Της Έλενας Αμπελακιώτη,
Σε αγαπούσα. Ίσως η αγάπη
δεν έσβησε ακόμα στην ψυχή.
Μα, ας μη σ’ αναστατώνει πια
ο έρωτας μου. Δεν θέλω θλίψη
να σου δώσω περιττή.
…
Σε αγαπούσα σιωπηλά,
χωρίς ελπίδα βασανισμένος
από ζήλεια και ντροπή.
Σε αγαπούσα τρυφερά κι αληθινά
τόσο που εύχομαι κι’ ο άλλος
έτσι να σ’ αγαπά.
~ «1829», Αλεξάντερ Πούσκιν
“On irait au café Pouchkine boire un chocolat”.
Τον άνωθεν στίχο τραγουδά ο Gilbert Bécaud στο τραγούδι του “Nathalie”, υμνώντας την αίγλη του πιο διαχρονικού ρωσικού καφέ. Στο Καφέ Πούσκιν, ο επισκέπτης κατανοεί ότι η ψυχή των ποιητών δεν χάνεται ποτέ. Τα ποιήματα του Πούσκιν είναι γνωστά σε πολλούς Ρώσους και τα μυθιστορήματά του είναι από τα πρώτα που θα διαβάσουν οι μαθητές στο σχολείο.
«Ο Πούσκιν αποτελούσε για όλους τους ποιητές ποιητική φλόγα που έπεσε απ’ τα ουράνια και από την οποία σαν κεράκια άναψαν άλλοι αυτοφυείς ποιητές. Γύρω του διαμορφώθηκε ολόκληρος αστερισμός», έχει πει για τον Πούσκιν ο Νικολάι Γκόγκολ. Και ο Μαξίμ Γκόρκι «Για μας τους Ρώσους ο Πούσκιν είναι η αρχή κάθε αρχής».
Δεν είναι, λοιπόν, τυχαίο το γεγονός ότι η Παγκόσμια Ημέρα Ρωσικής Γλώσσας συμπίπτει και τιμά την ημερομηνία γέννησης του Αλεξάντερ Πούσκιν, του πατέρα της ρωσικής λογοτεχνίας. Ποιος, άλλωστε, αγνοεί τον σπουδαίο ποιητή που έγραψε το πρώτο του ποίημα σε ηλικία 8 χρονών, δημοσίευσε το πρώτο του ποίημα σε ηλικία 15 ετών και αναγνωρίστηκε ευρέως από τη λογοτεχνική κοινότητα κατευθείαν μόλις αποφοίτησε από το Λύκειο Tsarskoye Selo;
Ο Αλεξάντερ Πούσκιν γεννήθηκε στις 6 Ιουνίου 1799 και είχε αριστοκρατική καταγωγή. Αυτό που, όμως, πολλοί δεν γνωρίζουν είναι πως ο Πούσκιν είχε, επίσης, αφρικανικές ρίζες, καθώς ο προπάππους του ήταν γιος ενός Αφρικανού πρίγκιπα, ο οποίος υπηρέτησε υπό τον πρώτο αυτοκράτορα της Ρωσίας, Πέτρο τον Μέγα. Αν και ο Πούσκιν δεν είχε πάει ποτέ στην Αφρική, ένα μνημείο είχε στηθεί προς τιμήν του στην πρωτεύουσα της Αιθιοπίας, την Αντίς Αμπέμπα, με την επιγραφή «στον ποιητή μας».
Ο Πούσκιν ήταν ο ιδρυτής του περιοδικού Sovremennik, που μεταφράστηκε στα αγγλικά ως The Contemporary. Το περιοδικό δημοσίευε έργα μυθοπλασίας και μη από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς της εποχής. Ο ίδιος ο Πούσκιν επέκτεινε τη δράση του σε απίστευτα ευρύ λογοτεχνικό πεδίο: έγραψε από κλασικές ιστορίες μέχρι ρομαντικά ποιήματα, διηγήματα, παραμύθια, ακόμη και ποιήματα με πολιτική χροιά.
