Της Ανθής Μαρουλάκη,
Η συμφυτική θυλακίτιδα είναι χρόνια φλεγμονώδης αντίδραση της άρθρωσης του ώμου, που χαρακτηρίζεται από πόνο, δυσκαμψία και μειωμένο εύρος κίνησης, λόγω δημιουργίας συμφύσεων. Κοινώς ονομάζεται «παγωμένος ώμος».
Στον γενικό πληθυσμό, έχει επιπολασμό 2-5% και μέση ηλικία εμφάνισης τα 55 έτη, με μικρή υπεροχή στο γυναικείο φύλο. Τα ακριβή αίτια της νόσου δεν είναι γνωστά. Καταστάσεις, που φαίνεται πως προδιαθέτουν προς συμφύσεις, είναι ο σακχαρώδης διαβήτης, η καρδιακή νόσος, διαταραχές του θυρεοειδούς και η νόσος Πάρκινσον. Ακόμα, σημαντικοί παράγοντες είναι το τραύμα ή το χειρουργείο στην περιοχή της άρθρωσης, κυρίως γιατί συνοδεύονται από ακινησία αυτής. Για τον λόγο αυτό, είναι χρήσιμη η όσο το δυνατόν γρηγορότερη κινητοποίηση του ώμου.
Όπως τα αίτια, έτσι και ο παθοφυσιολογικός μηχανισμός δεν είναι εξακριβωμένος. Η επικρατέστερη θεωρία υποστηρίζει ότι φλεγμονή αρχίζει τόσο στον αρθρικό θύλακο, δηλαδή στη μεμβράνη που περικλείει την άρθρωση, όσο και στο αρθρικό υγρό, το υγρό εντός αυτής, με αποτέλεσμα την αντιδραστική ίνωση του θυλακού και τη δημιουργία συμφύσεων, δηλαδή παχιών λωρίδων συνδετικού ιστού από κολλαγόνο Ι και ΙΙΙ. Προοδευτικά, μπορεί να μειωθεί η ποσότητα του αρθρικού υγρού, το οποίο, μεταξύ άλλων, προστατεύει τα οστά από το να τρίβονται μεταξύ τους κατά την κίνηση, όπως και η μυϊκή μάζα της περιοχής. Η αρχική φλεγμονή του θυλάκου οδηγεί στον πόνο, ενώ η ίνωση στη μείωση της κίνησης.
Τα συμπτώματα μπορούν να κατηγοριοποιηθούν σε τρία ή τέσσερα στάδια. Εδώ παρουσιάζεται η πορεία της συμφυτικής θυλακίτιδας κατά τους Neviaser και Neviaser (1987):
Στάδιο Ι: Χαρακτηρίζεται από διάχυτο πόνο που εμποδίζει την εργασία, αλλά όχι την κίνηση και χειροτερεύει το βράδυ. Η αρθροσκόπηση δείχνει φλεγμονή του θυλάκου.
Στάδιο ΙΙ: Χαρακτηρίζεται από μείωση του πόνου, αλλά προοδευτική αύξηση της δυσκαμψίας, μείωση της μυϊκής ισχύος και κατά συνέπεια δυσκολία στην ολοκλήρωση καθημερινών εργασιών. Η αρθροσκόπηση δείχνει πάλι φλεγμονή του θυλάκου, αλλά και ελάττωση της μασχαλιαίας πτυχής, ενδεικτικό της έναρξης δημιουργίας συμφύσεων.
Στάδιο ΙΙΙ (Ωρίμανση): Χαρακτηρίζεται από σημαντική μείωση του εύρους κίνησης και πόνο με την ελάχιστη κίνηση. Αρθροσκοπικά, παρατηρείται μείωση της φλεγμονής, αλλά σημαντική ίνωση και συμφύσεις που γίνονται αντιληπτές μέσω της πλήρους εξαφάνισης της μασχαλιαίας πτυχής.
Στάδια ΙV: Χαρακτηρίζεται από λύση της φλεγμονής και συνεπώς και του πόνου. Έτσι, το εύρος κίνησης βελτιώνεται σταδιακά και επαναφέρεται η μυϊκή ισχύς σε σχεδόν φυσιολογικά ή μειωμένα επίπεδα. Αρθροσκοπικά φαίνονται συμφύσεις.
Τα τέσσερα αυτά στάδια συχνά αναταξινομούνται σε τρία με σύμπτυξη των σταδίων ΙΙ και ΙΙΙ. Κατά την ταξινόμηση των τριών σταδίων, το στάδιο Ι αποτελεί την «επίπονη φάση», που διαρκεί έξι με εννιά μήνες, το στάδιο ΙΙ αποτελεί τη «δύσκαμπτη φάση», που διαρκεί δύο με έξι μήνες, και το στάδιο ΙΙΙ αποτελεί τη «φάση τήξης» ή «φάση ανάρρωσης», που διαρκεί έξι μήνες με δύο χρόνια.
Όπως φαίνεται παραπάνω, η συμφυτική θυλακίτιδα θεωρείται μια αυτοπεριοριζόμενη νόσος που λύεται σε 1 με 3 χρόνια από την έναρξη της. Ωστόσο, το 20 με 50% των ασθενών εμφανίζουν επίμονα συμπτώματα, καθιστώντας απαραίτητη κάποια ιατρική παρέμβαση.
