Του Κωνσταντίνου Μανωλόπουλου,
Είναι γεγονός πως στο πέρασμα των αιώνων οι κοινωνίες προσαρμόζουν τις συνήθειες, τις παραδόσεις, τη γλώσσα και τις αξίες τους ανάλογα με τις εκάστοτε ανάγκες και αναζητήσεις της εποχής. Από τα τέλη του 16ου αιώνα, για παράδειγμα, ξεκίνησε να εορτάζεται στον Καναδά και στη συνέχεια στον υπόλοιπο κόσμο η «Ημέρα των Ευχαριστιών». Αγροτικοί πληθυσμοί, οι οποίοι ήθελαν να δείξουν την ευγνωμοσύνη τους προς τον Δημιουργό και να τον ευχαριστήσουν για την σοδειά που παρήγαγαν, διοργάνωναν γιορτές και δρώμενα προς τιμήν του.
Ευγνωμοσύνη, λοιπόν, ωραία λέξη μα λίγο «παρωχημένη» στις μέρες μας. Δεν συμφωνείτε; Η «Γιορτή των Ευχαριστιών» πλέον «αντικαταστάθηκε» με μια φιέστα λίγο πιο συμβατή στις μέρες μας, αυτή του “Black Friday”. Ασχέτως αν χρειάζεσαι κάτι ή δεν το χρειάζεσαι. Ασχέτως αν έχεις τα χρήματα να το αγοράσεις ή δεν τα έχεις. Μην αγχώνεσαι, πρέπει και μπορείς να το αγοράσεις. Η μεγαθυμία των μεγάλων εταιρειών είναι πάντα εκεί για εσένα, είναι πρόθυμες να σε βοηθήσουν να ικανοποιήσεις οποιαδήποτε ανάγκη και επιθυμία σου, πλασματική ή μη.
Για να πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή. Στις μέρες μας υπάρχουν δύο ειδών προϊόντα, σε αντίθεση με το παρελθόν. Αυτά που αγοράζεις με τα χρήματά σου, τα οποία προϋπήρχαν και αυτά που αγοράζεις με τον χρόνο που δαπανάς σε αυτά. Γνωστή, επίσης, είναι η φράση: «Αν κάτι προσφέρεται δωρεάν, εσύ είσαι το προϊόν». Τα δεύτερα, αν και πιο επικίνδυνα, δεν επιδέχονται εκπτώσεις και Black Friday ημέρες, γιατί πολύ απλά δεν το έχουν ανάγκη. Μας έχουν δημιουργήσει την ψευδαίσθηση να τα έχουμε εμείς ανάγκη. Ο χρόνος μας «κατακερματίζεται» σε εναλλασσόμενες ψευδεπίγραφες κατευθύνσεις. Οι πειρασμοί πολλοί, ανταγωνίζονται ή συνεργάζονται για να σου ξεκλέψουν όσο το δυνατόν περισσότερο χρόνο μπορούν. Facebook, TikTok, Instagram, X (πρώην Twitter), Reddit και πολλά ακόμα είναι αυτά που «πρωτοστατούν» στο κυνήγι της σύγχρονης «ευδαιμονίας» μας.
Η ευκολία της επικοινωνίας και της πληροφορίας που μας προσφέρουν αντισταθμίζεται με τον βομβαρδισμό πληροφορίας, εικόνων, σκέψεων, και συναισθημάτων που μπορείς να δεις «σκρολάροντας» απλά για λίγα λεπτά στα social media. Χαρούμενοι άνθρωποι στην καλύτερη εκδοχή του εαυτού τους. Δυστυχισμένοι άνθρωποι στη χειρότερη εκδοχή του εαυτού τους, όπως τα παιδιά από εμπόλεμες ζώνες. Επιτυχημένοι άνθρωποι που η μέρα έχει 48 ώρες για αυτούς και η τελειότητα είναι στοιχεία της καθημερινότητάς τους. Λίγο πιο κάτω η πρώην σου χαρούμενη στις διακοπές, που βρίσκεται στην άλλη πλευρά του κόσμου, είναι κάποια από τα παραδείγματα που βλέπεις ανοίγοντας για 15 δευτερόλεπτα το κινητό σου. Όλα αυτά δημιουργούν μια «συναισθηματική αναπηρία», μα και μια «εσωτερική ανεπάρκεια». Δεν εκφράζεται πουθενά μια μέση κατάσταση, ένας μέσος κανονικός φυσιολογικός άνθρωπος. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, που τα ποσοστά της κατάθλιψης συνεχώς αυξάνονται.
Τι έχουμε να κερδίσουμε, όμως, από όλα αυτά; «Μα φυσικά γλιτώνουμε πολύ χρόνο και παίρνουμε πολλές ιδέες για να αφιερωθούμε σε αυτά που μας αρέσουν και μας φαίνονται ενδιαφέροντα», σας ακούω να λέτε. Άπειρες κατασκευές από γνώριμα υλικά, μα και πανεύκολες συνταγές είναι «προσβάσιμες» με το πάτημα ενός μόνο κουμπιού. Σε 15 λεπτά σου εγγυώνται ότι θα έχεις ένα μοναδικό αποτέλεσμα. Αφού έχεις δει χιλιάδες τέτοια βιντεάκια και νομίζεις ότι είσαι ειδήμων επί του θέματος, αποφασίζεις –μπορεί και όχι– να «επιστρατεύσεις» το οποιοδήποτε κουράγιο σου έχει απομείνει και να αποπειραθείς να δημιουργήσεις κάτι από όλα όσα έχεις αποθηκεύσει στα αγαπημένα σου. Μα φυσικά και δεν τα καταφέρνεις και αν τα καταφέρεις το αποτέλεσμα δεν είναι σίγουρα αυτό που περίμενες. Τα υλικά δεν κοπήκανε στο σωστό σχήμα, σου λείπει ένα τηγάνι παραπάνω, έχεις λερώσει 3 μπολ έξτρα, το μάτι της κουζίνας σου δεν είναι τόσο δυνατό και σου βγαίνει κάπως άψητο, αντί για 15 λεπτά κάνεις μια ώρα και 15 λεπτά και άλλα πολλά προβλήματα που καλείσαι να αντιμετωπίσεις. Πιθανόν απογοητεύεσαι, επειδή δεν το έφτιαξες όπως ακριβώς το περίμενες. Μπορεί, όμως, να το «ποστάρεις» στα social media, για να δείξεις στους φίλους σου πόσο ευφάνταστα δημιουργικός είσαι και η ζωή συνεχίζεται κι εσύ να κοιτάς αγέρωχα βιντεάκια, που, εν τέλει, σε «εγκλωβίζουν» σε ένα ατέρμονο «ωχαδερφισμό» του «άστα για αύριο».
«Υπερκαταναλωτική μανία» και «μιντιακή μανία» είναι τα δύο αυτά κυρίαρχα γνωρίσματα της εποχής μας μέσα σε ένα ευρύτερο πλαίσιο. Η λέξη που τα συνδέει κοινή μα όχι τυχαία: «μανία». Νομοτελειακά, αν δεν επαναπροσδιορίσουμε τις διαχρονικές αρχές που δόθηκαν ήδη, από την ανάγκη για τη γιορτή της «Ημέρας των Ευχαριστιών», θα οδηγηθούμε σε μια απαλλοτριωμένη κοινωνία που θα περνάει μια συνεχή κρίση αξιών. Το αποτέλεσμα είναι ήδη γνωστό και δεν διστάζει κάνεις να το κρύψει. Αγοράστε τώρα… Πληρώστε αργότερα!
