Της Νικολέτας Καραθανάση,
Το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τοποθετείται στην χορεία των πιο εμβληματικών θεάτρων της ελληνικής αρχαιότητας και προσελκύει, από το 1955, χιλιάδες επισκέπτες, τόσο κατά την διεξαγωγή του Φεστιβάλ Επιδαύρου, όσο και καθ΄ όλη την διάρκεια του χρόνου. Έχει θεωρηθεί ως το τελειότερο αρχαίο ελληνικό θέατρο, αισθητικά και ακουστικά, ενώ οι παραστάσεις, που φιλοξενεί είναι κυρίως τραγωδίες, για τις οποίες χαρακτηρίζεται ως κορυφαίος προορισμός.
Το θέατρο κατασκευάστηκε στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ., συγκεκριμένα το 340 π.Χ., από τον αρχιτέκτονα Πολύκλειτο τον Νεότερο και ενσωματώνεται στον αρχαιολογικό χώρο του Ιερού του Ναού του Ασκληπιού, έναν από τους πιο φημισμένους ιαματικούς χώρους της αρχαιότητας. Η οικοδόμηση του θεάτρου μέσα στο ιερό του Ασκληπιού, προσδίδει στο θέατρο μία ιαματική και θεραπευτική διάσταση, καθώς το αρχαίο θέατρο θεωρούνταν μέσο πνευματικής ίασης και ψυχικής κάθαρσης για τους Αρχαίους Έλληνες. Ούτως ή άλλως, το αρχαίο θέατρο δεν αντικατόπτριζε ποτέ απλώς έναν τρόπο διασκέδασης, αλλά αντίθετα εξεταζόταν πολυπρισματικά, ως μορφή ανώτερης παιδείας.
Στις 27, 28 και 29 Ιουνίου, το Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου σε συμπαραγωγή με το Εθνικό Θέατρο Ulrich Rasche κάνει παγκόσμια πρεμιέρα με την Αντιγόνη του Σοφοκλή, παράσταση η οποία πιστεύεται ότι θα αφήσει ανεξίτηλο στίγμα. Ο σκηνοθέτης, Ulrich Rasche, επιδιώκει μία διαφορετική προσέγγιση του αρχαίου δράματος. Αντιστρέφει το βάρος της απόδειξης στον Κρέοντα, τονίζοντας ότι παρόλο που η Αντιγόνη αποτελεί αδιαμφισβήτητα την κεντρική ηρωίδα, αξίζει να εξετάσουμε βαθύτερα την επιχειρηματολογία του Σοφοκλή προς το πρόσωπο του Κρέοντα. Η προσέγγιση του περιβάλλεται γύρω από το κοινωνικό-πολιτικό δεδομένο της εποχής οπού η Αντιγόνη διαμορφώνεται ως δράμα, υπενθυμίζοντας ότι η δημοκρατία θεμελιώνει μία ανθρώπινη κατάκτηση, της οποίας συνιστώσες είναι οι ατομικές ελευθερίες αλλά και οι υποχρεώσεις. Ο Κρέων στην συγκεκριμένη περίπτωση είναι ο ανθρώπινος εκφραστής και υπερασπιστής αυτής της δημοκρατίας και εφόσον αποτυγχάνει στην διεκπεραίωση του έργου του, η φιγούρα του εξελίσσεται ως εξίσου τραγική με αυτή της Αντιγόνης. Ο θίασος στελεχώνεται από Έλληνες ηθοποιούς, μεταξύ των οποίων βρίσκονται ο Γιώργος Γάλλος ως Κρέων, η Κόρα Καρβούνη ως Αντιγόνη και η Φιλαρέτη Κομνηνού ως Τειρεσίας.
Συνεχίζοντας, στις 4 και 5 Ιουλίου το θέατρο Πορεία με σκηνοθέτη τον Δημήτρη Τάρλοου, παρουσιάζει την σοφόκλεια εκδοχή της Ηλέκτρας, με την Λουκία Μιχαλοπούλου στον ομώνυμο ρόλο, πλαισιωμένη από άλλους καταξιωμένους ηθοποιούς, όπως η Ιωάννα Παππά στον ρόλο της Κλυταιμνήστρας και ο Αναστάσης Ροϊλός στον ρόλο του Ορέστη. Η Ηλέκτρα βρίσκεται παγιδευμένη σε έναν ατέρμονο κύκλο αίματος, μετέωρη ανάμεσα στην ηθική επιταγή της αποφυγής της βίας και της ανάγκης της για δικαιοσύνη. Ίσως αποτελεί κάτι παραπάνω από τραγικό χαρακτήρα —υπερασπίζεται την απονομή της δικαιοσύνης μέχρι τέλους ή είναι εγκλωβισμένη στην εμμονή της για εκδίκηση? Και γιατί εξακολουθεί να παραμένει έξω από τον Οίκο των Ατρείδων όταν πλέον μπορεί να φύγει και δεν δέχεται να γίνει μέλος του συστήματος που με πάθος πολέμησε? Ο Σοφοκλής δεν δίνει απαντήσεις —τις απαντήσεις τις δίνει ο κάθε θεατής μόνος του. Το σίγουρο είναι ότι η Ηλέκτρα, ούσα τραγική φιγούρα, παραμένει πάντα δέσμια, δέσμια των παθών που την καθόρισαν, του πόνου, του μίσους και της νοσταλγίας.