Για τη διάγνωση της πάθησης, κύριο ρόλο έχει το ιστορικό και η φυσική εξέταση, για τον καθορισμό του εύρους παθητικής και ενεργητικής κίνησης. Παθητική ονομάζεται η κίνηση που προκαλεί ο γιατρός στρέφοντας τον ώμο, ενώ ενεργητική ονομάζεται η κίνηση που κάνει εσκεμμένα ο ασθενής. Προφανώς εκλύεται πόνος και το εύρος και των δύο κινήσεων είναι μειωμένο, με την έξω στροφή να είναι πιο περιορισμένη, λόγω ίνωσης του κορακοβραχιόνιου συνδέσμου. Να σημειωθεί ότι σε καμία περίπτωση δεν επηρεάζεται η νευρική λειτουργία του χεριού. Αν και μόνο η φυσική εξέταση είναι αρκετή για τη διάγνωση, οι απεικονιστικές εξετάσεις είναι σημαντικές για τον αποκλεισμό άλλων νοσημάτων που μιμούνται αυτήν την κλινική εικόνα, όπως ρήξη υπερακάνθιου συνδέσμου, καθώς και για τον σχεδιασμό ενδεχόμενων επεμβάσεων. Για τον λόγο αυτό, πραγματοποιούνται απλές ακτινογραφίες και μαγνητικές τομογραφίες (MRI) ώμου.
Το πρώτο βήμα για τη διαχείριση της συμφυτικής θυλακίτιδας είναι η συμπτωματική αντιμετώπιση. Αυτή περιλαμβάνει χρήση ζεστών επιθεμάτων στην άρθρωση, φυσιοθεραπείες και φάρμακα που μειώνουν τη φλεγμονή και το οίδημα, όπως η ιβουπροφένη και η παρακεταμόλη. Άλλες φαρμακευτικές επιλογές αποτελούν τα κορτικοστεροειδή: αρχικά από του στόματος κορτιζόνη και έπειτα ενδοαρθρικές ενέσεις για τον πολύ έντονο πόνο. Αν και η ενέσιμη κορτιζόνη φαίνεται να έχει τα καλύτερα αποτελέσματα, δεν πρέπει να χρησιμοποιείται παραπάνω από το προβλεπόμενο, διότι οι ανεπιθύμητες ενέργειές της ξεπερνούν το όφελος. Τελευταία σχετικά μη επεμβατική θεραπεία είναι η υδροδιάταση (hydrodilatation), δηλαδή η έγχυση μεγάλης ποσότητας φυσιολογικού ορού και μικρή δόση στεροειδών στην άρθρωση, ώστε αυτή να διαταθεί.
Συνήθως, η νόσος βελτιώνεται μόνο με συντηρητική αντιμετώπιση. Ωστόσο, αν τα συμπτώματα επιμένουν για 10-12 μήνες παρά τη θεραπεία, τότε έχουν νόημα οι επεμβατικές επιλογές. Αυτή που προτιμάται είναι η αρθροσκοπική θυλακοτομή. Η επέμβαση αυτή έχει διττό ρόλο, αφενός την οριστική διάγνωση της συμφυτικής θυλακίτιδας, με αποκλεισμό κάθε άλλης παθολογίας, και αφετέρου, τη λύση των συμφύσεων για απελευθέρωση του θυλακού. Ακόμα, ελέγχεται ο υπακρωμιακός χώρος για φλεγμονή ή άλλη παθολογία. Η είσοδος στην άρθρωση πραγματοποιείται από μπροστά και κάτω και υπό γενική αναισθησία. Μετά την επέμβαση, είναι σημαντική η άμεση έναρξη φυσιοθεραπείας για την κινητοποίηση του ώμου. Η πλήρης αναλγησία επιτυγχάνεται σε δύο με τρεις μήνες, ενώ κάποιοι ασθενείς, συχνότερα εκείνοι με σακχαρώδη διαβήτη, διατηρούν μικρού βαθμού δυσκαμψία. Στον χρόνο, ένας στους δέκα θα υποτροπιάσει. Τέλος, το ανοιχτό χειρουργείο επιλέγεται όταν η αρθροσκόπηση αποτυγχάνει να βελτιώσει τον πόνο και το εύρος κίνησης. Γενικά, η αρθροσκόπηση είναι πιο ανώδυνη, έχει λιγότερο χρόνο αποκατάστασης και προκαλεί μικρότερη χειρουργική ουλή.
Καταληκτικά, η συμφυτική θυλακίτιδα αποτελεί μια αυτοπεριοριζόμενη κατάσταση με καλή πρόγνωση εφόσον διαγνωστεί στα αρχικά της στάδια. Αν, για οποιοδήποτε λόγο, η διάγνωση καθυστερήσει, ο πόνος και η μειωμένη κινητικότητα εμποδίζουν τους ασθενείς από το να ολοκληρώσουν καθημερινές εργασίες. Για τον λόγο αυτό, είναι σημαντική η έγκαιρη αναζήτηση εξειδικευμένης βοήθειας.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΠΗΓΕΣ
- The frozen shoulder. Diagnosis and management, διαθέσιμο εδώ
- Adhesive capsulitis of the shoulder: review of pathophysiology and current clinical treatments, διαθέσιμο εδώ
- Adhesive Capsulitis, διαθέσιμο εδώ
- Frozen Shoulder, διαθέσιμο εδώ
