Της Ευγενίας Ζαφείρη,
Στον τέλος Απριλίου 2025, ο Αντιπρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Ντ. Βανς και ο Πρωθυπουργός της Ινδίας Ναρέντρα Μόντι ανακοίνωσαν από κοινού τους επίσημους Όρους Αναφοράς/ Terms of Reference για μια εκτενή διμερή εμπορική συμφωνία, σηματοδοτώντας ένα σημαντικό ορόσημο σε μια από τις πιο κρίσιμες εμπορικές σχέσεις του 21ου αιώνα. Η ανακοίνωση βασίζεται στη δυναμική που δημιουργήθηκε από την επίσκεψη του Μόντι στην Ουάσιγκτον τον Φεβρουάριο, κατά την οποία παρουσιάστηκε η πρωτοβουλία COMPACT ΗΠΑ–Ινδίας (Catalyzing Opportunities for Military Partnership, Accelerated Commerce & Technology) για την εμβάθυνση των σχέσεων των δυο χωρών σε διάφορους τομείς.
Το 2024, το συνολικό εμπόριο αγαθών μεταξύ ΗΠΑ και Ινδίας ανήλθε σε 129,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Ωστόσο, οι ΗΠΑ παρουσίασαν έλλειμμα εμπορικού ισοζυγίου ύψους 45,7 δισεκατομμυρίων δολαρίων με την Ινδία, αυξημένο πάνω από 5% σε σύγκριση με το προηγούμενο έτος. Σύμφωνα με την αμερικανική κυβέρνηση, ο μέσος δασμός της Ινδίας παραμένει ένας από τους υψηλότερους στον κόσμο,στο 17%, ενώ για τα αγροτικά προϊόντα αγγίζει το 39%. Αντίστοιχα, οι ΗΠΑ έχουν μέσο δασμό μόλις 3,3% και 5% στα αγροτικά προϊόντα.
Για την Ουάσιγκτον, οι στόχοι είναι σαφείς: μείωση του εμπορικού ελλείμματος, αύξηση της πρόσβασης στην ινδική αγορά και εξάλειψη των δασμικών εμποδίων. Για την Ινδία, απαιτείται εξισορρόπηση των εσωτερικών ευαισθησιών, κυρίως στον αγροτικό τομέα, με τη στρατηγική ανάγκη για ενίσχυση των σχέσεων με τον σημαντικότερο της εταίρο. Στο πλαίσιο των ανταλλαγών καλής θέλησης του Φεβρουαρίου, η Ινδία μείωσε δασμούς σε φωτοβολταϊκά πάνελ, ουίσκι bourbon, πολυτελή αυτοκίνητα και ψηφιακές υπηρεσίες, ενώ υπαινίχθηκε και την έγκριση της εισόδου του Starlink του Elon Musk στην ινδική αγορά. Η αμερικανική πλευρά αναγνώρισε θετικά αυτές τις κινήσεις, αλλά τόνισε ότι αναμένει περισσότερα για μακροπρόθεσμα οφέλη.
Λίγες εβδομάδες μετά από την επίσκεψη του Μόντι στην Ουάσιγκτον, η Ινδία έμεινε άναυδη όταν ο Πρόεδρος Τραμπ ανακοίνωσε, στις 2 Απριλίου, τους δασμούς της λεγόμενης «Ημέρας Απελευθέρωσης». Παρόλο που επιβλήθηκε βασικός δασμός 10% σε όλες τις χώρες, ένας δεύτερος, υψηλότερος δασμός εφαρμόστηκε σε βασικούς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ, μεταξύ των οποίων και 26% στα ινδικά προϊόντα. Παρότι έχει υπάρξει μια 90ήμερη παύση σε ορισμένους από αυτούς τους νέους δασμούς για να δοθεί χρόνος στις κυβερνησεις για διαπραγματεύσεις, η διπλωματική ζημιά έχει ήδη γίνει.
Ακόμα πιο ανησυχητικές είναι οι απειλές για επιβολή επιπλέον δασμών στα φαρμακευτικά προϊόντα. Η φαρμακοβιομηχανία είναι ένας τομέας στον οποίο η Ινδία κατέχει ηγετική θέση παγκοσμίως. Αν αυτό εφαρμοστεί, η Ινδία θα μπορούσε να χάσει έως και το 30% των εξαγωγών της προς τις ΗΠΑ σε αυτόν τον τομέα.