Προς το τέλος του Ιουλίου, συγκεκριμένα στις 26 και 27 Ιουλίου, ο Γιάννης Χουβαρδάς επιχειρεί να παρουσιάσει ενιαία την ζωή του Οιδίποδα, ενώνοντας τον Οιδίποδα Τύραννο και τον Οιδίποδα επί Κολωνώ. Ο σκηνοθέτης, που μεταφράζει, διασκευάζει και σκηνοθετεί την ενδιαφέρουσα προσέγγιση του, παρουσιάζει την ζωή του Οιδίποδα γραμμικά από το τέλος ως την αρχή, μία αρχή που τον σημάδεψε. Στον Οιδίποδα επί Κολωνώ, ο Οιδίποδας τυφλός και ηλικιωμένος, φτάνει μαζί με τους συγγενείς του στον αρχαίο Κολωνό, σε έναν τόπο που το μυστήριο και τα ιερά ταφικά μνημεία κυριαρχούν και μέσω της θεϊκής αποκάλυψης, λαμβάνουν απάντηση στο ερώτημα γιατί έζησαν μία τόσο βασανισμένη ζωή. Τα πρόσωπα αναβιώνουν τα τραγικά γεγονότα που διαδραματίστηκαν στον Οιδίποδα Τύραννο και αναγνωρίζοντας την επαφή με το θείο, παρακολουθούν την ανύψωση του ήρωα στον ουρανό και την τελική λύτρωση του.
Τον επόμενο μήνα, η Μαρία Πρωτόπαπα ανεβάζει την Ανδρομάχη του Ευριπίδη, ο οποίος παρουσιάζει υπό αντί-ηρωικό πρίσμα την αλαζονεία των Ελλήνων που συντηρούν την ψευδαίσθηση της ανωτερότητας του πολιτισμού τους. Η Ανδρομάχη, η άλλοτε πριγκίπισσα της Τροίας, βρίσκεται τώρα αιχμάλωτη στο παλάτι του Νεοπτόλεμου, ο οποίος αποδεικνύεται κατώτερος των περιστάσεων. Δεν θυμίζει σε τίποτα τον βίαιο και σκληρό πολεμιστή στον οποίο χρεώνεται η καταστροφή της Τροίας και αδυνατεί να ανταποκριθεί στον ρόλο του ηγέτη, του συζύγου, του πατέρα. Η Ανδρομάχη δεν θα του κάνει ποτέ κακό —και αυτή είναι η μεγαλύτερη τιμωρία του καθώς επρόκειτο να βιώσει την λεγόμενη νεοπτολέμειο τίσιν.
Τέλος, στις 22 και 23 Αυγούστου ο Θεόδωρος Τερζόπουλος παρουσιάζει σε επανάληψη την εμβληματική τριλογία της Ορέστειας του Αισχύλου .Επρόκειτο για ένα έργο που, τελικά, αντικατοπτρίζει την ιστορία ολόκληρης της ανθρωπότητας, που έχει πνευματικό αλλά και πολιτικό αντίκρισμα και διανοητικό και φιλοσοφικό βάθος. Η παράσταση ανεβαίνει για δεύτερη φορά έπειτα από τα διθυραμβικά σχόλια που έλαβε το 2024 και σίγουρα αποτελεί σπουδαίο καλλιτεχνικό δραματούργημα, που αξίζει την παγκόσμια αναγνώριση που έχει λάβει.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα 2025 στο Αρχαίο Θέατρο Επιδαύρου, aefestival.gr, διαθέσιμο εδώ
- Φεστιβάλ Επιδαύρου 2025: Ζιλιέτ Μπινός, Κουρεντζής, Τάρλοου, Πρωτόπαππα, Τερζόπουλος και σημαντικές επιστροφές, athinorama.gr, διαθέσιμο εδώ
