Της Ιρέμ Μόλλα Μουσταφά,
Οι αρθρώσεις εκπέμπουν μια ποικιλία θορύβων κριγμού (κρακ & κλικ) που προσομοιάζουν ήχους θραύσης, πιασίματος, τριψίματος και προστριβής. Ο τεχνικός όρος για αυτούς τους θορύβους είναι “crepitus”, από το λατινικό “to rattle”. Άτομα όλων των ηλικιών μπορεί να εμφανίσουν κριγμό, αν και γίνεται πιο συχνό με την τρίτη ηλικία. Τι προκαλεί λοιπόν αυτό τον κριγμό;
Η ανατομία της άρθρωσης είναι αυτή που δίνει την εξήγηση και για την παραγωγή των κρακ. Λαμβάνοντας υπόψιν λοιπόν πως οι αρθρικές επιφάνειες καλύπτονται από χόνδρο, πως εντός της άρθρωσης υπάρχει αρθρικό υγρό για λίπανση και πως πέριξ της άρθρωσης προσφύονται συσταλτά στοιχεία όπως μύες, τένοντες και σύνδεσμοι, προκύπτουν οι παρακάτω πιθανοί λόγοι εμφάνισης του κριγμού:
1.Ενδοαρθρικές αλλαγές πίεσης
Μικρές φυσαλίδες αέρα μπορεί να δημιουργηθούν και κατόπιν να σκάσουν, προκαλώντας τον χαρακτηριστικό ήχο του κρακ. Αυτές οι φυσαλίδες δημιουργούνται απο τις αλλαγές των υδροστατικών πιέσεων εντός του αρθρικού υγρού. Τέτοιο ήχο ακούμε πολλές φορές ακόμα και στις μικρές αρθρώσεις των δακτύλων. Όσο πιο επιφανειακές είναι οι αρθρώσεις τόσο πιο έντονα θα ακούσουμε τον κριγμό.
Αυτή η διαδικασία λαμβάνει χώρα είτε ακούσια κατά τη φυσιολογική κίνηση είτε εκούσια μετά πχ από το χειρισμό ενός θεραπευτή manual therapy.
Η ιατρική κοινότητα βρίσκεται εδώ και αρκετά χρόνια σε συζητήσεις σχετικά με το αν οι φυσαλίδες αέρα μπορεί να είναι εκείνες που προκαλούν με το σπάσιμο τους την παραγωγή ενδοαρθρικού ήχου
2. Κίνηση και τριβή ενός συνδέσμου ή τένοντα γύρω από ένα οστό
Οι σύνδεσμοι και οι τένοντες ως γνωστόν προσφύονται στα οστά. Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί μια αρθρική κίνηση να προκαλεί την τριβή του συνδετικού ιστού της συσταλτής δομής στο οστό που προσφύεται.
Αυτό παρατηρείται όταν το μυϊκό ή συνδεσμικό σύστημα της περιοχής είναι αρκετά ανελαστικό, λόγω τραυματισμού ή λόγω παρόδου της ηλικίας. Το αποτέλεσμα είναι και πάλι ο ήχος του κριγμού.
3. Τριβή μεταξύ οστών
Όσο οι αρθρώσεις εκφυλίζονται λόγω ηλικίας ή παθολογιών (πχ οστεοαρθρίτιδα), τόσο ο προστατευτικός ιστός των αρθρικών επιφανειών φθείρεται. Αυτό σημαίνει πως σε κάποιες περιπτώσεις η απουσία επαρκούς αρθρικού χόνδρου, μπορεί να μεταφράζεται σε τριβή των αρθρικών επιφανειών μεταξύ τους.
Βέβαια σε αυτή την περίπτωση ο αρθρικός κριγμός συνοδεύεται από πόνο και ενόχληση. Μάλιστα σε προχωρημένες καταστάσεις συνυπάρχει και μείωση της κινητικότητας της περιοχής, ως προστατευτικό αντίμετρο του οργανισμού.
Ο αρθρικός κρηγμός μπορεί να οφείλεται σε μια από τις παραπάνω αιτίες ή μπορεί να είναι αποτέλεσμα συνδυασμού αυτών. Φυσικά μπορεί να παρατηρηθεί σε οποιαδήποτε κινητή άρθρωση, ωστόσο οι αρθρώσεις του ώμου, του αυχένα, του γόνατος και των δακτύλων είναι αυτές με τη μεγαλύτερη συχνότητα εμφάνισης.
