσιο Λεονάρδο από την ΕΔΑ, συγκρότησε τριμελή Κοινοβουλευτική Ομάδα. Στις εκλογές του 1961 συνεργάστηκε με τον Γεώργιο Παπανδρέου και την Ένωση Κέντρου και μαζί του εκλέχθηκαν 14 ακόμη βουλευτές, μεταξύ τους και ο Νικόλαος Αλαβάνος, πατέρας του τέως προέδρου του Συνασπισμού Αλέκου Αλαβάνου, ενώ στις εκλογές του 1963, με ποσοστό 3,73% εξέλεξε δύο βουλευτές, τον Ευάγγελο Ανερούση στις Κυκλάδες και τον Χασάν Χατίπογλου στη Ροδόπη, ενώ ο ίδιος δεν εκλέχθηκε. Στις εκλογές του 1964, συνεργάστηκε με την Ε.Ρ.Ε. αφού από την ηγεσία της τελευταίας είχε αποχωρήσει ο Καραμανλής, και εκλέχθηκαν οι Μαρκεζίνης και οι Χασάν Χατίπογλου, Ανερούσης, Στειρόπουλος, Καραθόδωρος, Χρήστος Πιμπλής, Γεώργιος Γραφάκος και Τριαντάφυλλος Μιχαηλίδης. Στις εκλογές της 28ης Μαΐου 1967, είχε ανακοινώσει ότι δεν θα πάρει μέρος, καθώς από την 1η Φεβρουαρίου, στο ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρετανία», είχε πει «Εκλογές δεν θα γίνουν. Φοβούμαι τον άγνωστο συνταγματάρχη».
Πολλά χρόνια αργότερα, ο Σπύρος Μαρκεζίνης απεκάλυψε ότι διαφώνησε, διότι ήθελε να αναλάβει το Υπουργείο Εξωτερικών, προκειμένου να χειρισθεί το Κυπριακό, όμως αν παρέμενε στο κόμμα «Ελληνικός Συναγερμός», θα ήταν ο επόμενος πρωθυπουργός.
Ορκίστηκε πρωθυπουργός στις 8 Οκτωβρίου και η θητεία του είχε αρχίσει καλές προοπτικές, αφού τη «φιλελευθεροποίηση» είχαν δει με θετικό μάτι δυνάμεις της Ανανεωτικής Αριστεράς, όπως η ηγεσία του Κ.Κ.Ε. Εσωτερικού και η Ε.Δ.Α. του Ηλία Ηλιού, αλλά σκιάστηκε από τη εξέγερση του Πολυτεχνείου. Εξέπεσε στις 25 Νοεμβρίου 1973, όταν ο Δημήτριος Ιωαννίδης ανέτρεψε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο και όρισε τον Φαίδωνα Γκιζίκη ως νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον Αδαμάντιο Ανδρουτσόπουλο ως πρωθυπουργό.
Πολιτικά πρόσωπα της συντηρητικής παρατάξεως, όπως ο Γεώργιος Ράλλης, με άρθρα του στην εφημερίδα «Βραδυνή» τάχθηκε υπέρ της συμμετοχής στις εκλογές, εφόσον παρέχονταν επαρκείς εγγυήσεις για το αδιάβλητό τους. Στην κυβέρνηση του συμπεριέλαβε τον Νικόλαο Μομφεράτο και το Λάμπρο Ευταξία, ως συνδέσμους με τον Κωνσταντίνο Καραμανλή. Η πρωθυπουργία του συνέπεσε με το ξέσπασμα του πολέμου του Γιομ Κιπούρ, που αρκετές πηγές θεωρούν ως την πραγματική αιτία της ανατροπής του, καθώς λέγεται ότι αρνήθηκε να διευκολύνει την αμερικανική στρατιωτική βοήθεια προς το αμυνόμενο Ισραήλ.
Το 1979 προχώρησε στην ανασύσταση του κόμματος του και στις εθνικές εκλογές του 1981, έλαβε 1,69% και δεν εξέλεξε βουλευτή, και στις ευρωεκλογές που διεξήχθησαν ταυτόχρονα πήρε 1,95% και ανέδειξε ευρωβουλευτή τον Απόστολο Παπαγεωργίου. Η τελευταία εκλογική του κάθοδος ήταν στις ευρωεκλογές του 1984, όταν συγκέντρωσε 0,17%.
Ο Σπυρίδων Μαρκεζίνης έφυγε πλήρης ημερών από τη ζωή στις 4 Ιανουαρίου 2000 στην Αθήνα, όντας 90 ετών. Τιμήθηκε με πολλά παράσημα, όπως το μεγαλόσταυρο του Φοίνικα, το χρυσό σταυρό Γεωργίου Α΄ κ.ά. Μετά την αποχώρησή του από την πολιτική, στη δεκαετία του ’80 αφοσιώθηκε στη συγγραφή του έργου «Νεώτερη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος». Γιος του είναι ο νομικός και πανεπιστημιακός Βασίλειος Μαρκεζίνης.
Ο Μαρκεζίνης, υπήρξε μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα. Οι πολιτικές του δράσεις χαρακτηρίστηκαν απρόσμενες και εμπεριείχαν μεγάλα ρίσκα, τα οποία δεν δίστασε να πάρει. Το μόνο βέβαιο είναι ότι υπήρξε ένας αξιοσημείωτος πολιτικός, που δραστηριοποιήθηκε σε μια δύσκολη περίοδο της ελληνικής ιστορίας. Γεμάτος φιλοδοξίες και ιδέες, οι δράσεις του επηρέασαν και σημάδεψαν το μέλλον της χώρας.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
- Σ. Μαρκεζίνης «Σύγχρονη Πολιτική Ιστορία της Ελλάδος (1936-1975)», Αθήνα 1994.
- «Αναμνήσεις 1972-1974», Σπυρίδωνος Μαρκεζίνη Α.Ε., Αθήναι 1979.
Πηγές
- «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση Σοφούλη (Ιανουάριος 1949)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016.
- «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση Παπάγου Αλεξάνδρου (1952)». www.ggk.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016.
- «Γενική Γραμματεία της Κυβέρνησης | Κυβέρνηση Μαρκεζίνη Σπυρίδωνος (1973)». www.ggk.gov.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016.
- «Σπύρος Μαρκεζίνης». www.protoporia.gr. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016.
- «Μαρκεζίνης Σπύρος – Βιβλία». www.greekbooks.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουλίου 2016.
Γεννήθηκε το 1994 στη Γερμανία και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Είναι απόφοιτος του τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας. Αυτή τη περίοδο, κάνει μεταπτυχιακό με τίτλο "International Public Administration" στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας. Έχει κάνει πρακτική στην Black Sea Trade and Development Bank και δουλεύει ως ιδιωτικός υπάλληλος. Μιλάει άπταιστα αγγλικά και γερμανικά, ενδιαφέρεται ιδιαίτερα για την πολιτική, τις διεθνείς σχέσεις και την γεωπολιτική και έχει παρακολουθήσει πολλά επιστημονικά συνέδρια, ανάλογων θεματικών.
