Tου Νίκου Λυκομήτρου,
Στις 4 Οκτωβρίου 1934, οι μεταλλωρύχοι της Αστουρίας στην Ισπανία κήρυξαν απεργία, με σκοπό να διατρανώσουν την αντίθεσή τους στην κυβέρνηση της χώρας (όπου τότε ήταν αβασίλευτη δημοκρατία), η οποία πλέον συμπεριλάμβανε και το συντηρητικό, αντιδραστικό κόμμα της Ισπανικής Συνομοσπονδίας των Αυτόνομων Δεξιών. Η Συνομοσπονδία είχε κερδίσει τις εκλογές, είχε αποκλειστεί από τη διακυβέρνηση το 1933, αλλά η απόφαση άλλαξε λόγω πιέσεων το 1934.
Η απεργία των μεταλλωρύχων έγινε σε συντονισμό με την εθνική απεργία της 4ης Οκτωβρίου, η οποία έλαβε σε μια περίοδο, όπου η Ισπανία βρισκόταν σε μια αρκετά ασταθής πολιτική κατάσταση, με την εκκλησία και άλλους συντηρητικούς φορείς να προσπαθούν να υπονομεύσουν τον εκδημοκρατισμό της χώρας. Η χώρα μόλις είχε καταργήσει την βασιλεία το 1930 και είχε συσταθεί ένα αστικό δημοκρατικό καθεστώς, και ο λαός την δεκαετία του 1930 αναζητούσε καλύτερες συνθήκες διαβίωσης, αλλά και να ανατρέψει το ταξικό σύστημα που διείπε την Ισπανία για αιώνες, καθώς οι γαιοκτήμονες και η εκκλησία αρνούνταν να κάνουν οποιαδήποτε παραχώρηση. Το 1933, η Ισπανία είχε εκλογές στις οποίες βγήκε συντηρητική κυβέρνηση, καθώς ηττήθηκε η αριστερή κυβέρνηση που είχε δώσει αρκετά δικαιώματα στους εργάτες και δημιούργησε ελπίδα σε πολλούς Ισπανούς.
Στην Μαδρίτη και σε άλλες μεγάλες πόλεις, ο λαός διαδήλωσε ενάντια στην κυβέρνηση και η κυβέρνηση επέβαλε λογοκρισία. Η Βαρκελώνη επίσης βίωνε προεπαναστατικές συνθήκες, καθώς οι αριστερές πολιτικές οργανώσεις προώθησαν και το ζήτημα της καταλανικής ανεξαρτησίας (και δημιουργήθηκε ένα βραχύβιο Καταλανικό Κράτος), ενώ οι κινητοποιήσεις στην Βαρκελώνη κατεστάλησαν βίαια από το κράτος. Στην Αστούρια, η αρχική κινητοποίηση μετεξελίχθηκε σε εξέγερση υπό την ηγεσία των «Εργατικών και Αγροτικών Αντιφασιστικών Εθνοφρουρών» και της «Ενωσης των Αδελφών Προλετάριων», που υπαγόταν στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας. Τα οπλοποιεία του Οβιέδου και της Τρουβίας κατελήφθησαν από τον λαό, ο οποίος συγκρότησε δικές του δυνάμεις άμυνας, με σκοπό την προστασία τους από τις κρατικές δυνάμεις. Ήταν η καλύτερα εξοπλισμένη εργατική επανάσταση της εποχής στην Ευρώπη. Όμως, ένα θέμα ήταν ότι αστυνομικοί ή στρατιωτικοί με αριστερές πολιτικές απόψεις δεν συμμετείχαν στην επανάσταση.
Στην πρώτη εβδομάδα, κατελήφθησαν αρκετές περιοχές της Αστουρίας. Στις 5 Οκτωβρίου, εκτελέστηκαν αρκετοί επιχειρηματίες και κληρικοί. Στις 6 Οκτωβρίου, το Οβιέδο κατελήφθη με εξαίρεση 2 στρατώνες, και στις αμέσως επόμενες ημέρες οι εργάτες κατέλαβαν και άλλες πόλεις στην Αστούρια, όπου ίδρυσαν επαναστατικές συνελεύσεις, οι οποίες απετέλεσαν το διοικητικό όργανο των επαναστατημένων πόλεων στην Αστούρια. Οι εργάτες κατέλαβαν 24.000 τυφέκια και άλλο στρατιωτικό εξοπλισμό στο Οβιέδο, και με την επιστράτευση όλων των ανδρών 18-40 ετών, 30.000 άνδρες εντάχθηκαν στον επαναστατικό στρατό της Αστούριας.
Οι δυνάμεις του στρατού της Ισπανίας δεν ήταν σε θέση να νικήσουν τους επαναστάτες και η εργατική τάξη της περιοχής είχε ταχθεί στο πλευρό ενός νέου λαϊκού, συνδικαλιστικού μετώπου στο οποίο μετείχαν κομμουνιστές, σοσιαλιστές, ακόμα και αναρχικοί και την πρώτη εβδομάδα της εξέγερσης η ισπανική κυβέρνηση απέτειχε να περιστείλει την εξέγερση. Η κυβέρνηση έστειλε μετά στρατό υπό την ηγεσία του Εδουάρδο Λόπεθ Οτσόα, αν και τον σχεδιασμό της εκστρατείας και της κρατικής καταστολής εκπόνησε ο Φρανθίσκο Φράνκο, ο οποίος το 1936 έριξε την κυβέρνηση με πραξικόπημα και το 1939 με, το τέλος ισπανικού εμφυλίου, ανέλαβε την εξουσία για 36 χρόνια. Η θέση του Φράνκο θα αυξηθεί και πριν το 1936, λόγω της συμμετοχής του στην καταστολή της λαϊκής εξέγερσης του Οκτωβρίου στην Αστούρια, ενάντια στο αστικό κράτος. Το ισπανικό κράτος αποφάσισε να στείλει στρατεύματα από την εθνική χωροφυλακή, Μαροκινούς στρατιώτες και την Ισπανική Λεγεώνα (αντίστοιχο της Λεγεώνας των Ξένων της Γαλλίας), γιατί θεωρούσε ότι ο τακτικός ισπανικός στρατός είναι άπειρος και δεν θα μπορούσε να νικήσει τους επαναστάτες.