Επιστημονικά δεδομένα
Ιστορικά, έχει γίνει πολλή συζήτηση σχετικά με το πώς αυτή η φυσαλίδα αέρα προκαλεί τον θόρυβο που ακούγεται. Το 1947 ήταν η πρώτη φορά που οι ανατόμοι προσπάθησαν να το καταλάβουν. Κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι οι φυσαλίδες σχηματίστηκαν μετά από έναν θόρυβο σπασίματος. Αλλά μια μεταγενέστερη μελέτη ισχυρίστηκε ότι ο θόρυβος προέκυψε στην πραγματικότητα από το σκάσιμο της φούσκας.
Η επιστημονική σύγκρουση προκάλεσε πολλές συζητήσεις και δεν επιλύθηκε έως ότου μια μελέτη ιατρικής απεικόνισης σε πραγματικό χρόνο των αρθρικών χώρων το 2015 απέδειξε ότι ο σχηματισμός της φυσαλίδας είναι που δημιουργεί τον θόρυβο. Στη συνέχεια, χρειάζεται λίγος χρόνος για να συσσωρευτούν εκ νέου τα αέρια – γι’ αυτό δεν μπορείτε να σπάσετε αμέσως τα γόνατα ή τις αρθρώσεις σας ξανά.
Εκείνοι με υπερκινητικότητα των αρθρώσεων, την ικανότητα να εκτείνουν τις αρθρώσεις εκτός του φυσιολογικού εύρους κίνησης, συχνά εμφανίζουν κριγμό. Αυτό συμβαίνει επειδή οι αρθρώσεις τους μπορούν εύκολα να τεντωθούν πιο μακριά, επιτρέποντας να σχηματιστεί μια κοιλότητα αέρα. Η υπερκινητικότητα των αρθρώσεων (που διαφέρει από το σύνδρομο υπερκινητικότητας των αρθρώσεων) είναι πολύ συχνή και επηρεάζει το 10-20% των ανθρώπων. Η υπερκινητικότητα είναι κληρονομική, γι’ αυτό το κλικ στις αρθρώσεις μπορεί να εμφανίζεται σε οικογένειες.
Πιθανότατα θα έχετε ακούσει στην παιδική σας ηλικία ότι αν προκαλέσετε με κάποια κίνηση κριγμό στις αρθρώσεις σας, θα προκαλέσετε αρθρίτιδα. Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Ένας ερευνητής ήταν τόσο αφοσιωμένος στο να δει αν ο κριγμός των αρθρώσεων προκαλούσε αρθρίτιδα που προκαλούσε κριγμό στις αρθρώσεις του ενός χεριού του για 60 χρόνια. Η επακόλουθη απεικόνιση έδειξε ότι κανένα από τα χέρια δεν έδειξε σημάδια αρθρικής νόσου.
Ο αρθρικός κρυγμός είναι μια διαδικασία που συνήθως δεν εμπεριέχει πόνο. Αυτό σημαίνει αυτόματα πως δεν είναι και κάτι επιβλαβές ή επικίνδυνο για την υγεία της άρθρωσης. Μάλιστα, σε αρκετούς ανθρώπους είναι μια διαδικασία που δίνει πρόσκαιρη ανακούφιση και μια μικρή αύξηση στο εύρος κίνησης.
Κάποιες φορές, όμως, μπορεί να συνυπάρχει πόνος είτε σε μορφή ενόχλησης είτε ως έντονος διαξιφιστικός πόνος. Εδώ θα πρέπει το άτομο να είναι προσεκτικό σχετικά με την αιτιολογία της παραγωγής αρθρικών ήχων. Η αξιολόγηση από έναν ειδικό θα μας δείξει κατά πόσο ανησυχητικό μπορεί να είναι το κρακ στις αρθρώσεις μας. Επομένως δεν μπορούμε να πούμε πόσο συχνά είναι το «φυσιολογικό» ούτε να ενοχοποιήσουμε τον κριγμό για την εμφάνιση αρθρικών παθολογιών όπως η αρθρίτιδα. Παρόλα αυτά ο κριγμός ίσως να είναι κάποιες φορές ένα σημάδι πως μια μυοσκελετική παθολογία υποκρύπτεται και οφείλουμε να δράσουμε προληπτικά με μια απλή αξιολόγηση από κάποιον ειδικό.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Κρακ στις αρθρώσεις: Τι είναι και που οφείλεται; , Health Action, διαθέσιμο εδώ
- Τι προκαλεί τους ήχους κριγμού των αρθρώσεων; Είναι ανησυχητικό;, Νικόλαος Ροΐδης M.D., διαθέσιμο εδώ