Το 1831, ο Πούσκιν συνάντησε τον μυθιστοριογράφο Νικολάι Γκόγκολ και με την πάροδο του χρόνου έγιναν φίλοι. Μάλιστα, σε μια συνομιλία ο Πούσκιν είπε στον φίλο του πως πρόσφυγες σε μια πόλη της Μολδαβίας έπαιρναν ονόματα νεκρών για να ξεφύγουν από τον νόμο, με αποτέλεσμα να μην καταγραφούν θάνατοι σε αυτήν την πόλη για έναν χρόνο. Αυτή η ιστορία πυροδότησε την ιδέα για την πλοκή του μυθιστορήματος Νεκρές Ψυχές, ενός από τα πιο διάσημα έργα του Γκόγκολ, που, άλλωστε, αποτελεί και το μοναδικό μυθιστόρημα που συνέγραψε ο Ρώσος συγγραφέας.
Ο Αλεξάντερ Πούσκιν – μολονότι ευγενής – έζησε αντισυμβατικά, κόντρα στο τσαρικό κατεστημένο. Σε πολλά ποιήματά του, ο Τσάρος απεικονίζεται ως ένας σκληρός και άδικος άνθρωπος, ενώ ο ίδιος ο συγγραφέας συμμετείχε στο κίνημα των Δεκεμβριστών και όχι μόνο. Ο Πούσκιν εντάχθηκε στη Φιλική Εταιρεία, εμπνεύστηκε από την Ελληνική Επανάσταση και μάλιστα, όταν ξέσπασε ο πόλεμος κατά των Οθωμανών, κρατούσε ημερολόγιο, καταγράφοντας τα γεγονότα της εθνικής εξέγερσης και εκφράζοντας την φιλελληνική του συνείδηση.
Ο θάνατος του μεγάλου Ρώσου λογοτέχνη έμελλε να είναι τραγικός. Ο Πούσκιν είχε συμμετάσχει κατά τη διάρκεια της ζωής του σε πάνω από είκοσι μονομαχίες. Ωστόσο, ο ποιητής δεν πυροβόλησε ποτέ πρώτος. Αφού πυροβολούσε ο εχθρός, πυροβολούσε πάντα στον αέρα. Το τέλος του δεν άργησε, βέβαια, να επέλθει. Έπειτα από φήμες που ήθελαν τη σύζυγό του να έχει σχέση με τον Γάλλο αξιωματικό Ζορζ Ντ’ Αντέ, θετό γιο του πρεσβευτή της Ολλανδίας, η μονομαχία που ακολούθησε έμελλε να αποβεί μοιραία για τον ποιητή. Δυο μέρες μετά τον τραυματισμό του, ο Αλεξάντερ Πούσκιν έχασε τη ζωή του, σε ηλικία 38 ετών.
Ο Αλεξάντερ Πούσκιν ήταν Ρώσος. Ακριβώς όπως ο Ντοστογιέφσκι, ο Τσαϊκόφσκι, ο Τολστόι και πολλοί άλλοι γνωστοί καλλιτέχνες, που με το έργο τους πλούτισαν την πολιτιστική κληρονομιά όχι μόνο της χώρας τους, αλλά και σε επίπεδο παγκόσμιο. Η Ρωσία έχει πλούσια ιστορία πολιτισμού και τέχνης. Σπουδαία λογοτεχνικά έργα έχουν γραφτεί στη ρωσική γλώσσα και η δυναμική του πνεύματος των Ρώσων καλλιτεχνών τους έχουν χαρίσει μια θέση στην αιωνιότητα. Στις φωνές, λοιπόν, που επιμένουν να κάνουν «μποϊκοτάζ» σε κάθε μορφή ρωσικής έκφρασης, η απάντηση είναι πως η απαγόρευση του Πούσκιν ή του Τσαϊκόφσκι δεν πρόκειται να σταματήσει τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Η τέχνη είναι διαχρονική, δύναται και οφείλει να υπερνικά κάθε πολιτική σκοπιμότητα.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Αλεξάντρ Πούσκιν: Ο μεγαλύτερος ποιητής που ανέδειξε η Ρωσία, sansimera.gr, διαθέσιμο εδώ
- Αγαπημένα λυρικά ποιήματα του Αλεξάντερ Πούσκιν, tsemperlidou.gr, διαθέσιμο εδώ
- 10 Things You Didn’t Know About Pushkin, theculturetrip.com, διαθέσιμο εδώ
- Ρώσοι λογοτέχνες, citycampus.gr, διαθέσιμο εδώ