Στις 7 Οκτωβρίου, εκπρόσωποι από το Χιχόν και το Αβιλές, που έλεγχαν αναρχικοί, ζήτησαν βοήθεια από την Γενική Ένωση Εργατών, που ήλεγχαν οι σοσιαλιστές, για να καταπολεμήσουν την σχεδιαζόμενη εισβολή από θαλάσσης των ισπανικών στρατιωτικών δυνάμεων. Η Γενική Ένωση Εργατών δεν έδωσε την απαραίτητη βοήθεια, και αυτό συνέβαλε στην ανακατάληψη των παραπάνω πόλεων την επομένη. Ήδη, μετά την πρώτη εβδομάδα οι μάχες έγιναν πιο σκληρές, με τους εργάτες να προσπαθούν να κρατήσουν υπό τον έλεγχο του τις βασικές υποδομές, ενάντια στις κρατικές δυνάμεις, λήγοντας με τις μάχες στο Οβιέδο, που τελείωσαν με την νίκη του στρατού στις 18 Οκτωβρίου, όταν και παραδόθηκαν οι πολιτοφύλακες και οι εργάτες.
Οι απώλειες έφτασαν τα 2.000 άτομα, εκ των οποίων 1.700 ήταν απεργοί και πολιτοφύλακες. Ο στρατός επίσης προέβη σε βιαιοπραγίες εναντίον των εργατών που πάρθηκαν αιχμάλωτοι, σε τέτοια έκταση που το ισπανικό κράτος διέταξε την εκτέλεση 6 στρατιωτικών που ενεπλάκησαν στην βία εναντίον των εργατών. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ισπανίας, όμως, δεν προχώρησε στο στάδιο της ανάληψης της εξουσίας, δεδομένης της έλλειψης επαναστατικής στρατηγικής και επειδή στο πλαίσιο της αυταπάτης του αντιφασιστικού μετώπου αποφάσισε να συνεργαστεί με το σοσιαλδημοκρατικό Σοσιαλιστικό Κόμμα των Εργατών της Ισπανίας.
Χιλιάδες άνθρωποι φυλακίστηκαν για την συμμετοχή τους στην εργατική εξέγερση και πάνω από χίλιοι άνθρωποι δολοφονήθηκαν από τις δυνάμεις του αστικού κράτους. Χιλιάδες ακόμη έμειναν άνεργοι, δείχνοντας την ακραία έκταση της καταστολής σε μια μικρή περιοχή μερικών εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων. Μετά το τέλος της εξέγερσης, η κυβέρνηση ανέστειλε τις πολιτικές ελευθερίες και έκλεισε τις αριστερές εφημερίδες και ΜΜΕ, αν και τον επόμενο χρόνο στην Αστούρια αποκαταστάθηκε η λειτουργία των αριστερών ΜΜΕ και πολιτικών οργανώσεων, ενώ οι περισσότερες θανατικές καταδίκες κατά συμμετεχόντων στην επανάσταση, πλην δύο, ακυρώθηκαν και δόθηκαν μικρότερες ποινές. Ο Φράνκο θεωρούσε ότι η εξέγερση οργανώθηκε από την Σοβιετική Ένωση, και ο δεξιός τύπος αναφέρθηκε στην εξέγερση με ουσιαστικά ίδια ορολογία με τους ναζί περί «εβραιομπολσεβικιστών» πίσω από την εργατική επανάσταση.
Η εξέγερση του 1934, θεωρείται ως πρελούδιο του εμφυλίου του 1936-1939. Τα αριστερά κόμματα, που σχημάτισαν το Λαϊκό Μέτωπο, κέρδισαν τις εκλογές του 1936 και μια από τις δεσμεύσεις του Μετώπου ήταν η απελευθέρωση των κρατουμένων της εξέγερσης του 1934. Στις εκλογές του 1936, κέρδισε η αριστερά και ξεκίνησε την αναδιανομή της γης στους αγρότες, μια κίνηση που προκάλεσε οργή στους γαιοκτήμονες και αποτέλεσε βασική αιτία για την απόπειρα πραξικοπήματος του 1936, η οποία γρήγορα οδήγησε στον ισπανικό εμφύλιο. Ήταν όμως μια σημαντική στιγμή λαϊκής κινητοποίησης, και ένα γνήσιο λαϊκό κίνημα με σκοπό την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- Αστούριες 1934, ergatiki.gr, διαθέσιμο εδώ
- Η εξέγερση των ανθρακωρύχων στις Αστούριες της Ισπανίας (1934), alerta.gr, διαθέσιμο εδώ
- Ο ξεχασμένος «Κόκκινος Οκτώβρης» στις Αστούριες του 1934, tvxs.gr, διαθέσιμο εδώ