Οι Όροι Αναφοράς, που δημοσιεύθηκαν αυτή την εβδομάδα, καθορίζουν το πλαίσιο για μια πολυτομειακή συμφωνία που θα καλύπτει αγροτικά προϊόντα, βιομηχανικά αγαθά, ψηφιακό εμπόριο, ενέργεια, υπηρεσίες. Οι διαπραγματευτές θα επιχειρήσουν να εξισορροπήσουν την επιθυμία των ΗΠΑ για μεγαλύτερη πρόσβαση στα ινδικά αγροτικά προϊόντα και αυστηρότερα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας με τις σταθερές θέσεις της Ινδίας, για κυριαρχία, επισιτιστική ασφάλεια και προστασία της αγροτικής απασχόλησης. Η Ινδία έχει δείξει πρόθεση να ενισχύσει τις εισαγωγές ενεργειακών και αμυντικών προϊόντων από τις ΗΠΑ, μέρος του σχεδίου COMPACT. Λέγεται, ότι η Ινδία θα μπορούσε να προσφέρει μηδενικούς δασμούς σε τομείς όπου ήδη έχει ισχυρή παραγωγική βάση, όπως τα αυτοκίνητα και τα φάρμακα.
Όπως εύστοχα σημείωσε ο αναλυτής Raghu Gururaj στην Asia Times, «μια εμπορική συμφωνία από μόνη της δεν θα εξαλείψει τις διαρθρωτικές αδυναμίες της ινδικής οικονομίας». Η ινδική οικονομία παραμένει προστατευμένη πίσω από υψηλούς δασμούς, ενώ η εξαγωγική της ανταγωνιστικότητα υπολείπεται χωρών όπως το Βιετνάμ και η Ταϊλάνδη. Αν η Ινδία δεν εκμεταλλευτεί αυτές τις διαπραγματεύσεις ως αφορμή για μεταρρυθμίσεις, όπως ο εκσυγχρονισμός των logistics, η μείωση της γραφειοκρατίας και η επένδυση στην έρευνα και την καινοτομία, κινδυνεύει να μείνει πίσω στον παγκόσμιο ανασχηματισμό των εφοδιαστικών αλυσίδων που προκαλεί η αποσύνδεση των ΗΠΑ με την Κίνα. Ήδη, το Βιετνάμ απάντησε στους δασμούς των ΗΠΑ προσφέροντας να μηδενίσει όλους τους εισαγωγικούς δασμούς και να αγοράσει αμερικανικά αεροσκάφη αξίας 300 εκατ. δολαρίων. Αυτή η στάση ενδέχεται να αυξήσει τις προσδοκίες των ΗΠΑ και προς την Ινδία.
Η ευρύτερη στρατηγική σχέση Ηνωμένων Πολιτειών–Ινδίας παραμένει κομβικής σημασίας, ιδιαίτερα στην περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού. Παρ’ όλα αυτά, η Ινδία έχει βάσιμους λόγους να προβληματίζεται. Λίγο πριν από την ανακοίνωση των νέων δασμών, ο Ντόναλντ Τραμπ επανέφερε τη σκληρή του ρητορική, αποκαλώντας την Ινδία «βασιλιά των δασμών» και «μεγάλο καταχραστή» στο πεδίο του εμπορίου. Αυτό συνέβη παρά τις πρόσφατες στρατηγικές υποχωρήσεις του Νέου Δελχί, όπως οι συνομιλίες για την προμήθεια μαχητικών F-35 και η ενίσχυση της συνεργασίας σε ψηφιακές υποδομές. Οποιαδήποτε υπερεξάρτηση από την Ουάσιγκτον ενέχει στρατηγικούς κινδύνους. Μια εμπορική συμφωνία μπορεί να ενισχύσει το διμερές πλαίσιο, αλλά δεν μπορεί να αποτελέσει τη βάση για την οικονομική αναγέννηση της Ινδίας.
Η Ινδία θα πρέπει να δει το χάος των δασμών της εποχής Τραμπ όχι μόνο ως απειλή, αλλά ως μια σπάνια ευκαιρία να μειώσει τους δασμούς της, να προσελκύσει παγκόσμιες επενδύσεις και να ενσωματωθεί βαθύτερα στις αναδιαμορφωμένες παγκόσμιες εφοδιαστικές αλυσίδες. Μια εμπορική συμφωνία με τις ΗΠΑ μπορεί να βοηθήσει αλλά δεν θα είναι από μόνη της αρκετή για να εξασφαλίσει ανάπτυξη και ισχύςστο διεθνές εμπόριο. Μόνο τότε η Ινδία δεν θα επιβιώσει απλώς, αλλά θα βγει κερδισμένη σε αυτόν τον νέο παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
-
FACT SHEET: U.S.-India Establish Terms of Reference on Bilateral Trade Agreement, Office of the United States Representatives, διαθέσιμο εδώ
- Tired of the gaslighting?, Asia Times, διαθέσιμο εδώ
-
India, US have finalised terms of reference for trade pact, says USTR, Business Standard, διαθέσιμο εδώ
