Της Μαργαρίτας Οικονόμου,
Υπάρχει κάτι σχεδόν παράδοξο στη γλυπτική. Ενώ αποτελεί μια τέχνη της ύλης, του όγκου και του βάρους, μπορεί να αγγίξει τις πιο άυλες και λεπτές πλευρές του ανθρώπου —τη μνήμη, την απουσία, την επιθυμία, τον φόβο. Πίσω από κάθε μορφή, κάθε στρώση υλικού, κρύβεται μια αίσθηση που δεν μπορεί να περιγραφεί με λέξεις, παρά μόνο να βιωθεί. Είναι εκείνο το άγγιγμα του βλέμματος, η λεπτή δόνηση που γεννιέται όταν το μάτι συναντά το σώμα της ύλης —και μέσα του— το σώμα του εαυτού.
Η γλυπτική έχει τη μοναδική ικανότητα να συγκρατεί το εφήμερο μέσα στο μόνιμο. Ένα κομμάτι πηλού, ένα φύλλο χαρτί, ένα κομμάτι ξύλου ή ένα μεταλλικό καλώδιο μεταμορφώνονται σε φορείς αισθημάτων. Η επιλογή των υλικών δεν είναι ποτέ ουδέτερη· κάθε υφή, κάθε σκληρότητα ή ευθραυστότητα κουβαλάει ένα συμβολισμό. Το χαρτί, για παράδειγμα, φέρει την ελαφρότητα της μνήμης και την ταπεινότητα του χρόνου. Το μέταλλο, φέρει την ανθεκτικότητα ή την καταπίεση. Και το σώμα —του έργου ή του θεατή— είναι εκεί για να τα αποκρυπτογραφήσει. Πολλοί σύγχρονοι γλύπτες δεν δημιουργούν απλώς μορφές, αλλά αποστάσεις, σιωπές, ατμόσφαιρες. Η αφαιρετική γλυπτική, ιδιαίτερα, επιτρέπει στο συναίσθημα να περάσει ανάμεσα στα κενά. Η έλλειψη προσώπου ή σαφούς αναγνώρισης μεταμορφώνει το έργο σε καθρέφτη. Η μορφή δεν δηλώνει, αλλά υπονοεί. Δεν εξηγεί, αλλά προκαλεί.
Δικαιώματα χρήσης: Rachel Whiteread
Ακόμα και όταν είναι στατική, η γλυπτική μεταδίδει κίνηση, όμως, όχι του σώματος, αλλά του νου και της ψυχής. Ο θεατής κινείται γύρω της, αλλά κυρίως μέσα της. Αυτό υπονοεί πως ενεργοποιούνται μνήμες, εικόνες και αισθήσεις που δεν ήταν παρούσες πριν. Αυτή η κίνηση —η οποία έχει την αίσθηση της βαθιάς εσωτερικής— είναι και η πιο ουσιαστική. Η ύλη, μέσω της φόρμας, γίνεται ερέθισμα για κάτι που δεν έχει σώμα αλλά έχει παρουσία: το συναίσθημα.
Η γλυπτική, στην πιο βαθιά και ευγενική της έκφραση, δεν είναι απλώς χειρονομία στον χώρο· είναι μια ψίθυρος από μέσα. Δεν χρειάζεται κραυγές ή υπερβολές για να ακουστεί. Αρκεί να υπάρχει, να στέκεται, να ζυγίζει σιωπηλά μέσα στον χρόνο και τον χώρο τα πιο ευαίσθητα φορτία. Και μέσα σε αυτή τη σιωπή, ο θεατής —που ίσως δεν άγγιξε το έργο— νιώθει πως το έργο άγγιξε εκείνον.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Σύγχρονη γλυπτική: εξερευνώντας θέματα, καλλιτέχνες και καινοτομίες, domartresidence.com, διαθέσιμο εδώ.
- Σύγχρονη γλυπτική: από το ατσάλι στα pixel και αντίστροφα, anti-materia.org, διαθέσιμο εδώ.
